O‘ZBEKISTON-YAPONIYA MUNOSABATLARI

Yaponiya O‘zbekiston mustaqilligini 1991-yil 28-dekabrda tan olgan. Diplomatik munosabatlar 1992-yil 26-yanvarda o‘rnatilgan.

2002-yil 29-iyulda strategik sheriklik munosabatlari yo‘lga qo‘yilgan.

Yaponiyaga to‘rt marta oliy darajadagi tashriflar amalga oshirilgan (1994, 2002, 2011, 2019 yillar). O‘zbekistonga Yaponiya Bosh vazirlari J.Koizumi (2006-yil avgust) va Sh.Abe (2015-yil oktyabr) tashrif buyurgan.

Ikkala davlat parlamentlarida do‘stlik guruhlari tashkil etilgan.

2002-yildan beri Tashqi ishlar vazirliklari o‘rtasida 19 marotaba siyosiy maslahatlashuvlar o‘tkazilgan (oxirgisi – 2024-yil 10-iyul, Tokio).

2004-yildan buyon "Markaziy Osiyo + Yaponiya" muloqoti faoliyat yuritmoqda.

Davlatlar o‘rtasidagi savdoda eng imtiyozli tartiblar ishlaydi.

Iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha Qo‘mitalarning 17 ta yig‘ilishi o‘tkazilgan (oxirgisi – 2024-yil oktyabr, Tokio).

2024-yilda savdo aylanmasi $320,2 mln.ni tashkil etdi, shundan eksport – $12,0 mln., import – $308,2 mln.

2024-yil aprel oyida Nagoya shahrida O‘zbekiston-Yaponiya savdo uyi ochildi.

O‘zbekiston hududida 82 ta qo‘shma korxona, ulardan 50 tasi 100% yapon kapitali ishitorida faoliyat yuritmoqda. Yaponiyaning 13 ta kompaniyasining vakolatxonalari akkreditatsiyadan o’tgan.

1993–2024 yillar oralig‘ida Yaponiya xalqaro hamkorlik agentligi (JICA) orqali sog‘liqni saqlash, ta’lim, energetika, transport va telekommunikatsiya sohalarida jami $5,6 mlrd. miqdoridagi ijtimoiy va infratuzilmaviy loyihalar amalga oshirilgan. Yaponiyadagi oliygohlarda o‘qish uchun 400 dan ortiq talabaga stipendiya ajratilgan, 2 500 nafar o‘zbekistonlik mutaxassis Yaponiyada amaliyot o’tagan.

1999-yilda "O‘zbekiston-Yaponiya" do‘stlik jamiyati tashkil etilgan.

Mashhur rassom I.Hirayama ko‘magida 2002-yilda Toshkent shahrida "Madaniyat karvonsaroyi" O‘zbekiston-Yaponiya ilmiy-ijodiy markazi ochilgan.

2004-yilda Soka universiteti hududida Alisher Navoiy haykali o‘rnatilgan.

2025-yil yanvar oyida mashhur qo‘shiqchi va milliy cholg‘ular ijrochisi Mashu Komazaki Yaponiyada O‘zbekiston madaniyati elchisi etib tayinlangan.

2001-yilda Toshkentda yapon tili, axborot-kommunikatsiya texnologiyalari, biznes boshqaruvi va madaniy almashinuv bo‘yicha kurslar tashkil etish uchun O‘zbekiston-Yaponiya inson resurslarini rivojlantirish markazi tashkil etilgan.

2010-yildan beri Toshkent shahrida Yaponiyaning Nagoya universiteti vakolatxonasi faoliyat ko‘rsatib, ta’lim va ilmiy tadqiqotlar sohasida hamkorlikni rivojlantirib kelmoqda.

Nagoya (2011), Toshkent (2015, 2019) va Tokio (2022) shaharlarida ikki davlat universitetlari rektorlari forumi to‘rt marotaba o‘tkazilgan.

2019-yil 18-dekabrda ta’lim sohasini rivojlantirish, ilm-fan va akademik almashuvlarni qo‘llab-quvvatlashdagi hissasi uchun O‘zbekiston Respublikasi Prezidentiga Nagoya universitetining Faxriy doktori unvoni berilgan.

2020-yil 2-dekabrda Toshkent shahrida Yaponiyaning "Digital Knowledge" kompaniyasi bilan hamkorlikda Raqamli universitet ochilgan.

Rishton va Maizuru, Toshkent va Nagoya, Samarqand viloyati va Nara prefekturasi, Samarqand va Nara shaharlari o‘rtasida do‘stlik aloqalari o‘rnatilgan.

2024-yil avgust oyida taniqli yapon aktyori va teleboshlovchisi Keysuke Minami Yaponiyada O‘zbekiston turizmi elchisi etib tayinlangan.

 

O‘ZBEKISTON – JANUBIY KOREYA MUNOSABATLARI

Koreya Respublikasi O‘zbekiston mustaqilligini 1991-yil
30-dekabrda tan olgan, 1992-yil 29-yanvarda diplomatik aloqalar o‘rnatdi.

Ushbu davr mobaynida Respublika rahbariyati tomonidan
20 marotaba Koreya Respublikasi rahbarlari bilan uchrashuvlar o‘tkazildi.

2006-yilda Strategik sheriklik to‘g‘risida qo‘shma deklaratsiyasi imzolandi. 2019 yilda munosabatlar alohida strategik sheriklik darajasiga ko'tarildi.

Ikki mamlakat parlamentlarida do'stlik va hamkorlik guruhlari tashkil etilgan.

Tashqi ishlar vazirligi o'rtasidagi o'zaro hamkorlik doirasida siyosiy maslahatlashuvlarning 16 bosqichi bo'lib o'tdi (oxirgi marta
2024 yil 25 martda Toshkentda). 2023 yil 11 sentyabrda TIV rahbarlari darajasida 1-chi Strategik muloqot o'tkazildi.

2007 yil noyabrdan boshlab Markaziy Osiyo - Koreya Respublikasi haryillik hamkorlik Forumi o’tkazilib kelinmoqda.

1992-yildagi Savdo bitimiga asosan eng yuqori osonlashtirilgan savdo tartibi joriy etilgan.

1994-yildan buyon savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha qo‘shma Hukumatlararo qo‘mitaning 12 yig‘ilishi o'tkazilgan (oxirgisi 2024 yil
31 may Seulda).

2018 yildan boshlab bosh vazir o'rinbosarlarining iqtisodiy masalalar bo'yicha 5 ta Majlisi o'tkazildi (oxirgi marta 2023 yil 7 sentyabr Toshkent shahrida).

2024-yilda o‘zaro savdo aylanmasi 2,636 milliard dollarni,
shu jumladan eksport - 39,85 million dollar, import - 1,96 milliard dollarni tashkil etdi.

2024-yilda Seul shahrida birinchi O'zbek-Koreys savdo uyi ochildi.

Janubiy Koreya tomonidan O‘zbekiston iqtisodiyotiga kiritilgan investitsiyalarning hajmi 7,5 mlrd. AQSh doll.dan oshgan.

O'zbekistonda Koreya kapitali ishtirokidagi 726 ta korxona
(QK-232, YTB-494) faoliyat ko'rsatmoqda, ulardan 32 tasi 2024 yilda tashkil etilgan.

Iqtisodiy hamkorlik jamg'armasi (EDCF) bilan birgalikda
2,6 milliard dollarga 17 ta loyiha amalga oshirildi.

1995-2024 yillarda Koreya xalqaro hamkorlik agentligi (KOIСA) yo'nalishi bo'yicha O'zbekistonga beg'araz yordamning umumiy hajmi 210 million dollarni tashkil etdi.

O'zbekistonda o'z missiyasini 70 dan ortiq KOIСA ekspertlari va 500 ko'ngillilari amalga oshirdi. Koreya Respublikasida O'zbekiston vazirliklari va idoralarining 2 mingdan ortiq vakillari amaliyot o'tashdi.

1992-yildan beri Toshkentda Koreya ta'lim markazi faoliyat yuritib kelmoqda.

Respublika bo‘yicha jami 9 oliy o‘quv yurtida, 24 maktab da koreys tili o‘rgatiladi.

Toshkent shahrida 4 ta universitet: Inha, Puchon, Aju, shuningdek, Farg'ona shahrida Koreya xalqaro universiteti filiallari faoliyat ko'rsatmoqda.

2023 yil 27 mart kuni Toshkentda ikki mamlakatning yetakchi oliy o'quv yurtlari rektorlari forumi bo'lib o'tdi.

KOICAning 4 ta kasb-hunar ta'limi markazi (Toshkent, Farg'ona, Shahrisabz va Samarqand shaharlarida) faoliyat ko'rsatmoqda.

2014 yilda Toshkent shahrida “Do'stlik bog'I” hududida Seul bog'i ochildi.

2019 yil aprel oyida Toshkent shahrida Koreya madaniyati va san'ati uyi ochildi. 2018 yilda Toshkent shahridagi ko'chalardan biri “Seul” ko'chasi deb qayta nomlandi.

2021 yil 16 dekabrda Seulda buyuk shoir va mutafakkir A. Navoiy haykali ochildi.

 

 

O‘ZBEKISTON – INDONESIA MUNOSABATLARI

SIYOSIY HAMKORLIK

Indoneziya O'zbekiston mustaqilligini 1991-yil 28-dekabrda tan olgan. Diplomatik aloqalar 1992-yil 23-iyunda o'rnatilgan.

1994-yil may oyida Indoneziyaning Toshkentdagi elchixonasi ochilgan. O'zbekistonning Jakartadagi elchixonasi 1996-yil dekabrdan faoliyat yuritib kelmoqda.

Ikki davlat rahbarlarining rasmiy tashriflari davomida do'stona munosabatlar va o'zaro manfaatli hamkorlikning asosi yaratilgan (1992 y. va 1995 y.).

Indoneziya tashqi ishlar vaziri X. Virayudaning O'zbekistonga (2008 y.) va O'zbekiston Respublikasi tashqi ishlar vazirining Indoneziyaga (2009, 2025 y.) tashriflari amalga oshirilgan.

Siyosiy maslahatlashuvlarning 8-ta yig'ilishi bo'lib o'tgan (oxirgi yig'ilish 2020-yilda onlayn shaklda o'tgan).

2016-yil oktyabrda Indoneziya tashqi ishlar vaziri Retno Marsudi boshchiligidagi delegatsiya Toshkent shahrida bo'lib o'tgan Islom hamkorlik tashkiloti tashqi ishlar vazirlari Kengashining 43-sessiyasida ishtirok etgan.

2020-yil noyabrda ikki mamlakat parlamentlari o'rtasida “O'zbekiston – Indoneziya” parlamentlararo do'stlik guruhi tashkil etildi (xuddi shunday guruh Indoneziya parlamentida ham tuzilgan).

2021-yil mayda Indoneziya Parlamenti Xalq vakillar kengashining Spikeri o'rinbosari Rahmat Gobel O'zbekistonga tashrif buyurdi.

2022-yil 8-11-sentyabr kunlari Parlament Vakillar Palatasi Spikeri P.Maharani parlamentlararo ittifoq spiker ayollarning 14-sammitida ishtirok etish uchun O'zbekistonga tashrif buyurdi.

2022-yil 13-16-noyabr kunlari Indoneziya Parlamenti Xalq vakillar kengashining Spikeri o'rinbosari R. Gobel YUNESKOning Kichik yoshdagi bolalarga g'amxo'rlik qilish va ta'lim berish bo'yicha ikkinchi butunjahon konferensiyasida ishtirok etish uchun O'zbekistonga tashrif buyurgan.

2023-yil 13-17-iyun kunlari Indoneziya vitse-prezidenti Ma'ruf Amin O'zbekistonga tashrifi buyurdi.

2023-yil 1-dekabrda Dubayda BMT Iqlim o'zgarishi bo'yicha konferensiyasi (COP-28) doirasida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Indoneziya Prezidenti Joko Vidodo o'rtasida uchrashuv o'tkazildi.

2024-yil 27-sentyabrda Nyu-Yorkda O'zbekiston Respublikasi TIV rahbari va Indoneziya tashqi ishlar vaziri R.Marsudi o'rtasida BMT Bosh Assambleyasning 79-sessiyasi doirasida ikki tomonlama muzokaralar bo'lib o'tdi.

2024-yil 11-17 sentyabr kuni Indoneziya - O'zbekiston parlamentlararo do'stlik guruhi rahbari X.Panjiatan boshchiligidagi delegatsiya O'zbekistonga tashrif buyurdi.

2024-yil 2-4-oktyabr kuni Indoneziya turizm va ijodiy iqtisodiyot vaziri Sandiago Salohuddin Uno Toshkentda o'tkazilgan IV Butunjahon kreativ iqtisodiyot konferensiyasida ishtirok etdi.

SAVDO-IQTISODIY HAMKORLIK

2009-yil fevralda Indoneziyada ikki tomonlama hamkorlik bo'yicha hukumatlararo komissiyaning birinchi yig'ilishi bo'lib o'tgan.

2024-yilda tovar ayirboshlash hajmi $79,3 mln., shu jumladan eksport – $10,8 mln, import – $68,3 mln.ni tashkil etdi.

Asosiy eksport: nooziq-ovqat mahsulotlar xom ashyosi (35,6%), yoqilg'idan tashqari kimyoviy mahsulotlar (28,2%), xizmatlar (17,9%) va boshqalar.

Asosiy import: hayvonlar va o'simliklar yog'i (35,7%), Oziq-ovqat mahsulotlar (22,1%), kimyo mahsulotlari (15,0%), uskunalar va ehtiyot qismlari (12,8%), xizmatlar (5,7%) va boshqalar.

O'zbekiston hududida 2024 yil davomida Indoneziya kapitali ishtirokida 17-ta qo'shma korxona faoliyat ko'rsatmoqda.

2007-yilda O'zbekiston Respublikasi hukumati tomonidan Tashqi iqtisodiy aloqalar, investitsiyalar va savdo vaziri boshchiligida Indoneziya bilan savdo-iqtisodiy va biznes hamkorlikni kengaytirish bo'yicha tashkiliy qo'mita tuzilgan.

2017-yil avgustda O'zbekiston Respublikasi Bosh vazir o'rinbosari, qishloq va suv xo'jaligi vaziri Z. Mirzaev boshchiligidagi delegatsiyaning Indoneziyaga tashrifi amalga oshirilgan.

2011-yilda Samarqand shahar hokimi Banda-Achex shahriga tashrif buyurib, Samarqand va Banda-Achex o'rtasida o'zaro anglashuv, sheriklik va hamkorlik o'rnatish to'g'risida Memorandum imzolagan.

2023-yil 16-noyabr kuni Samarqand viloyati hamda Indoneziyaning G'arbiy Sulavesi ishbilarmonlar doirasida investitsion va savdo hamkorlik istiqbollariga bag'ishlangan Biznes-Forumi o'tkazilgan.

2023-yil 15-dekabr kuni Farg'ona viloyati hamda Indoneziyaning Janubiy Sulavesi provinsiyasi ipakchilik ishbilormonlar doirasida Biznes-Forum o'tkazildi.

MADANIY-GUMANITAR HAMKORLIK

Ikki mamlakat oliy ta'lim muassasalari o'rtasida O'zbekistonda indonez tili mutaxassislarini tayyorlash, “halol” turizm va zamonaviy mehmonxona xizmatlari sohasida o'quv kurslarini tashkil etish bo'yicha 16-ta shartnoma imzolangan.

2019-yil sentyabrdan boshlab Buxoro Davlat universiteti va Gunadarma universitetlari o'rtasida turizm sohasida mutaxassislar tayyorlash bo'yicha qo'shma magistrlik dasturi amal qilmoqda.

2021-yil aprelda Chiandjur shahrida (G'arbiy Yava muzofoti) 2020-yil martda O'zbekistonga (Buxoro, Samarqand, Toshkent) tashrif buyurgan Gunadarma universiteti arxitektura fakulteti professor-o'qituvchilari va talabalarining chizmalariga binoan o'zbek me'morchiligi dizayni asosida birinchi masjid qurilgan.

2023-yil 27-30-avgust kunlari Xalqaro islom akademiyasi rektori M.M.Kamilov boshchiligidagi delegatsiyaning Indoneziyaga tashrifi amalga oshirildi. 3-ta universitet bilan hamkorlik memorandumlari imzolandi.

2018-yil fevraldan boshlab Indoneziya fuqarolari uchun 30-kunlik vizasiz holat amal qilmoqda.

2019-yil iyunda O'zbekiston turizmni rivojlantirish Davlat qo'mitasining Buxoro viloyati boshqarmasi delegatsiyasi Indoneziyaning G'arbiy Nusa Tenggara muzofoti Lombok oroliga tashrif buyurgan. Tashrif natijasida 6 ta bitim imzolangan.

2024-yil 27-28-mart kunlari Buxoro viloyati xokimiyati turizm boshqarmasi delegatsiyasi shahriga tashrifi amalga oshirildi.

2024-yil 10-oktabr kuni Jakarta shahrida O'zbekiston – Indoneziya turizm forumi tashkil etildi.

2024-yil 9-dekabr kuni Indoneziyaning Shimoliy Sumatra provinsiyasi poytaxti – Medan shahrida O'zbekiston turizm salohiyatining taqdimoti o'tkazildi.

2024-yil 10-dekabr – 9-fevral kunlari Jakarta shahrida joylashgan “Istiqlol” masjidida “Imom Buxoriy: O'zbekiston islom san'ati” nomli ko'rgazmasi o'tkazildi.

2024-yil 19-dekabr kuni Indoneziyaning G'arbiy Yava provinsiyasi poytaxti – Bandung shahrida joylashgan Indoneziya ta'lim universitetida “O'zbekiston kuni” o'tkazildi.

2025-yil 25-26-yanvar kunlari Jakartada bo'lib o'tgan “Osiyo islom san'ati va modasi” ko'rgazmasida O'zbekiston o'zbek milliy liboslari taqdimoti, hunarmandchilik buyumlari ko'rgazmasi hamda o'zbek taomlarini tayyorlash bo'yicha master klass o'tkazildi.

 

 

OʻZBEKISTON-MALAYZIYA MUNOSABATLARI

Malayziya Oʻzbekiston mustaqilligini 1992-yil 1-yanvarda tan olgan. Ikki mamlakat oʻrtasida diplomatik aloqalar 1992-yil 21-fevralda oʻrnatilgan.

Malayziyaga 1992, 2005 va 2025-yillarda Oliy darajadagi tashriflar uyushtirilgan. Malayziya Podshohi Sayid Sirojiddin (2003-yil) hamda Bosh vazirlari Mahathir Muhammad (1993-yil), Abdulloh Badaviy (2008-yil) va Anvar Ibrohim (2024-yil) O‘zbekistonga tashrif buyurgan.

2023-yil 1-dekabrda Dubayda BMT Iqlim o‘zgarishi bo‘yicha konferensiyasi (COP-28) doirasida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Malayziya Podshohi Sulton Abdulloh Rioyatuddin Al-Mustafo Billoh Shoh bilan uchrashuvi o‘tkazildi.

2025-yil 4-5-fevral kunlari O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Malayziyaga rasmiy tashrifi davomida Kelajak avlodlar uchun strategik sheriklik yo‘lida ikki tomonlama hamkorlikni chuqurlashtirish to‘g‘risida Qo‘shma bayonot imzolandi.

Parlamentlararo muloqot izchil rivojlanib bormoqda. Oliy Majlis Senati va Qonunchilik palatasida hamda Malayziya parlamentining Vakillar palatasida “Do‘stlik guruhlari” tashkil etilgan. 2023-yil aprel oyida Malayziya parlamenti Vakillar palatasi Spikeri Johari bin Abdul, 2024-yil iyun va oktyabr oylarida Malayziya Parlamenti Senati raisi o‘rinbosari Nur Jazlan Mohammadning O‘zbekistonga tashriflari bo‘lib o‘tdi. 2024-yil iyul oyida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi Spikeri N.Ismoilovning Malayziyaga tashrifi amalga oshirildi.

Tomonlarning o‘zaro munosabatlarni jadallashtirishda ikki davlat tashqi ishlar vazirliklari oʻrtasida oʻtkaziladigan siyosiy maslahatlashuvlar katta ahamiyat kasb etadi. Uning 5-yigʻilishi vazir o‘rinbosarlari darajasida 2022-yilda Putrajaya shahrida oʻtkazilgan.

2023-yil iyul oyida Malayziya tashqi ishlar vaziri Zambri Abd Qodirning O‘zbekistonga tashrifi amalga oshirilgan. 2024-yil fevral va iyul oylarida O‘zbekiston tashqi ishlar vaziri boshchiligidagi delegatsiyalarning Malayziyaga tashriflari tashkil etildi.

Oʻzaro savdo aylanmasi hajmi 2024-yil yakuni bo‘yicha $102,4 million, shu jumladan eksport – $6 mln, import – 96,4 mln tashkil qilgan.

Hozirgi kunda O‘zbekistonda Malayziya kapitali ishtirokidagi 33 ta korxona faoliyat ko‘rsatmoqda. Malayziyada O‘zbekiston fuqarolari ishtirokida 1 ta korxona mavjud.

1997-yil Savdo to‘g‘risidagi hukumatlararo bitim orqali mamlakatlar o‘rtasida eng maqbul davlat rejimi joriy etilgan.

2005-yilda Savdo bo‘yicha qo‘shma qo‘mita tashkil etilgan. 2024-yilda mazkur qo‘mita Hukumatlararo komissiya darajasiga ko‘tarildi. 2024-yil 29-mayda Kuala-Lumpurda Komissiyasining birinchi yig‘ilishi o‘tkazildi.

2024-yil dekabrda kunlari Malayziyaning Petaling Jaya shahrida “Made in Uzbekistan” – O‘zbekistonda ishlab chiqarilgan qishloq xo‘jaligi oziq-ovqat mahsulotlari, sarxil va quruq mevalarning savdo-yarmarkasi o‘tkazildi.

Savdo-iqtisodiy aloqalarni yanada rivojlantirish maqsadida Malayziyaga oliy darajadagi tashrif doirasida 2025-yil 5-fevral kuni Kuala-Lumpur shahrida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev va Malayziya Bosh vaziri Anvar Ibrohim ishtirokida qo‘shma biznes forum tashkil etildi.

Malayziya texnik hamkorlik dasturi (MTCP) doirasida tashkil etilayotgan qisqa muddatli oʻquv kurslarida respublika vazirlik va tashkilotlari vakillari doimiy tarzda ishtirok etib kelmoqda. 2025-yilga qadar 800dan ziyod Oʻzbekiston vazirlik va idoralari vakillari MTCP seminarlarida ta’lim olgan.

2025-yil fevral oyida O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vaziri K.Sharipovning Malayziyaga tashrifi amalga oshirildi.  2025-yil 4-fevral kuni Malayziyaning Perak shtatida Sulton Idris nomidagi Pedagogika universitetida “O‘zbekiston – Malayziya ta’lim forumi” o‘tkazildi. Tadbirda ikki mamlakat oliy ta’lim vazirlari, O‘zbekiston va Malayziyadan 25 ta yetakchi oliygoh rektorlari ishtirok etdi. Forumdagi muhokamalarda muxandis kadrlar tayyorlash, ta’lim, fan va ishlab chiqarish integratsiyasi, yashil iqtisodiyot va turizm, fintex, raqamlashtirish va sun’iy intellekt, madaniy-gumanitar aloqalarni kengaytirish masalalariga alohida e’tibor qaratildi. Forumda ikki mamlakat oliygohlari o‘rtasida o‘tkazilgan muzokaralar yakuni bo‘yicha 55 ta kelishuv imzolandi.

Malayziya universitetlarida 500 dan ortiq o‘zbekistonlik talaba tahsil oladi. Malayziyalik talabalar Samarqand shahridagi “Ipak yo‘li” xalqaro turizm va madaniy meros universitetida tahsil olmoqda.

2018-yil fevraldan boshlab Malayziya fuqarolari uchun 30 kunlik vizasiz kirish tartibi amal qilmoqda (O‘zbekiston fuqarolari uchun ham shunday tartib amal qilmoqda).

2024-yilda O‘zbekistonga tashrif buyurgan malayziyalik sayyohlar soni 9464 kishini tashkil etdi (2023-yilda – 4686).

Islom sivilizatsiyasi merosini o‘rganish va keng targ‘ib qilish yo‘nalishida hamkorlik faol rivojlanmoqda. O‘zbekiston Islom sivilizatsiyasi markazi, Imom Buxoriy, Imom Termiziy, Imom Moturidiy xalqaro ilmiy tadqiqot markazlari va Malayziyaning ilmiy-ma’rifiy muassasalari hamkorligida har yili O‘zbekistonning buyuk allomalariga bag‘ishlangan anjumanlar o‘tkaziladi.

2023-yil mart-aprel oylarida Kuala-Lumpur shahridagi Malayziya Islom san’ati muzeyida “O‘zbekiston – Islom sivilizatsiyasi markazi” fotoko‘rgazmasi tashkil etildi.

2024-yil 22-oktyabr kuni Kuala-Lumpur shahrida “Imom Buxoriy ilmiy merosini o‘rganishda zamonaviy yondashuvlar” mavzusida xalqaro anjuman o‘tkazildi.

 

O‘ZBEKISTON-SINGAPUR MUNOSABATLARI

Singapur Respublikasi O‘zbekiston mustaqilligini 1992-yil aprelda tan olgan va 1997-yil 8-aprelda diplomatik munosabatlar o‘rnatilgan.

2007-yildan buyon Singapurda O‘zbekiston Respublikasining Elchixonasi faoliyat yuritmoqda (shu bilan birga Avstraliya bilan hamkorlikni ham muvofiqlashtiradi).

2011-yildan boshlab Singapurning O‘zbekistondagi elchisi (qarorgohi Singapurda) – Zulkifli bin Baharudin.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan Singapurga ikki marta davlat tashrifi amalga oshirilgan (2007 va 2023-yillarda).
2023-yil may oyida Singapur Prezidenti H.Yaqub O‘zbekistonga javob tashrifi bilan kelgan.

2024-yil fevral oyida Singapurda tashqi ishlar vazirliklari o‘rtasida siyosiy maslahatlashuvlarning 3-davrasi bo‘lib o‘tgan.

Huquqni muhofaza qilish sohasidagi hamkorlik

Huquqni muhofaza qilish organlari o‘rtasidagi hamkorlik doirasida 2018-yil noyabr oyida O‘zbekiston Respublikasi Adliya vaziri R.Davletov va Bosh prokuror o‘rinbosari E.Yuldashev boshchiligidagi delegatsiya Singapurga tashrif buyurgan.

2023-yilda jamoat xavfsizligini ta’minlash va radikallashuvga qarshi kurashish borasida Singapur tajribasini o‘rganish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vaziri P.Bobojonov va Prezident maslahatchisi R. Davletov boshchiligidagi delegatsiyalar Singapurga tashrif buyurgan.

2023-yil 16-19-may kunlari Singapur Adliya va Ichki ishlar vaziri K.Shanmugam Toshkentda bo‘lib o‘tgan “Tashkent Law Spring”
III Xalqaro huquqiy forum doirasida O‘zbekistonga tashrif buyurgan.

Savdo-iqtisodiy hamkorlik

2024-yilda o‘zaro savdo hajmi $209,5 mln (-10,7%) tashkil etdi, shundan eksport – $48,2 mln (-50,9%), import – $161,3 mln (+18,3%).

2024-yil 1-fevral holatiga ko‘ra, O‘zbekistonda singapurlik investorlar ishtirokida tashkil etilgan 250 ta korxona faoliyat yuritmoqda.

Ularning asosiy faoliyat yo‘nalishlari: elektrotexnika, to‘qimachilik va oziq-ovqat sanoati, ta’lim, savdo, mashinasozlik va boshqa sohalarni o‘z ichiga oladi.

Madaniy-gumanitar hamkorlik

2021-yil 26-oktabrda Singapurdagi TMC akademiyasining Toshkentdagi filiali – Texnologiya, menejment va kommunikatsiyalar instituti (TMC) ochilgan.

2019-yil noyabr oyida O‘zbekiston Respublikasi Maktabgacha ta’lim vaziri A.Shin boshchiligidagi delegatsiya Singapurga tashrif buyurgan. Tashrif doirasida “Modern Montessori International” maktabgacha ta’lim muassasasi bilan hamkorlik to‘g‘risida memorandum imzolangan.

Singapur san’at jamoalari muntazam ravishda Samarqandda o‘tkaziladigan “Sharq taronalari” xalqaro musiqa festivalida ishtirok etadi.

2018-yilda Singapur fuqarolari uchun 30 kunlik vizasiz kirish tartibi joriy etilgan.

 

O‘ZBEKISTON-XITOY MUNOSABATLARI

Xitoy Xalq Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi mustaqilligini 1991-yil 27-dekabrda tan olgan. 1992-yil 2-yanvarda diplomatik munosabatlar o‘rnatilgan.

Ikki tomonlama hamkorlik munosabatlarning barcha jabhalarini qamrab olgan bo‘lib, barcha sharoitlarda har tomonlama strategik xarakterga ega. Ikki davlat rahbarlari o‘rtasida o‘rnatilgan o‘zaro ishonchli aloqalar hamkorlikning asosini tashkil etadi. O‘zbekiston va Xitoy o‘rtasidagi o‘zaro manfaatli hamkorlikni olib borishda tomonlarning terrorizm, ekstremizm, separatizm, narkotrafik, noqonuniy qurol savdosi va xavfsizlikning boshqa tahdidlari bo‘yicha qarashlarning mushtarakligi va yaqingligi muhim o‘rin egallaydi.

Doimiy tarzda ikki davlat rahbarlarining tashriflari va uchrashuvlari o‘tkazilib kelinmoqda. Ushbu davr mobaynida ikki mamlakat rahbarlarining 25 ta uchrashuvlari bo‘lib o‘tdi.

Xitoy Xalq Respublikasi Raislari Szyan Szemin, Xu Szintao, Si Szinpin O‘zbekistonga tashrif buyurishgan.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyev va Xitoy Xalq Respublikasi Raisi Si Szinpin o‘rtasida uch marotaba telefon orqali suhbat bo‘lib o‘tgan. (7 may 2020y., 29 aprel
va 27 oktabr 2021 y.).

2004-2025-yillar oralig‘ida Tashqi ishlar vazirliklari o‘rtasidagi siyosiy maslahatlashuvlarning 18 ta davrasi va ShHT doirasida hamkorlik bo‘yicha uchrashuvlar o‘tkazildi.

2020-yil 18-iyun kuni 26 davlat tashqi siyosat idoralari, JSST va BMT Taraqqiyot dasturi rahbarlari ishtirokida “Bir makon, bir yo‘l” tashabbusi doirasida tashkil etilgan navbatdan tashqari yuqori darajadagi videokonferensiyada O‘zbekiston Tashqi ishlar vaziri ishtirok etdi.

2020-yil 16-iyul kuni XXR raisligida 6 mamlakatning tashqi ishlar vazirliklarining rahbarlari ishtirokida “Markaziy Osiyo – Xitoy” birinchi vazirlar uchrashuvida qatnashdi.

2020-2025 yillar oralig’ida “Markaziy Osiyo – Xitoy” tashqi ishlar vazirlarining jami 6 ta uchrashuvi boʻlib oʻtdi, ularning oxirgisi
2025-yil 26-aprelda Ostona shahrida boʻlib oʻtdi.

O‘zbekiston Xitoy Xalq Respublikasi bilan strategik hamkorlikni mustahkamlash, keng savdo-iqtisodiy, investitsion va moliyaviy hamkorlikni kengaytirishni o‘zaro manfaatdorlik va teng huquqlilik tamoyillariga asoslangan ikki tomonlama munosabatlarning ustuvor yo‘nalishlari sifatida ko‘radi.

1992-yil imzolangan Savdo-iqtisodiy bitimga ko‘ra ikki davlat o‘rtasida savdo-iqtisodiy munosabatlarda eng ko‘p qulaylik yaratish tartibi o‘rnatilgan. Xitoy O‘zbekistonning savdo sheriklari orasida eng yuqori o‘rinlardan birini egallaydi.

2024-yil yakunlariga ko‘ra ikki tomonlama tovar ayirboshlash $13,07 mlrd. yetgan bo‘lsa, shundan $2,64 mlrd. eksportni va $10,43 mlrd.ni import tashkil etgan. 2025-yil yanvar-mart oylarida ushbu ko‘rsatkich $3,05 mlrd.ni, shundan $462,5 mln. eksportni va $2,59 mlrd.ni import tashkil etdi.

Ikki tomonlama sarmoyaviy sheriklik 2010-yil imzolangan O‘zbekiston Respublikasi va XXR Hukumatlari o‘rtasida noxomashyo va yuqori texnologiyalar sohalaridagi hamkorlik dasturi doirasida amalga oshirilmoqda.

Bugun O‘zbekiston va Xitoy turli loyihalar, avvalambor, yuqori texnologiyalar sohasidagi loyihalarni hayotga tatbiq etish borasidagi hamkorlikni faol rivojlantirmoqda. Shu jumladan O‘zbekiston 2011-yilda XXR rahbariyati tomonidan ilgari surilgan Xitoy kompaniyalari ishtirokidagi O‘zbekiston – Xitoy yuqori texnologiyalar sanoat parkini tashkil etish to‘g‘risidagi tashabbusini qo‘llab-quvvatladi.

Bir qator Xitoy kompaniyalari respublikamiz hududida uglevodorod konlarini qidirish va qazish ishlarida faol ishtirok etmoqda.

O‘zbekiston “O‘zbekiston-Xitoy” gaz quvuri va “Xitoy – Qirg‘iziston – O‘zbekiston” temir yo‘li qurilishini qo‘llab-quvvatlaydi.

Respublikamizda Xitoy kapitali ishtirokidagi 3357 ta korxona faoliyat yuritmoqda.

Ta’lim sohasidagi hamkorlik jadal rivojlanmoqda, idoralararo aloqalar doirasida talaba va amaliyotchilar almashinuvi keng yo‘lga qo‘yilgan.

2013-yil sentabr oyidagi XXR raisi Si Szinpinning O‘zbekistonga davlat tashrifi doirasida Samarqand shahrida yana bitta Konfutsiy institutini tashkil etish bo‘yicha hamkorlik to‘g‘risidagi Bitim imzolandi.

Ikki tomonlama kelishuvga muvofiq va ShHT doirasida XXR hukumati 2018-2019-o‘quv yilida o‘zbekistonlik 120 talaba va stajyorga grant ajratdi. 2012-yildan boshlab Pekin chet tillar universitetida o‘zbek tili o‘qitilishi yo‘lga qo‘yildi.

2013-yil 15-may kuni Shanxay shahrida Xitoyda birinchi marta Shanxay universiteti huzuridagi ShHT xalq diplomatiyasi ilmiy tadqiqot instituti negizida “O‘zbekiston tadqiqotlari va ta’lim almashuvlari markazi” ochildi.

Ikki tomonlama madaniy munosabatlarni mustahkamlashda 1998-yil tashkil qilingan “O‘zbekiston – Xitoy” va 2007-yil o‘z faoliyatini boshlagan “Xitoy Xalq Respublikasi – Markaziy Osiyo mamlakatlari” do‘stlik jamiyatlari muhim ahamiyat kasb etmoqda.

2017-yil 13-mart kuni Xitoy va O‘zbekiston o'rtasida diplomatik munosabatlar o'rnatilganining 25 yilligini nishonlash arafasida Shanxay universitetida Alisher Navoiy haykalining ochilishi bo‘ldi.

Ikki davlat o‘rtasida mintaqaviy hamkorlikni rivojlantirish borasida Toshkent –Shanxay, Navoi – Chjuchjou (Xunan provinsiyasi), Samarqand-Sian (Shensi provinsiyasi) Buxoro – Loyan (Henan provinsiyasi), Jizzax va Yanchjou (Szyansu provinsiyasi) shaharlari, Toshkent – Xunan, Samarqand viloyati va Shensi provinsiyasi, Sirdaryo viloyati va Chjetsyan provinsiyalari o‘rtasida birodarlik munosabatlari o‘rnatilgan.