O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi milliy qo‘mitasi

Joriy yil O‘zbekistonda “Atrof-muhitni asrash va "yashil" iqtisodiyot yili” deb e’lon qilingan bo‘lib, bu “O‘zbekiston–2030” strategiyasini amalga oshirishda muhim bosqich hisoblanadi. Ushbu hujjat mamlakatning barqaror rivojlanish, ekologik xavfsizlik, “yashil” o‘sish va aholi turmush darajasini oshirish bo‘yicha uzoq muddatli yo‘nalishini belgilaydi. Vazirlikka ekologik barqarorlikni ta’minlash va “yashil” transformatsiya mexanizmlarini joriy etish bo‘yicha asosiy vazifalar yuklatilgan. Birinchi yarim yillik uchun belgilangan barcha maqsadlar to‘liq bajarildi — me’yoriy hujjatlar ishlab chiqildi, amaliy tadbirlar o‘tkazildi va maqsadli ko‘rsatkichlarga erishildi.

2025-yil bahorida “Yashil makon” umummilliy loyihasi doirasida mamlakat hududida 137 million daraxt va butalar ekildi. 55 ta yangi “yashil bog‘” barpo etildi — bu o‘tgan yilning shu davridagidan ancha yuqori. “Mening bog‘im” loyihasi doirasida (fuqarolar “Ochiq byudjet” portali orqali ovoz beradi) 43,5 milliard so‘mlik 174 loyiha tanlab olindi. Bioxilma-xillikni saqlashga alohida e’tibor qaratildi: 2 426 ta tuvaloq tabiatga qo‘yib yuborildi — bu o‘tgan yilgi ko‘rsatkichdan uch barobar ko‘p. 5 669 gektar maydonda shifobaxsh o‘simliklar plantatsiyalari tashkil etildi. 349 mingta daraxt pasportlashtirilib, ma’lumotlar “Yashil makon” elektron platformasiga joylashtirildi.

Yil boshidan buyon vazirlik inspektorlari tomonidan 23 mingdan ortiq ekologik qonunbuzarlik holatlari aniqlangan. 40 mingdan ziyod profilaktik tadbirlar o‘tkazilgan. Havo, suv va tuproq holati bo‘yicha ekologik monitoring 228 ta obyektda amalga oshirildi, jumladan, Qoraqalpog‘iston Respublikasining 10 tumanida BMTTD ko‘magida yangi avtomatik stansiyalar o‘rnatildi. 46 ta korxonada yuqori samarali chang-gaz tozalash uskunalari va 18 tasida mahalliy tozalash inshootlari o‘rnatildi. “Toza havo” aksiyasi doirasida 250 mingdan ortiq transport vositalari tekshirilib, 36,3 tonna ifloslantiruvchi moddalar chiqishining oldi olindi. 1 164 ta avtomobil yuvish shoxobchasi tozalash tizimlari bilan jihozlandi, natijada 60 foiz suv tozalandi.

Ekologik ekspertiza sohasida ham ishlar samarali davom etmoqda: 26 mingdan ortiq xulosa berildi — bu o‘tgan yilgi ko‘rsatkichdan ikki barobar ko‘p. Atrof-muhitga ta’sir qilishning I–II toifalariga kiruvchi obyektlar bo‘yicha 800 dan ortiq jamoatchilik eshituvlari o‘tkazildi.

Prezident tomonidan tasdiqlangan “2030-yilgacha aholining ekologik madaniyatini oshirish konsepsiyasi” bu yo‘nalishdagi asosiy hujjat bo‘ldi. Oliy ta’lim muassasalari va "Green University" doirasida ilmiy-amaliy loyihalar amalga oshirilmoqda. 100 ga yaqin korxona xodimlari ekologiya sohasida o‘quv kurslarini tamomladi.

Chiqindilar bilan ishlash sohasida Agentlikning to‘lov tizimi asosiy elektron platformalarga integratsiya qilindi. 66,3 milliard so‘mlik xizmatlar bo‘yicha qarzlar hisobdan chiqarildi. Hozirda 7,2 million abonent, jumladan, 23,6 million aholiga chiqindi xizmatlari ko‘rsatilmoqda. Davlat-xususiy sheriklik rivojlanmoqda: 50 xususiy kompaniya bilan 64 shartnoma imzolandi, 346,8 milliard so‘m investitsiya jalb qilindi, jihozlar sotib olindi va chiqindilarni yig‘ish, ajratish va qayta ishlash infratuzilmasi yaratildi. Agentlik tomonidan qo‘shimcha ravishda 55 ta texnika va 20 ta konteyner sotib olindi.

Investitsiya sohasida umumiy qiymati 1,83 milliard dollar bo‘lgan 10 ta loyiha amalga oshirilmoqda, shundan 1,27 milliard dollari — yangi loyihalar. Yilning birinchi yarmida 78,7 million dollarlik xorijiy investitsiyalar o‘zlashtirildi (rejaning 102 foizi), shundan 52,8 million dollari — to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar, 25,9 million dollari — davlat kafolati ostidagi kreditlar.

Gidrometeorologiya xizmatida ham samarali natijalar ko‘zga tashlandi: 7 ta avtomatlashtirilgan monitoring stansiyasi o‘rnatildi, 180 dan ortiq ob-havo va gidrologik prognozlar tayyorlandi, 11 marta tog‘ hududlari uchun kuchli qor ko‘chkisi to‘g‘risida ogohlantirish berildi, 124 marta atrof-muhit ifloslanishi haqida ma’lumot e’lon qilindi.

O‘rmon xo‘jaligida 6 oy davomida 130 ming gektar maydonda o‘rmon barpo etish ishlari amalga oshirildi, shundan 126,2 ming gektar — qurigan Orol dengizi tubida. 746 tonna urug‘ tayyorlandi, 1 300 gektarga ko‘chatzorlar tashkil etildi, 123 million ko‘chat yetishtirilmoqda. Dorivor va oziq-ovqat o‘simliklari plantatsiyalari hajmi 5 890 gektarga yetdi, 253 tonna mahsulot ishlab chiqarildi. Yer resurslarining barqarorligini oshirish maqsadida 701 gektarda o‘rmonzorlar va 41 gektarda terrasalar tashkil etildi. 31 ming gektar o‘rmon fondi ijaraga berildi, shu jumladan, 4 505 gektar ehtiyojmand oilalarga imtiyozli shartlarda berildi. Xitoydan 30 ming dona qog‘oz daraxti ko‘chatlari olib kelinib, 88 gektarda plantatsiyalar tashkil etildi.

Ushbu ko‘rsatkichlar O‘zbekistonda ekologik barqarorlik va tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha kompleks va izchil yondashuv natijasi bo‘lib, mamlakatning “yashil” rivojlanish va milliy hamda xalqaro majburiyatlarga sodiqligini yana bir bor tasdiqlaydi.