O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi milliy qo‘mitasi

Jahon banki loyihani amalga oshirish uchun 153 million AQSh dollari miqdorida mablag‘ ajratadi. Bu loyiha Markaziy Osiyoning beshta davlatida oʻrmonlar va degradatsiyaga uchragan yerlarni tiklashga koʻmaklashish boʻyicha amalga oshiriladigan mintaqaviy dasturning bir qismidir.

“Biz bugun Jahon banki bilan hamkorlikda yoʻlga qoʻyayotgan loyihamiz  Oʻzbekiston oʻrmon xoʻjaligi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasida belgilangan maqsadlarga erishishga yordam beradi. Bu oʻn yillik oxiriga qadar oʻrmonlar maydonini 6,1 million gektarga yetkazish masalalarini ham o‘z ichiga oladi, — dedi Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim oʻzgarishi vaziri Aziz Abduhakimov. — Loyiha yerlari degradatsiyaga uchragan yerlarga but va daraxtlar ekish orqali mahalliy landshaftlarning barqarorligini va oziq-ovqat tizimlarining unumdorligini oshiradi, shuningdek, aholi turmush sharoitini yaxshilash, infratuzilmani rivojlantirish va ish o‘rinlari yaratishga xizmat qiladi. Bundan tashqari, loyiha tabiiy resurslardan yanada samarali foydalanish orqali kichik va o‘rta biznesni qo‘llab-quvvatlaydi va muhofaza etiladigan tabiiy hududlarda ekoturizmni rivojlantirishga xizmat qiladi”.

Loyiha mamlakatning turli hududlarida landshaftlar barqarorligini ta’minlash va o‘rmonlarni qayta tiklash, shuningdek, O‘zbekiston va Markaziy Osiyoning boshqa davlatlari o‘rtasida transchegaraviy tabiiy hududlarni tiklash bo‘yicha hamkorlikni mustahkamlaydi. Loyiha tadbirlari mamlakatimizning 6 ta hududi — Jizzax, Qashqadaryo, Namangan, Samarqand, Surxondaryo va Sirdaryo viloyatlarida amalga oshiriladi.

O‘zbekistonda o‘rmon resurslari cheklangan. Maʼlumotlarga koʻra, Oʻrmon xo'jaligi agentligidagi o'rmon bilan qoplangan yer maydoni 4,4 million gektarni tashkil qiladi. Bu umumiy yer maydonining 10,6 foizini tashkil qiladi. Oxirgi 10 yil ichida Respublikada o‘rmonzorlar maydonini ko‘paytirishga jiddiy e’tibor qaratildi. Bunga misol qilib, Orol dengizining qurigan tubida o‘rmon barpo etish hajmi keskin ko‘paytirildi. 

Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2024-yil 27-martdagi “Xalqaro taraqqiyot uyushmasi ishtirokida "O‘zbekistonda barqaror o‘rmon landshaftlarini tiklash" loyihasini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” PQ-140-son qaroriga muvofiq Respublikaning 176 ming gektar yer maydonida o‘rmonzorlarning tabiiy tiklanishiga ko‘maklashish, 38,5 ming gektar yer maydonlarida yaylovlarni qayta tiklash, 15 ming gektar yer maydonida suvni tejash va tog‘ o‘rmonlarida tuproq eroziyasiga qarshi kurashish, 14,2 ming gektar yer maydonlarida agroo‘rmonchilik tadbirlarini amalga oshirish, 5 ming gektar yer maydonda sanoatbop o‘rmonzorlar tashkil qilish hamda 5 ming gektar yer maydonida dorivor o‘simliklar plantatsiyalarini tashkil qilish ishlari amalga oshirilmoqda.

Iqlim o'zgarishi ham o'rmonlarning degradatsiyasini tezlashtirmoqda. Bu yong'inlar sonining ko'payishiga, zararkunandalarning tarqalishiga va daraxtlar kasalliklarining ortishiga olib keladi.
 

"Jahon banki O‘zbekiston hukumati degradatsiyaga uchragan yerlarni tiklash borasidagi sa’y-harakatlarni qo‘llab-quvvatlayotganini yuqori baholaydi, — dedi Jahon bankining Markaziy Osiyo bo‘yicha mintaqaviy direktori Tatyana Proskuryakova. — Yangi loyiha orqali mamlakat Jahon banki tomonidan moliyalashtirilgan Markaziy Osiyoda barqaror landshaftlarni tiklash (RESILAND CA+) dasturiga qoʻshiladi. Dastur Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston, Turkmaniston va Oʻzbekistonning shahar va qishloq hududlarida iqlim oʻzgarishlari oqibatlarini yumshatishga xizmat qiladi. Yangi loyihaning mintaqaviy komponenti Oʻzbekistonga chegaradosh qoʻshni davlatlar bilan  oʻrmon hududlarida faoliyat olib borishga yordam beradi".

Loyiha doirasida Ekologiya, atrof-muhit va iqlim o‘zgarishi vazirligi huzuridagi O‘rmon xo‘jaligi agentligi tomonidan loyiha doirasida quyidagi ishlar amalga oshiriladi: 

— respublikaning 6 ta viloyatida degradatsiyaga uchragan yerlarni daraxtlardan (agrooʻrmon xoʻjaligi, oʻrmon plantatsiyalari, bogʻlar, oʻrmon-yaylov tizimlari) tiklash boʻyicha ishlarni amalga oshirish (ushbu faoliyat, shuningdek, o'rmonlarni qayta tiklash va ko'kalamzorlashtirish kabi landshaftni tiklash faoliyati bilan shug'ullanadigan mahalliy aholi uchun qisqa muddatli ish o‘rinlarini yaratadi); 

— Tabiiy resurslardan samaraliroq foydalanish asosida kichik va o‘rta korxonalarni rivojlantirish uchun fermerlarga moliyaviy va ta’lim sohasida yordam ko‘rsatish;

— Muhofaza etiladigan tabiiy hududlar va o‘rmon qo‘riqxonalarini boshqarishni takomillashtirish va 6 ta hududda barqaror ekoturizmni rivojlantirish (Loyiha zarur infratuzilmani, jumladan, muhofaza etiladigan tabiiy hududlar va oʻrmon hududlarida turistik markazlar, maʼmuriy obʼyektlar, kempinglar, sayr qilish joylari, sayyohlik marshrutlari va boshqa rekreatsion maydonlarni yaratishni moliyalashtiradi);

— Oʻzbekistonda birinchi boʻlib oʻrmon plantatsiyalari boʻyicha yagona maʼlumotlar bazasini yaratish va Oʻrmon xoʻjaligi agentligi uchun axborot-kommunikatsiya platformasini yaratish (Bu agentlikni modernizatsiya qilish va uning samaradorligini oshirish imkonini beradi). 

Loyiha taqdimoti davomida Toshkentdagi Markaziy Osiyo atrof-muhit va iqlim o‘zgarishini o‘rganish universiteti ("Green University") va O‘rmon xo‘jaligi agentligi huzuridagi loyihani amalga oshirish bo‘yicha guruh o‘rtasida o‘zaro anglashuv memorandumi imzolandi. Bitim o‘rmon xo‘jaligi sohasida uning ekologik, iqtisodiy va ijtimoiy jihatlarini qamrab olgan ilmiy tadqiqotlar uchun loyiha mablag‘lari hisobidan grant ajratishni nazarda tutadi.