O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi milliy qo‘mitasi

Bu taklif keng jamoatchilik vakillari, ekofaollar, ijtimoiy tarmoq faollarining taklif va mulohazalari asosida tayyorlangan va “O‘zbekiston–2030” strategiyasini “Atrof-muhitni asrash va “yashil iqtisodiyot” yilida amalga oshirishga oid davlat dasturi to‘g‘risida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmoni loyihasida muhokamaga qo‘yilgan.  

Dolzarbligi 

So‘nggi yillarda respublikamizda kuz-qish mavsumida isitish markazlarida mazutdan foydalanish tufayli havo sifati keskin yomonlashmoqda. Jumladan, “Toshkent issiqlik markazi” MCHJning Toshkent shahrida 6 ta filialining 9 ta manbalarida zaxira yoqilg‘i sifatida mazutdan foydalaniladi. “Toshkent IES” AJda 2022–2023-yillarda mazutdan foydalanish deyarli 2,5 barobarga ortgan, mazkur korxonaning 4 ta (№ 1,2,3,50) ustuvor manbalaridan 2023-yilda 268,6 ming tonnadan ortiq mazut yoqilishi natijasida atmosfera havosiga ushbu yil davomida 15,7 ming tonna ifloslantiruvchi moddalar tashlangan. Mazkur korxonalarning hech birida chang-gaz tozalash uskunalari o‘rnatilmagan.

Oxirgi yillarda ishlab chiqarish korxonalari, avtomobillar sonining ortishi hamda mazut yoqilg‘isidan foydalanish natijasida Toshkent shahrida atmosfera havosining ifloslanish darajasi ortib, poytaxt xalqaro IQAIR platformasi ma’lumotlariga asosan dunyoning eng ifloslangan shaharlari reytingida yuqori o‘rinlarni egalladi hamda aholining haqli e’tirozlariga sabab bo‘lmoqda. 

Amaliyotga tatbiq etilishi 

Loyihaga ko‘ra, 2025-yil yakuniga qadar respublikaning barcha hududlarida joylashgan issiqlik va elektr energiyasi ishlab chiqarish korxonalarida yoqilg‘i sifatida mazutdan foydalanish taqiqlanadi (Vazirlar Mahkamasi bilan kelishilgan holda avariyaviy yoqilg‘i sifatida foydalanish holatlari bundan mustasno). Shuningdek, atmosfera havosiga ifloslantiruvchi moddalar tashlanishini kamaytirish maqsadida “Toshkent issiqlik markazi” MCHJ 2025-yil yakuniga qadar barcha atmosfera havosini ifloslantiruvchi manbalarini o‘z mablag‘lari hisobidan to‘liq chang-gaz tozalash uskunalari bilan jihozlaydi. 

Bundan tashqari, joriy yil yakuniga qadar issiqlik markazlari va IESlarda mazutdan foydalanish qat’iyan ta’qiqlanadi va kuz-qish mavsumida issiqlik markazlarini tabiiy gaz bilan to‘liq ta’minlash choralari ko‘riladi. 

Xalqaro tajriba 

Yevropa Ittifoqi, jumladan, Germaniya va Fransiyada, issiqlik ishlab chiqarishda mazutdan foydalanish uchun qattiq ekologik standartlar belgilangan. Bundan tashqari, AQShda mazutdan foydalanishni kamaytirish bo‘yicha qator qonunlar qabul qilingan. Ba’zi shtatlarda mazut bilan ishlaydigan isitish tizimlarini yangilash yoki ularni tabiiy gaz bilan almashtirish uchun subsidiya va imtiyozlar taqdim etilgan. 

Xitoyda esa sanoat va issiqlik ishlab chiqarishda mazutdan foydalanishni kamaytirishga doir ekologik talablar joriy etilgan. Mazut bilan ishlaydigan issiqlik markazlari modernizatsiyasi uchun hukumat tomonidan taqdim etiladigan moliyaviy qo‘llab-quvvatlash dasturlari mavjud. 

Atmosferaga foydasi 

Mazutdan foydalanishni taqiqlash natijasida atmosferaga tashlanayotgan zararli moddalar miqdori kamayadi hamda atmosfera havosi sifati yaxshilanadi. 

Ma’lumot uchun, Prezident Farmoni loyihasi “O‘zbekiston-2030” xalq strategiyasi onlayn portalida keng jamoatchilik muhokamasiga qo‘yilgan. Loyiha 2025-yil 22-yanvarga qadar keng jamoatchilik va ekspertlik muhokamalaridan o‘tkaziladi. Unda siz ham faol ishtirok etib, o‘z taklif va mulohazalaringizni uzbekistan2030.uz onlayn portali hamda @Ekologiya_yili_bot telegram boti orqali yuborishingiz mumkin!