O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi milliy qo‘mitasi

Iqlim boʻyicha dunyodagi eng yirik media platformasi boʻlgan “We Don’t Have Time” maʼlumotlariga koʻra, dunyodagi yetakchi iqlimshunos olimlarning 94 foizi global harorat koʻtarilishini 1,5°C dan past darajada ushlab turish maqsadiga erishish imkonsiz, deb hisoblaydi.

“Koʻplab iqlimiy yechimlarning eksponentsial oʻsishiga qaramay, qatʼiy siyosat choralari ortda qoldi, bu tashlanmalarni qisqartirish boʻyicha taraqqiyotni sekinlashtirdi. Biz endigina bu boradagi vaziyatni o'nglashni boshlayapmiz, aslida esa 2030-yilgacha tashlanmalarni yarmiga qisqartirishimiz kerak. Bu kechikish nafaqat ekstremal ob-havo hodisalarini - bo'ronlar, suv toshqini, qurg'oqchilik va o'rmon yong'inlarini kuchaytiradi, balki biz bilganimizdek, insoniyat sivilizatsiyasiga tahdid soladigan oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan keskin nuqtalarga yaqinlashadi, — deyiladi platformada.  — Ammo biz buni metan va boshqa qisqa muddatli ifloslantiruvchi moddalar tashlanmalarini tez kamaytirish orqali qila olamiz".

Ma'lumot uchun, metan barcha qisqa muddatli ifloslantiruvchi moddalar orasida global isishga "eng ko'p hissa qo'shadi". Uning atigi 7-12 yil "yashaydi". Bu shuni anglatadiki, agar biz metan tashlanmalarini chiqarishni to'xtatsak, atmosferadagi metan darajasi tezda pasayadi va natijada global isish 0,5 ° C ga kamayadi. Shu bilan birga, barcha mamlakatlarda qazib olinadigan yoqilg‘idan voz kechish va yashil iqtisodiyotga o‘tishni jadallashtirish bo‘yicha birgalikdagi sa’y-harakatlarni faollashtirish zarur. Metan va boshqa o'ta ifloslantiruvchi moddalarni keskin qisqartirish orqali global haroratni iloji boricha sanoatdan oldingi darajadan 1,5 ° C ga yaqinroq barqarorlashtirish uchun ko'proq vaqtdan yutish mumkin.

Ta'kidlash joizki, 158 ta davlat, Yevropa Ittifoqi va 140 ta kompaniya 2030-yilga borib metan chiqindilarini 30 foizga kamaytirish majburiyatini olgan. 19-noyabr kuni esa BMTning COP29 iqlim konferensiyasi davomida organik chiqindilarning global metan tashlanmalari deyarli 50 foizini tashkil qiluvchi 30 ta davlat poligon chiqindilaridan metan tashlanmalarini kamaytirish deklaratsiyasi tasdiqlandi.

Shu munosabat bilan “We Don’t Have Time” media platformasi va "Exponential Roadmap Initiative" #BuyMoreTime kampaniyasini boshladi, unda tadbirkorlar, siyosatchilar, olimlar va jismoniy shaxslar BMTning metan va boshqa qisqa muddatli havoni ifloslantiruvchi moddalar tashlanmalarini tezda kamaytirish uchun yangi BMT protokoliga imzo chekkan davlatlar elchilarini maxsus maktubni  imzolashga chaqiradi. 

“Metan chiqindilari faqat uchta asosiy sanoat manbalaridan kelib chiqadi va bu istalmagan chiqindilar, agar biz uni olib tashlasak, hech kimning biznesiga ta'sir qilmaydi. Yangi texnologiyalar tufayli metan sizib chiqishini koinotdan misli ko‘rilmagan darajada aniqlash mumkin. Yechimlarimiz bor, qat'iyatimiz yetarli. Endi bizga amaliy harakatlarni boshlash uchun kelishuvlar kerak", — dedi "We Don't Have Time" bosh direktori va asoschisi Ingmar Rentzhog.

Platformada 1987-yilda qabul qilingan Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar bo‘yicha Monreal protokoli qo‘shma muvaffaqiyatli harakat sifatida misol qilib keltiriladi. Maxsus xalqaro jamg‘arma va misli ko‘rilmagan davlat-xususiy hamkorlik ko‘magida qonuniy kuchga ega bo‘lgan shartnoma katta muvaffaqiyatga erishdi: ozonni yemiruvchi moddalarning 99 foizi yo‘q qilindi va ozon qatlami tiklanmoqda.