O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va iqlim o‘zgarishi milliy qo‘mitasi

Tadbir davomida BMT atrof-muhit dasturining yangi hisobotidan asosiy xulosalar taqdim etildi. Unga koʻra, qum-chang boʻronlari Termizda atmosfera havosining PM10 va PM2.5 bilan ifloslanishi boʻyicha eng yuqori choʻqqilarni shakllantiruvchi asosiy omil hisoblanadi.

Taʼkidlanishicha, tabiiy manbalar qatorida yil davomida havo ifloslanishiga qazib olinadigan yoqilgʻida isitish, avtotransport, qishloq xoʻjaligi va sanoat ham sezilarli hissa qoʻshmoqda. Natijada, ifloslantiruvchi moddalar konsentratsiyasi yil davomida milliy standartlar va Jahon sogʻliqni saqlash tashkiloti tavsiyalaridan oshib ketmoqda.

Ekologiya vaziri oʻrinbosari Jusipbek Kazbekov “Aholining toza va xavfsiz havodan bahramand boʻlishini taʼminlash Oʻzbekiston Respublikasining asosiy ekologik ustuvor yoʻnalishlaridan biridir”, — deya ta’kidlab o‘tdi. Shuningdek, “Hisobot nafaqat obyektiv va shaffof tahlilni taʼminlaydi, balki tarmoq siyosati uchun asos boʻlib xizmat qiladigan hamda samarali, ilmiy asoslangan qarorlarni qabul qilishni qoʻllab-quvvatlaydigan ishonchli dalillar bazasini ham shakllantiradi.”, deya qo‘shimcha qildi.

Hisobotda qum-chang boʻronlarining transchegaraviy xususiyatiga va maʼlumot almashish, prognoz qilish hamda chora koʻrishni muvofiqlashtirish sohasida mintaqaviy hamkorlikni kuchaytirish zarurligiga alohida eʼtibor qaratildi. Taqdim etilgan natijalar soʻnggi 20 yildagi sunʼiy yoʻldosh kuzatuvlari maʼlumotlari va mahalliy chiqindi manbalari tahliliga asoslangan boʻlib, ular yirik miqyosdagi chang epizodlari, shu jumladan, ancha uzoq masofada shakllanadiganlari ham Oʻzbekistonning janubiy hududlaridagi havo sifatiga sezilarli taʼsir koʻrsatishini tasdiqladi.

Shuningdek, “Qum-chang boʻronlari tufayli yuzaga keladigan havo ifloslanishi choʻqqilari bir martalik hodisa boʻlishdan toʻxtadi va iqlim oʻzgarishi tufayli kuchayib borayotgan inqirozning bir qismiga aylandi”, — dedi UNEP Yevropa ofisi direktori Arnold Kraylxuber. — “Kuchli shamollar davlat chegaralarini tan olmaydi. Oʻzbekiston fuqarolarining sogʻligʻini himoya qilish qoʻshni mamlakatlardan birgalikdagi harakatlarni — maʼlumot almashishni, boʻronlarni prognoz qilishni va tabiatga yoʻnaltirilgan choralar kabi yechimlarni muvofiqlashtirishni talab qiladi.”

Taqdimot doirasida atmosfera havosining sifati monitoringi tizimini kengaytirish, erta ogohlantirish mexanizmlarini joriy etish va tabiatga yoʻnaltirilgan yechimlarni qoʻllash muhimligi ham taʼkidlandi. Ushbu yondashuvlar allaqachon davlat siyosatida oʻz aksini topayotgani, jumladan, monitoring tarmogʻini modernizatsiya qilish va oʻrta muddatli istiqbolda qum-chang boʻronlari chastotasini kamaytirish choralari koʻrilayotgani qayd etildi.

Oʻtkazilgan tadqiqot Termiz shahrida va mamlakatning boshqa mintaqalarida aholi salomatligini himoya qilishga va ekologik vaziyatni yaxshilashga qaratilgan tarmoq siyosatini yanada takomillashtirish hamda asosli boshqaruv qarorlarini qabul qilish uchun ishonchli ilmiy asos sifatida baholandi.