Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги

Конференцияда Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон, Ўзбекистон ва Озарбайжон вакилларидан иборат миллий экспертлар гуруҳи ҳамда халқаро маслаҳатчилар гуруҳи томонидан тайёрланган шу мавзудаги таҳлилий ҳисоботнинг асосий натижалари муҳокама этилди.

Эслатиб ўтамиз, Ўзбекистон Республикаси Транспорт вазирлиги ташаббуси билан 2024 йилда бошланган мазкур лойиҳа Қозоғистон Республикаси Транспорт вазирлиги, Қирғизистон Республикаси Транспорт ва коммуникация вазирлиги, Тожикистон Республикаси Транспорт вазирлиги, Озарбайжон Республикаси Рақамли ривожланиш ва транспорт вазирлиги томонидан қўллаб-қувватланди.

Лойиҳа Швейцариянинг PeaceNexus жамғармаси техник ва молиявий кўмагида "Маъно" тадқиқот ташаббуслари маркази томонидан амалга оширилди.

Тадқиқот Марказий Осиё давлатлари (Туркманистондан ташқари) ва Озарбайжоннинг Ўрта йўлакни ривожлантиришдаги иштирокининг асосий жиҳатларини, шунингдек, лойиҳани амалга оширишда иштирок этаётган бир қатор минтақадан ташқари давлатларнинг позицияларини таҳлил қилишни ўз ичига олган.

Таҳлилий ҳисобот муҳокамасида бевосита уни ишлаб чиқувчилар, экспертлар, халқаро маслаҳатчилар, шунингдек, халқаро ташкилотлар ва Ўзбекистонда аккредитациядан ўтган дипломатик ваколатхоналар вакиллари иштирок этишди.

Ўрта коридор ва муқобил йўналишлар рақобатбардошлигининг иқтисодий жиҳатларига бағишланган мунозара панелида модератор - Транспорт ва логистикани ривожлантириш муаммоларини ўрганиш маркази директори Бекзод Холматов, Ўзбекистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Тожикистон ва Озарбайжон мутахассисларини бирлаштирган кўп ойлик қўшма тадқиқот ва таҳлилий ишларнинг аҳамиятини алоҳида таъкидлаб ўтди.

Холматовнинг айтишича, тадқиқотнинг асосий мақсади минтақадаги ҳар бир мамлакатнинг миллий манфаатларини инобатга олган ҳолда Ўрта коридорни ривожлантириш имкониятларини холисона баҳолашдан иборат бўлган.

Ўзбекистонлик миллий эксперт, Транспорт ва логистикани ривожлантириш муаммоларини ўрганиш маркази бўлим бошлиғи Дилдора Ибрагимова - ўз маърузасида Марказий Осиё мамлакатларининг асосий ташқи иқтисодий ҳамкорлар билан савдо-иқтисодий алоқалари таҳлилига эътибор қаратди.

Тадқиқот доирасида минтақанинг ҳар бир мамлакати юк оқимларининг йўналиш тенденциялари баҳоланди, бу эса келгусидаги ҳамкорликнинг асосий йўналишлари ва имкониятларини аниқлаш имконини берди.

Таҳлил натижаларига кўра:

• Марказий Осиё мамлакатларининг Россия ва Хитой билан юк ташиш таркибида энг катта улуш Қозоғистон ва Ўзбекистонга тўғри келади. Қирғизистон, Тожикистон ва Туркманистонга эса бундай ташувларнинг анча кам қисми тўғри келади.

• Эрон билан ташқи савдо юк ташишда Туркманистон етакчи ўринни эгаллайди (умумий ҳажмнинг қарийб 46 фоизи), ундан кейин Қозоғистон ва Ўзбекистон туради.

• Жанубий Осиё (Ҳиндистон ва Покистон) йўналишида Қозоғистон, Туркманистон ва Ўзбекистон юк ташишнинг асосий иштирокчилари ҳисобланади. Шу билан бирга, Тожикистон, айниқса Покистон билан савдо соҳасида сезиларли салоҳиятни намойиш этмоқда - унинг улуши тахминан 23 фоизни ташкил этади.

Миллий эксперт таъкидлаганидек, олинган натижалар Марказий Осиёдаги ҳар бир мамлакатнинг асосий савдо ҳамкорлари билан ташқи иқтисодий алоқаларининг ҳақиқий салоҳиятига асосланган транспорт сиёсатини шакллантиришга индивидуал ёндашув зарурлигини кўрсатмоқда.

"Маъно" тадқиқот ташаббуслари маркази раҳбари Бахтиёр Эргашев мазкур ҳисобот Марказий Осиё мамлакатлари ва Озарбайжоннинг Ўрта коридор ҳамда Шарқ-Ғарб ва Шимол-Жануб йўналишида бошқа транзит коридорлари бўйича сиёсатини ишлаб чиқишда жуда муҳим амалий аҳамиятга эга эканлигини таъкидлаб ўтди.

Халқаро эксперт Умидулла Ибрагимов хулосаларига кўра, Ўрта коридорни такомиллаштириш Қозоғистон, Озарбайжон, Грузия ва Туркманистон каби мамлакатлар учун Европа Иттифоқи давлатлари билан ўзаро савдо қилиш учун энг қисқа ва қулай йўл бўлиб, уларнинг иқтисодий ривожланишига ижобий таъсир кўрсатади. Шу билан бирга, Қозоғистон, Озарбайжон ва Грузия Хитой ва Европа ўртасидаги энг қисқа мултимодал транзит йўлагини ривожлантириш орқали ўз транспорт хизматлари (логистика маҳсулоти) экспортини ошириш имкониятига эга бўлади.

Қирғизистон, Тожикистон ва Ўзбекистон каби Марказий Осиё мамлакатлари учун эса Ўрта йўлак Жанубий Европа, АҚШ, Канада ва бошқа давлатлар билан экспорт-импорт юк оқимларини диверсификация қилишга ёрдам берадиган қўшимча йўлаклардан бири ҳисобланади.

Якуний ҳисобот Россия илмий иқтибослар индекси (РИНC) рўйхатига киритилган "Ипак йўли транспорти" халқаро электрон илмий журналининг махсус сонида эълон қилинади.