Oʻzbekiston Respublikasi Soliq qoʻmitasi

Soliq toʻlovchilar va obyektlar

• Mol-mulk soligʻi toʻlovchilari: 6,9 mln nafar
• Yer soligʻi toʻlovchilari: 5,8 mln nafar
• Jami obyektlar: 8,3 mlnta (shu jumladan, turar-joy - 7,9 mlnta, noturar-joy - 374 mingta)

Soliq toʻlov xabarnomalarining taqdim etilishi

Soliq toʻlovchilarga toʻlov xabarnomalari har yili 1-martga qadar quyidagi tarzda yetkaziladi:

• Imzo qoʻydirilgan holda shaxsan topshirish orqali;
• Soliq toʻlovchining shaxsiy kabineti orqali elektron tarzda;
• Soliq toʻlovchining uyali telefon raqamiga SMS-xabarnoma orqali;
• Soliq organlarining maxsus mobil ilovasi orqali. Maʼlumot uchun, joriy yilda chop etilgan toʻlov xabarnomalari soni 6,2 mlntani tashkil etadi.

Soliq hisoblab chiqarish

Kadastr organlari tomonidan taqdim etilgan maʼlumotlar asosida jismoniy shaxslarga qariyb 7 trln soʻm miqdorida soliqlar hisoblangan. Shundan:

• mol-mulk soligʻi: 2,9 trln soʻm
• yer soligʻi: 4,3 trln soʻm

Soliq imtiyozlari

Jismoniy shaxslarga beriladigan imtiyozlar Soliq kodeksining 421 va 436-moddalari asosida belgilangan.

Quyidagilarning mulkida bo‘lgan mol-mulk soliq solishdan ozod etiladi:

1) “O‘zbekiston Qahramoni”, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor bo‘lgan, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan fuqarolarning.

2) urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonunchilik bilan belgilanadigan, ularga tenglashtirilgan shaxslar.

3) sobiq SSSRni, O‘zbekiston Respublikasining konstitutsiyaviy tuzumini himoya qilish yoxud harbiy xizmatning yoki ichki ishlar organlaridagi va O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasidagi xizmatning boshqa majburiyatlarini bajarish chog‘ida yaralanganligi, kontuziya yoki mayib bo‘lganligi oqibatida yoxud frontda bo‘lish bilan bog‘liq kasallik tufayli halok bo‘lgan harbiy xizmatchilarning hamda ichki ishlar organlari va O‘zbekiston Respublikasi Milliy gvardiyasi xodimlarining ota-onalari hamda beva xotinlari (beva erlari).

5) yetim bolalar va ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalar. Mazkur imtiyoz yetim bolalarga va ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalarga davlat tomonidan ajratiladigan uy-joy uchun ular yigirma uch yoshga to‘lguniga qadar amal qiladi.

Quyidagi jismoniy shaxslarning mulkida bo‘lgan mol-mulk 60 kvadrat metr doirasida soliq solishdan ozod qilinadi:

1) o‘n nafar va undan ortiq bolalari bor ota-onalaridan birining. 

2) pensionerlarning. 

3) I va II guruh nogironligi bo‘lgan shaxslarning. 

Uy-joy fondining ko‘chmas mulk obyektlarida umumiy quvvati 100 kVtgacha bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanuvchi shaxslar uchun soliq summasi qayta tiklanuvchi energiya manbalari qurilmalari o‘rnatilgan oydan e’tiboran uch yil davomida, quyosh panellari quvvatidan 25 foizdan kam bo‘lmagan quvvatga ega elektr energiyasini to‘plash tizimi mavjud bo‘lgan quyosh panellari o‘rnatilganda esa mazkur panellar foydalanishga topshirilgan oydan e’tiboran o‘n yil davomida bazaviy hisoblash miqdorining ikki baravaridan oshmaydigan summaga kamaytiriladi. Ushbu imtiyoz energiya ta’minoti tashkiloti tomonidan jismoniy shaxsning qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishi to‘g‘risida berilgan ma’lumotnomaga asosan uy-joy fondining bitta ko‘chmas mulk obyektiga nisbatan faqat bir marotaba taqdim etiladi va jismoniy shaxs tomonidan umumiy quvvati 1 kVtdan ortiq bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya qurilmalari o‘rnatilgan taqdirda qo‘llaniladi.

Soliqdan quyidagilar ozod qilinadi:

1) “O‘zbekiston Qahramoni”, Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni unvonlariga sazovor bo‘lgan, uchala darajadagi Shuhrat ordeni bilan taqdirlangan fuqarolar. Mazkur imtiyoz “O‘zbekiston Qahramoni” unvoni berilganligi to‘g‘risidagi guvohnoma, Sovet Ittifoqi Qahramoni va Mehnat Qahramoni daftarchalari, orden daftarchasi yoki mudofaa ishlari bo‘limining ma’lumotnomasi asosida beriladi;

2) urush nogironlari va qatnashchilari, shuningdek doirasi qonunchilik bilan belgilanadigan, ularga tenglashtirilgan shaxslar. Ushbu imtiyoz urush nogironining (qatnashchisining) tegishli guvohnomasi yoki mudofaa ishlari bo‘yicha bo‘limning yoxud boshqa vakolatli organning ma’lumotnomasi asosida, nogironligi bo‘lgan boshqa shaxslarga (qatnashchilarga) nogironligi bo‘lgan shaxsning (qatnashchining) imtiyozlarga bo‘lgan huquqi to‘g‘risidagi guvohnomasi asosida beriladi;

3) I va II guruh nogironligi bo‘lgan shaxslar. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki tibbiy-ijtimoiy ekspert komissiyasining ma’lumotnomasi asosida beriladi;

4) yolg‘iz pensionerlar. Yolg‘iz yoki voyaga yetmagan bolalari bilan yoxud nogironligi bo‘lgan bolasi bilan birga alohida uyda yashovchi pensionerlar yolg‘iz pensionerlar deb tushuniladi. Mazkur imtiyoz pensiya guvohnomasi yoki O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limining ma’lumotnomasi, shuningdek fuqarolar o‘zini o‘zi boshqarish organlarining ma’lumotnomasi asosida beriladi;

5) boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalar. Ota va onadan biri yoxud ota-ona vafot etgan ko‘p bolali oilalar soliq solish maqsadida boquvchisini yo‘qotgan ko‘p bolali oilalardir. Ushbu imtiyoz O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi budjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limining ma’lumotnomasi asosida beriladi;

6) Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatishda ishtirok etganlik uchun imtiyozlar oladigan fuqarolar (shu jumladan vaqtincha yuborilgan yoki xizmat safariga yuborilgan) fuqarolar. Mazkur imtiyoz tibbiy-mehnat ekspert komissiyasining ma’lumotnomasi, nogironligi bo‘lgan shaxsning maxsus guvohnomasi, Chernobil AESdagi avariya oqibatlarini tugatish ishtirokchisining guvohnomasi, shuningdek vakolatli organlar tomonidan berilgan va imtiyozlar berish uchun asos bo‘ladigan boshqa hujjatlar asosida beriladi;

Uy-joy fondining ko‘chmas mulk obyektlarida umumiy quvvati 100 kVtgacha bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanuvchi shaxslar uchun soliq summasi qayta tiklanuvchi energiya manbalari qurilmalari o‘rnatilgan oydan e’tiboran uch yil davomida, quyosh panellari quvvatidan 25 foizdan kam bo‘lmagan quvvatga ega elektr energiyasini to‘plash tizimi mavjud bo‘lgan quyosh panellari o‘rnatilganda esa mazkur panellar foydalanishga topshirilgan oydan e’tiboran o‘n yil davomida bazaviy hisoblash miqdorining bir baravaridan oshmaydigan summaga kamaytiriladi. Ushbu imtiyoz energiya ta’minoti tashkiloti tomonidan jismoniy shaxsning qayta tiklanuvchi energiya manbalaridan foydalanishi to‘g‘risida berilgan ma’lumotnomaga asosan uy-joy fondining ko‘chmas mulk obyektlari bilan band bo‘lgan bitta yer uchastkasiga nisbatan faqat bir marotaba taqdim etiladi va jismoniy shaxs tomonidan umumiy quvvati 1 kVtdan ortiq bo‘lgan qayta tiklanuvchi energiya qurilmalari o‘rnatilgan taqdirda qo‘llaniladi.

Jami 1,6 mln holatda 310 mlrd soʻm imtiyoz qoʻllanilgan. Eng koʻp qoʻllaniladigan imtiyozlar:

1. Pensionerlarga: 1,1 mln holatda 157 mlrd soʻm;
2. I va II guruh nogironligi boʻlgan shaxslarga 321 mingta holatda 104 mlrd soʻm;
3. Urush nogironlari va qatnashchilariga: 44 mingta holatda 18,9 mlrd soʻm.

Imtiyozdan foydalanish uchun tegishli tasdiqlovchi hujjatlar soliq organlariga taqdim etilishi kerak. Soliq imtiyozi mulkdorning tanloviga koʻra faqat bitta turar obyektga tatbiq etiladi.

Soliq toʻlash muddatlari va usullari

Jismoniy shaxslar oʻz soliq majburiyatlarini 15-aprel va 15-oktabrga qadar teng ulushlarda toʻlashlari kerak.

Toʻlovlarni amalga oshirish usullari:

• Elektron toʻlov tizimlari ("Soliq", "Click", "Payme", "Paynet", "UPay" mobil ilovalari);
• Soliq inspektorining "SAYT" terminali orqali;
• Bank kassalari orqali.

"Soliq" mobil ilovasidan soliqlarni tez va oson 24/7 rejimda toʻlash mumkin.

Agar soliq oʻz vaqtida toʻlanmasa:

• Soliqni toʻlash muddati oʻtgan har bir kun uchun penya hisoblanadi (SK 110-modda);
• Soliq qarzi 1 mln soʻmdan oshsa, qarz sud orqali mulk hisobidan undiriladi (SK 125-modda).

Soliqlarni oʻz vaqtida toʻlash muhim! Yer va mol-mulk soliqlari davlat va mahalliy budjetni moliyalashtirish, infratuzilmani rivojlantirish, ijtimoiy xizmatlarni qoʻllab-quvvatlash va mulkdan samarali foydalanishni tartibga solish uchun toʻlanadi. Ushbu soliqlar yoʻllar, maktablar, shifoxonalar va kommunal xizmatlarni yaxshilashga yoʻnaltirilib, jamiyat taraqqiyotiga hissa qoʻshadi.