O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi

O‘zbekistonning tashqi iqtisodiy faoliyati, o‘zaro hurmat va manfaatlarni hisobga olgan holda faol va amaliy yondashuvni maqsad qilgan, turli mamlakatlar bilan ko‘p qirrali va o‘zaro foydali aloqalarni mustahkamlashga har tomonlama ko‘maklashmoqda.

Investitsion va savdo hamkorligini diversifikatsiya qilish, yangi bozorlarni ochish va yaqin mintaqalardan tashqarida o‘zaro manfaatli hamkorlikni yo‘lga qo‘yishga intilish o‘z samarasini bermoqda. Bunga yaqqol misollardan biri Janubi-Sharqiy Osiyo davlatlari bilan aloqalarning mustahkamlanishidir.

Mazkur mintaqada Malayziya alohida o‘ringa ega bo‘lib, qisqa muddat ichida O‘zbekistonning ishonchli va sinovdan o‘tgan hamkoriga aylandi. Davlat rahbarlari o‘rtasida o‘rnatilgan do‘stona va ishonchli munosabatlar ikki mamlakat hukumat va ishbilarmon doiralarining hamkorligi rivojlanishiga katta hissa qo‘shmoqda.

Ikki tomonlama munosabatlarning barqaror poydevorini yaratishda O‘zbekiston va Malayziya savdo va investitsion hamkorlikni kuchaytirishga, tovar ayirboshlash nomenklaturasini kengaytirishga, qo‘shma korxonalar sonini va ularning faoliyat yo‘nalishlarini ko‘paytirishga katta e‘tibor qaratmoqda.

Shu tariqa, mamlakatlar o‘rtasida Savdo bo‘yicha hukumatlararo kelishuv imzolangan bo‘lib, uning asosida savdoda eng ko‘p qulaylik rejimi joriy etilgan. Natijada, 2021-yildan buyon o‘zaro tovar ayirboshlash hajmi 30 foizga oshdi. Ikki tomonlama tovar ayirboshlash nomenklaturasiga mineral o‘g‘itlar, yangi va qayta ishlangan meva-sabzavot mahsulotlari, palma yog‘i, texnologik uskunalar, choy va qahva, gigiyena vositalari, to‘qimachilik sanoati mahsulotlari va boshqa turdagi tovarlar hamda xizmatlar kiradi.

Ikki mamlakat ishbilarmon doiralari o‘rtasida mintaqaviy aloqalar yo‘lga qo‘yilmoqda. O‘tgan yilning dekabr oyida Selangor shtatiga O‘zbekiston delegatsiyasining tashrifi doirasida “Made in Uzbekistan” ko‘rgazmasi tashkil etildi. Unda 21 ta eksportchi kompaniya ishtirok etdi. Tadbir doirasida 1,2 million AQSh dollariga teng mahsulot sotildi. Shuningdek, O‘zbekistondan mahsulot yetkazib berish bo‘yicha bir qator eksport shartnomalari imzolandi.

Malayziya, shuningdek, O‘zbekistonning imtiyozli savdo rejimlaridan to‘liq foydalanib, mamlakat ichki bozoriga va qo‘shni davlatlar bozorlariga mahsulot eksportini amalga oshiruvchi logistik markaz yaratishga intilmoqda. Shu maqsadda 2019-yilda Toshkentdagi Malayziya elchixonasi huzurida Malayziya tashqi savdo rivojlantirish korporatsiyasi (MATRADE) vakolatxonasi ochilgan.

Investitsiyalar ham O‘zbekiston va Malayziya o‘rtasidagi iqtisodiy munosabatlarning mustahkam asosini tashkil etuvchi ustunlardan biridir. Ushbu soha Investitsiyalarni rag‘batlantirish va o‘zaro himoya qilish to‘g‘risidagi hamda daromad va foydaga solinadigan soliqlar bo‘yicha ikki tomonlama soliqqa tortishdan qochish va soliqlardan bo‘yin tovlashni oldini olish to‘g‘risidagi hukumatlararo bitimlar bilan tartibga solinadi. Shu bilan birga, O‘zbekistonda xorijiy investorlar uchun qulay biznes muhiti yaratilgan, soliq va bojxona imtiyozlari joriy etilgan hamda investorlarning huquq va manfaatlarini qonuniy himoya qilish kafolatlangan.

Bugungi kunda O‘zbekistonda Malayziya kapitali ishtirokidagi 39 ta korxona faoliyat yuritmoqda va bu raqam tez sur‘atlar bilan o‘sib bormoqda – faqatgina 2024-yilda 15 ta yangi korxona tashkil etildi. Kompaniyalarning faoliyat yo‘nalishlari juda xilma-xil bo‘lib, ular don va choyni qayta ishlash, qandolat mahsulotlari ishlab chiqarish, geologiya, metallni qayta ishlash, energetika, qurilish, dasturlash, konsalting xizmatlari, ta‘lim, turizm, ko‘chmas mulk va qurilish, moliyaviy xizmatlar, ulgurji va chakana savdoni o‘z ichiga oladi.

O‘tgan yilning fevral oyida Kuala-Lumpurda O‘zbekiston-Malayziya biznes-forumi bo‘lib o‘tdi, uning yakunlari bo‘yicha energetika, elektrotexnika, qishloq xo‘jaligi, oziq-ovqat sanoati, metallurgiya, farmatsevtika, mebel va zargarlik sanoati sohalarida umumiy qiymati chorak milliard dollardan ortiq bo‘lgan 23 ta loyiha amalga oshirilishi bo‘yicha kelishuvlarga erishildi.

O‘sha yilning may oyida esa O‘zbekistonning Samarqand shahrida navbatdagi biznes-forum bo‘lib o‘tdi, unda umumiy qiymati 3,3 milliard AQSh dollariga teng kelishuvlarga erishildi. Xususan, kimyo, elektrotexnika, oziq-ovqat sanoati, energetika, IT, infratuzilmani rivojlantirish, geologiya, bank-moliya sohasidagi 19 ta loyiha bo‘yicha 1,1 milliard AQSh dollariga kelishib olindi.

Loyihalarning muvaffaqiyatli amalga oshirilishi biznesning maqsadli ishi, qulay investitsion muhit va davlat tomonidan ko‘rsatiladigan ko‘mak natijasidir. Oxirgisi O‘zbekiston-Malayziya savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha hukumatlararo komissiya vazifalariga kiradi. Mazkur komissiya kelishuvlar ijrosi holatini ko‘rib chiqadi, ko‘maklashadi va ikki mamlakat o‘rtasidagi barqaror hamkorlikning yangi yo‘nalishlarini ishlab chiqadi.

O‘zbekiston-Malayziya savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha hukumatlararo komissiyaning birinchi yig‘ilishi 2024-yilda Investitsiyalar, sanoat va savdo vaziri Laziz Kudratov ishtirokida bo‘lib o‘tdi. Ikkinchi yig‘ilish esa ushbu yilning sentabr oyida Xiva shahrida o‘tkaziladi.

Ikki davlatning transport sohasidagi hamkorligi kengaymoqda. Ushbu soha havo qatnovi to‘g‘risidagi ikki tomonlama hukumatlararo kelishuv, shuningdek, ikki davlat aviatsiya ma‘muriyatlari o‘rtasidagi kelishuvlar bilan tartibga solinadi.

2023-yilda Toshkent – Kuala-Lumpur yo‘nalishi bo‘yicha Malayziya bilan umumiy hisobda 226 ta reys amalga oshirildi, bu oldingi yilga nisbatan 6,2 baravar ko‘pdir. Yuk tashish hajmi ham 3,5 baravar oshdi.

Bundan tashqari, O‘zbekiston Malayziyaning port infratuzilmasidan va dengiz savdo imkoniyatlaridan foydalanish bo‘yicha qo‘shma ishlarga qiziqish bildirmoqda, bu orqali yangi istiqbolli bozorlarni ochish ko‘zda tutilmoqda.

Umuman olganda, ikki mamlakatning o‘zaro munosabatlarini mustahkamlashga intilishiga hissa qo‘shuvchi bir qator omillarni ajratib ko‘rsatish mumkin: iqtisodiyotning raqamlashtirilishi, savdo va sanoat kooperatsiyasining jadallashishi, transport-logistika imkoniyatlaridan o‘zaro manfaatdor asosda foydalanib, mintaqaviy iste‘mol bozorlariga chiqish hamda, shubhasiz, o‘xshash milliy strategiyalar xarakteri va tez o‘zgaruvchan xalqaro iqtisodiy sharoitlarda barqaror hamkorlikni yo‘lga qo‘yish zarurati.