ISSVda korrupsiyaga qarshi kurash: siyosiy majburiyatdan amaliy natijagacha
2025-10-28 11:00:00 / Yangiliklar
Kirish
O‘zbekiston Respublikasi Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi (ISSV) korrupsiyaga qarshi siyosatni davlat islohotlarining yadrosi sifatida ko‘radi. Prezidentning 2022-yil 12-yanvardagi PQ-81-son qarori va 2025-yil 28-maydagi 39-i-sonli buyruq vazirlik tizimida korrupsiyaga qarshi boshqaruvni strategik darajaga ko‘tardi. 2025-yil 3-choragida bu siyosat normativ asoslar, komplayens tizimi, manfaatlar to‘qnashuvi boshqaruvi, xavf-xatarlarni baholash, xodimlarni o‘qitish va jamoatchilik bilan muloqot orqali izchil tatbiq etildi.
Normativ-huquqiy asos va boshqaruv arxitekturasi
- Asosiy hujjatlar: PQ-81; 2022-yil 5-avgustdagi 31-1-p-son ichki nazorat hujjatlari; 2022-yil 19-oktabrdagi 48-p Odob-axloq qoidalari; 2023-yil 31-iyuldagi 56-i xarid tartib-taomillari; 2024-yil 1-mart “komplayens nazorati” nizomi; 2024-yil 4-aprel samaradorlik dasturi; 2025-yil 28-may 39-i-son buyruq.
- Institutsional qurilma: markaziy apparat va hududiy bo‘linmalarda komplayens funksiyasi, yangilangan Odob-axloq komissiyasi, manfaatlar to‘qnashuvini boshqarish, “xabar beruvchilarni himoya qilish” tartiblari loyihalari.
Bu arxitektura siyosatni “qog‘ozdan amaliyotga” olib kiradi: mas’ul bo‘linmalar aniq belgilangan, majburiyatlar esa kalendar rejasi bilan bog‘langan.
Strategik boshqaruv va muhokama mexanizmlari
Yil boshida Vazir raisligida o‘tkazilgan hay’at yig‘ilishida 2025-yil uchun an’anaviy nazoratdan proaktiv profilaktikaga o‘tish yondashuvi belgilandi. 7-mart kuni Bosh prokuratura bilan qo‘shma yig‘ilishda Milliy kengash topshiriqlari ijrosi, byurokratiya va suiiste’molchilikka nol toqatsizlik tamoyili bo‘yicha vazifalar aniqlandi. Har chorakda natijalar rahbariyat darajasida muhokama qilinadi — bu ishlash intizomini mustahkamlaydi.
Xavf-xatarlarni baholash: 96 funksiyadan ustuvor 41 gacha
ISSV vazifa va funksiyalari bo‘yicha 96 ta yo‘nalish inventarizatsiya qilindi. Shundan 41 tasi o‘rta va yuqori xavf sifatida baholanib, ularning har biri uchun:
- Xavfni kamaytirish rejasi tuzildi,
- tartib-taomillar qayta loyihalandi,
- natijalar bo‘yicha so‘rovnomalar o‘tkazildi.
Bunda komplayens bo‘limining roli — doimiy monitoring va yangilash: xavf ro‘yxatlari “jonli” hujjat sifatida yuritiladi, o‘zgarishlar tezkor kiritiladi.
Manfaatlar to‘qnashuvi va komplayens intizomi
- Deklaratsiya qamrovi: 2025-yilda markaziy apparatda 385 nafar, hududlarda 599 nafar xodim deklaratsiya topshirdi.
- Aniqlangan holatlar: hududlarda 67 nafar xodimning tadbirkorlik faoliyati borligi aniqlanib, Odob-axloq komissiyasida ko‘rib chiqildi.
- Tizimiy yangilik: 39-i-son buyruq asosida ishga qabul qilish va kontragentlarni tekshirishga komplayens filtri kiritildi.
Natija — manfaatlar to‘qnashuvi bo‘yicha profilaktik to‘siqlar kuchaydi, qaror qabul qilishda shaffoflik ortdi.
Shaffof xaridlar va kontragent tekshiruvi
- 2025-yil 3-choragida 144 ta kontragent tekshirildi, 13 ta shartnoma shaffoflik mezonlariga mos kelmagani uchun tuzilishidan oldin rad etildi.
- Xo‘jalik shartnomalariga korrupsiyaga qarshi bandlar majburiy tartibda kiritildi.
- Bu chora “narx-sifat-muddat” uchligi bo‘yicha haqiqiy raqobatni qo‘llab, reputatsion xavflarni pasaytiradi.
Ta’lim, kommunikatsiya va madaniyat
- Huquqiy ong va madaniyat: 18-mart kuni 24-i-son buyruq bilan tizimli o‘quvlar yo‘lga qo‘yildi; yangi ishga qabul qilinganlar uchun “komplayens onboarding” joriy etildi.
- Seminarlar: ikkinchi chorakda va avgustda manfaatlar to‘qnashuvi, deklaratsiya tartibi, etik me’yorlar bo‘yicha maqsadli mashg‘ulotlar o‘tkazildi.
- Aloqa kanallari: ishonch telefoni +998 (71) 238-50-05, murojaat bo‘limi +998 (71) 238-50-00 (259), info@miit.uz, @anticor_miit_bot, shuningdek anticor@miit.uz. 3-chorakda ushbu kanallar orqali shikoyatlar kelib tushmadi.
Monitoring va javobgarlik
Markaziy apparat, hududiy va tarkibiy bo‘linmalar kesimida korrupsiya-ga qarshi talablar ijrosi uzluksiz monitoring qilinadi. Hisobot davrida qoidabuzarlik holatlari aniqlanmadi — bu profilaktika va ichki nazoratning ishlayotganidan dalolat.
Xulosa va 2025–2026 yo‘l xaritasi
ISSV korrupsiyaga qarshi kurashni boshqaruv sifati va investitsion jozibadorlikning ajralmas komponenti sifatida ko‘radi. Keyingi bosqich uchun ustuvorlar:
- raqamli komplayens paneli va risk indikatorlari,
- xaridlar bo‘yicha ochiq ma’lumotlar to‘plami,
- manfaatlar to‘qnashuvi reyestrini avtomatlashtirish,
- xodimlar uchun modul-kurslar va sertifikatlash,
- jamoatchilik ishtirokini kengaytirish (ochiq muloqot kunlari).