Halollik madaniyati: ISSVda profilaktika, ishonch va hamkorlik orqali korrupsiyaga barham
2025-10-27 10:00:00 / Yangiliklar
Kirish
Korrupsiyaga qarshi kurash – faqat tekshiruvlar yoki jazolar tizimi emas. U, eng avvalo, madaniyat va qadriyat masalasi. ISSV oxirgi yillarda aynan shunday yondashuvni tanladi: halollikni kundalik ish odatiga aylantirish, xodim va hamkorlarda “nol toqatsizlik”ni shakllantirish, fuqarolar bilan ochiq muloqotni kuchaytirish.
Qadriyatlar va yetakchilik
Yil boshida o‘tgan hay’at yig‘ilishida rahbariyat barcha xodimlarni korrupsiya ko‘rinishlariga murosasiz bo‘lishga chorladi. Bu chaqiriq kabinetdan tashqariga chiqib, bo‘linmalarning haftalik yig‘ilishlariga, kadrlar bilan ishlash rejalari va KPI’lariga singdi. Shundan buyon halollik bo‘yicha “oddiy, lekin majburiy” qoidalar amaliy hayotga ko‘chirildi: manfaatlar to‘qnashuvi bo‘yicha ochiq deklaratsiya, sovg‘a va mehmondo‘stlikni maqbul me’yorlarda saqlash, xizmat yozishmalarida shaffoflik.
Profilaktika: bilish — eng yaxshi himoya
Bosh prokuratura bilan 7-martdagi qo‘shma yig‘ilish korrupsiyaning ildiz omillari – byurokratiya, noaniq taqsimot, “inson omili” – bilan tizimli kurashishga zamin yaratdi. Shu asosda:
- yangi xodimlar uchun komplayens onboarding,
- mavzuli seminarlar (manfaatlar to‘qnashuvi, deklaratsiya, etik dilemmalar),
- real vaziyatlar asosida keys-studiyalar joriy etildi.
Bu mashg‘ulotlar nazariya emas — har kuni duch kelinadigan situatsiyalarga amaliy yechim beradi.
“Ko‘rinmas xavf”larni ko‘rinarli qilish
Korrupsiya ko‘pincha ko‘rinmas jarayonlarda paydo bo‘ladi: kichik imtiyozlar, “har doim shunday bo‘lgan” odatlar, majburiy bo‘lmagan “iltimoslar”. ISSV buni tizimli risk xaritasi orqali oldini olmoqda: 96 ta funksiya tahlil qilindi, 41 ta yo‘nalishda xavf kamaytirish choralari ishlab chiqildi. Bu xarita “tirik” hujjat bo‘lib, holatlar o‘zgargani sari yangilanadi. Maqsad — xodimni “noaniqlik” bilan yolg‘iz qoldirmaslik.
Adolatli raqobat va toza shartnomalar
Xarid va shartnomalar — halollik sinovidan o‘tadigan asosiy nuqta. Shu bois:
- har bir shartnomaga korrupsiyaga qarshi band kiritildi;
- nomzodlar va kontragentlar oldindan tekshiruvdan o‘tkaziladi;
- uchinchi chorakda 144 ta kontragent ko‘rib chiqildi, 13 ta shartnoma oldindan rad etildi.
Bu raqamlar “qo‘rqitish yoki jazolash” emas, balki hammani bir xil qoidalarga o‘tkazish, sog‘lom raqobatga xizmat qilishini ko‘rsatadi.
Manfaatlar to‘qnashuvi: ochiq aytamiz — oldini olamiz
2025-yilda markaziy apparatda 385, hududiy bo‘linmalarda 599 xodim deklaratsiya topshirdi. Shundan hududiy bo‘linmalarda 67 holatda tadbirkorlik bilan bog‘liqlik aniqlanib, etik komissiyada ko‘rib chiqildi. Muhimi — bu jarayon jazolash uchun emas, balki xolislikni himoya qilish uchun ishlaydi. Xodim o‘z manfaatini ochiq bildirsa, tashkilot ham uni to‘g‘ri yo‘naltiradi.
Fuqarolar bilan ochiq muloqot — ishonch poydevori
ISSVning ishonch telefoni, elektron pochta, Telegram-bot va murojaat bo‘limi fuqarolarni suhbatga chorlaydi. Hisobot davrida shikoyatlar kelmaganining o‘zi yetarli emas — muhim tomoni shuki, odamlar qaerga murojaat qilishni biladi. Ochiq kanallar bilan ishlashda ikki tamoyil saqlanadi:
- Maxfiylik va himoya — xabarnoma beruvchining xavfsizligi,
- Javobgarlik va fikrga qaytish — har bir murojaat bo‘yicha tushunarli javob.
Madaniyat: kundalik odatga aylangan halollik
Korrupsiyaga qarshi kurash “kampaniya” emas. U kunlik odatlar to‘plami: hujjatni o‘z vaqtida kiritish, protokolga amal qilish, manfaatlar to‘qnashuvini oldindan bildirish, sovg‘ani qayd etish, uchrashuvni rasmiy ro‘yxatga olish. ISSVda bu odatlar o‘qitish + nazorat + rag‘bat uchligi orqali mustahkamlanmoqda. Rag‘bat — faqat moddiy emas, balki obro‘ va e’tirof ko‘rinishida ham bo‘ladi.
Natijalar va keyingi qadamlar
- Hisobot davrida markaziy, hududiy va tarkibiy bo‘linmalarda qoidabuzarlik aniqlanmadi.
- Deklaratsiya qamrovi kengaydi, manfaatlar to‘qnashuvi bo‘yicha ochiqlik darajasi oshdi.
- Xarid va kontragentlar tekshiruvi profilaktik filtrga aylandi.
Keyingi bosqichda:
- manfaatlar to‘qnashuvi reyestrini raqamlashtirish,
- xarid ma’lumotlarini vizual ochiq panelda e’lon qilish,
- komplayens bo‘yicha mikro-kurslar (10–15 daqiqalik) va tezkor yo‘l-yo‘riqlar,
- fuqarolar bilan “ochiq eshiklar” muloqot kunlarini doimiylashtirish rejalashtirilgan.
Xulosa
ISSV tajribasi shuni ko‘rsatadiki, korrupsiyaga qarshi kurash faqat tekshiruv emas, balki ishonch, halollik va hamkorlik muhitini yaratishdir. Qoidalar aniq bo‘lsa, jarayonlar shaffof bo‘lsa va har kim o‘z mas’uliyatini bilsa — natija tabiiy keladi. Maqsad — bu madaniyatni barqaror odatga aylantirish va uni kelgusi avlod amaliyotiga meros qilish.