UNESCOning 80 yilligiga bag‘ishlab yashil bog‘lar barpo etilmoqda
2025-11-01 15:18:00 / Yangiliklar
Ekologik tashabbuslar va barqaror rivojlanish
31-oktabr kuni Samarqanddagi “Boqiy shahar” majmuasi hududida 1,2 gektar maydonda 564 tup daraxt va butalar ekildi. Ekologiya vazirligi tomonidan tashkil qilingan tadbirda Buyuk Britaniyaning UNESCO'dagi elchisi va doimiy vakili Anna Nsubuga, Burkina-Fasoning UNESCO'dagi doimiy vakili Flavien Imah Uilyam Nezien, O‘zbekiston Respublikasi Sport vaziri Adham Ikromov, Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vazirining birinchi o‘rinbosari Obidjon Qudratov, O‘rmon agentligi direktori Erkin Muhiddinov, Samarqand viloyati hokimi Adiz Boboyev, "Yashil loyiha" loyihalash instituti direktori Olim Hakimov, xalqaro delegatsiyalar vakillari hamda ommaviy axborot vositalari xodimlari ishtirok etdi.
“O‘zbekiston hukumati ustuvor yo‘nalish sifatida belgilagan ekologik barqarorlikni qo‘llab-quvvatlash sa’y-harakatlariga o‘z hissamni qo‘shish maqsadida daraxt ekish tadbirida ishtirok etayotganimdan nihoyatda mamnunman, — dedi Buyuk Britaniyaning UNESCO'dagi elchisi va doimiy vakili Anna Nsubuga. — Daraxtlar — bu sayyoramizning o‘pkasidir. Bizga ko‘proq yashillik, ko‘proq o‘simliklar kerak — ular havoni tozalaydi, tuproqni mustahkamlaydi va barqarorlashtiradi. Ayniqsa, shunday ajoyib joyda — “Boqiy shahar”da — biz tabiatdan ilhom olgan, nafaqat shu makon, balki butun dunyo kelajagiga xizmat qiladigan ezgu ishni amalga oshirayotganimiz nihoyatda quvonarlidir”.
Bog‘da qayrag‘och, katalpa, yapon saforasi, eman, sharqiy chinor, ot kashtani, lola daraxti, forzitsiya, lavanda, tuya, shuningdek akatsiya, tol, xurmo va olma daraxtlari o‘tqazildi.
“O‘zbekiston so‘nggi yillarda nafaqat mintaqa, balki butun dunyoda ekologik vaziyatni barqarorlashtirish borasida bir qancha tashabbuslarni ilgari surmoqda. Jumladan, Davlatimiz rahbari UNESCOning 43-Bosh konferensiyasi ochilish marosimida so‘zlagan nutqida jahon hamjamiyati e’tiborini yana bir bor iqlim muammolariga qaratdi, — dedi “Yashil loyiha” loyihalash instituti direktori Olim Hakimov. — Samarqandda barpo etilayotgan Yashil bog‘ esa O‘zbekistonning ekologik yetakchiligi, boy madaniyati va global ekologik birdamlik ifodasidir”.
Yashil bog‘ shunchaki ko‘kalamzor emas, balki haqiqiy ekologik innovatsiyalar markaziga aylanadi. Bu yerda:
– suv sarfini kamaytiruvchi tomchilatib sug‘orish tizimlari;
– energiya tejovchi quyosh panellari va nasoslar;
– yomg‘ir suvini yig‘ib, qayta foydalanish tizimlari;
– chiqindilarni kompost qilish va tuproqni boyitish joylari;
– mahalliy tabiiy materiallardan yasalgan yo‘laklar va o‘rindiqlar joriy etiladi.
Soyali yashil hududlar barpo etilishi natijasida shahar muhitida harorat pasayadi va “issiqlik oroli” effekti kamayadi. Yashil bog‘ “Silk Road Samarkand” turistik markazi va Qorasuv massivi hududida, Zarafshon daryosiga yaqin joyda joylashadi. Madaniy markazga yaqinligi sababli bu joy dam olish, ma’rifat va xalqaro do‘stlik ramzi sifatida xizmat qiladi.
Loyiha konsepsiyasi Amir Temur bog‘lari falsafasiga asoslanadi — ular o‘tmish, hozirgi va kelajakni ramziy tarzda birlashtirgan. “Yashil bog‘” Sharqning klassik bog‘ me’morchiligi uslubida yaratilib, Sohibqiron Amir Temurning bizgacha yetib kelgan asosiy mashhur 9 ta bog‘iga (“Bog‘i Chinor”, “Bog‘i Behisht”, “Bog‘i Davlatobod”, “Bog‘i Dilkusho”, “Bog‘i Shamol”, “Bog‘i Nav”, “Bog‘i Jahonnamo”, “Bog‘i Maydon”, “Bog‘i Baland”) xos tarzda 9 ta bo‘limga ajratiladi va Sohibqiron bog‘lari xususiyatlarini o‘zida aks ettiradi. Bog‘ bo‘limlarida o‘sha davrga xos tarzda chinor, oq qayin, tut, xurmo, kedr, pavloniya, atirgul butalari, lavanda, magnoliya, lola, tol, akatsiya, fotiniya, zarang, qayrag’och, sakura, sekvoyya va boshqa daraxt va butalar o‘tqaziladi.
Rejaga ko‘ra, UNESCOning 80 yilligiga bag‘ishlangani uchun ramziy ma’noda 80 mingta daraxt va buta ekiladi. Bu daraxtlar nafaqat estetik muhit yaratadi, balki ekologik muvozanatni ham ta’minlaydi. Bog‘da o‘zbek rassomlari va dizaynerlari tomonidan yaratilgan zamonaviy art-installyatsiyalar ham joylashtiriladi. Loyiha mahalliy hamjamiyatlar va xalqaro hamkorlarni yashil kelajak sari birlashtiradi.
Barqaror kelajak sari tashlangan har bir qadam amaliy ahamiyatga ega. Shu ma’noda, jahonning turli burchaklaridan ishtirokchilarni birlashtiradigan yirik xalqaro tadbir chog‘ida atmosferaga chiqariladigan zararli tashlamalar miqdorini kamaytirish maqsadida 80 000 daraxt ekish tashabbusi — ekologik mas’uliyat va ilmiy yondashuvning yorqin ifodasidir. Bu daraxtlar nafaqat uglerod izini neytrallashtirishga xizmat qiladi, balki mintaqaning iqlim barqarorligi, havo sifati va bioxilma-xilligini mustahkamlashga ham ulkan hissa qo‘shadi. Tabiat bilan uyg‘unlikda o‘tkazilgan bunday aksiya inson faoliyatining ekologik izini qayta ko‘rib chiqishga chorlab, barqaror taraqqiyot g‘oyasini amalda namoyon etadi.
“Yashil bog‘” tashabbusi kelajak avlodlar uchun ochiq, barqaror yashil makonni yaratish sari muhim qadamdir. U Samarqand va butun O‘zbekistonning ekologik hamda madaniy rivojlanishga sodiqligini ifodalovchi tirik timsolga aylanadi.