Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Саноат, радиация ва ядро хавфсизлиги қўмитаси

Ёнғин ва портлаш хавфи юқори бўлган кимёвий моддалар билан ишлаш алоҳида эътибор ва хавфсизлик меъёрларига қатъий риоя қилишни талаб этилади. Кимё саноатида ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсишини ҳисобга олган ҳолда, бундай моддаларни сақлаш, ташиш, ишлатиш ва йўқ қилиш масалалари айниқса долзарб бўлиб бормоқда.                                    2025 йил 10 апрель куни Cаноат, радиация ва ядро хавфсизлиги қўмитаси ҳамда Фавқулодда вазиятлар вазирлиги Қорақалпоғистон ҳудудий бўлимлари ҳамкорлигида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2024 йил 7-мартдаги “Ёниш ва портлаш хавфи юқори бўлган кимёвий моддаларни (махсулотларни) сақлаш, ташиш, улардан фойдаланиш ва уларни йўқ қилиш соҳасидаги фаолиятини назорат қилиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги 121-сонли қарори  буйича Кимёвий моддаларни сақловчи омбор вакиллари ва соҳа мутахассислари учун семинар ташкил этилди. Семинарда омборлар вакилларига янги қабул қилинаётган меъёрлар ва соҳани тартибга солувчи ҳужжатлар яна бир қатор тушунтириб ўтилди. Тадбирда кимёвий моддаларни сақлаш бўйича Ўзбекистонда хавфли кимёвий моддаларни сақлаш шароитларини тартибга солувчи махсус меъёрий ҳужжатлар ва стандартлар ишлаб чиқилганлиги ва ундаги асосий чора-тадбирлар қуйидагиларни ўз ичига олишини. Жумладан: Ихтисослаштирилган сақлаш жойларида кимёвий моддалар вентиляция, ҳарорат ва ёнғин хавфсизлиги талабларига жавоб берадиган махсус жиҳозланган биноларда сақланиши кераклиги, бундай сақлов ёнғин хавфини минималлаштиришга ёрдам бериши, кимёвий моддаларни сақлашда бир биридан хоссаларига кўра ажратиш муҳим аҳамиятга эгалиги. Масалан, ёнувчан моддаларни оксидловчи моддалар ёки кислоталар яқинига қўймаслик кераглиги, бу исталмаган реакцияларнинг олдини олишга ёрдам бериши, объектларда мунтазам текширувлар моддаларнинг сизиб чиқиши ёки бошқа хилдаги муқаррар хавфларни аниқлаш учун сақлаш жойларининг мунтазам текширувлари ўтказиб борилиши, юзага келиши мумкин бўлган ҳодисаларга ўз вақтида муносиб жавоб бериш имконини беради дея такидланди.  Шунингдек, кимёвий моддаларни ташиш бўйича Ўзбекистонда хавфли кимёвий моддаларни ташиш ҳам хавфсизлик қоидаларига қатъий риоя қилишни талаб қилади. Хусусан, қадоқлаш ва ёрлиқлашда барча хавфли юклар халқаро стандартларга мувофиқ қадоқланган ва тўғри ёрлиқланган бўлиши керак. Чунки ёрлиқдаги маълумот ташиш пайтида хавфсизликни таъминлайди ва юзага келиши мумкин бўлган хавфлар ҳақида хабар бериш баробарида ташишда иштрок этадиганларни сергак ва хушёр бўлишга чақиради.

Маълумот ўрнида. Хавфли юкларни ташиш билан шуғулланадиган ходимлар хавфсиз ишлаш усуллари ва фавқулодда вазиятларда ҳаракат қилиш бўйича мажбурий тренингдан доимий ўтказилиб турилиши лозим. Товарлар ҳаракатини кузатиш учун GPS тизимларидан фойдаланиш мумкин бўлган ҳодисаларга тезкор жавоб бериш ва бахтсиз ҳодисаларнинг олдини олиш имконини беради. Ишлаб чиқариш жараёнида ўта хавфли кимёвий моддалардан фойдаланганда маълум қоидаларга риоя қилиш керак: Шахсий ҳимоя воситалари: Ишчилар хавфли моддаларга таъсир қилиш хавфини минималлаштириш учун шахсий ҳимоя воситаларидан - ниқоблар, қўлқоплар ва ҳимоя ко'зойнакларидан фойдаланишлари керак. Кимёвий моддалар билан хавфсиз ишлаш бўйича мунтазам тренинглар ишдаги бахтсиз ҳодисалар эҳтимолини камайтиришга ёрдам беради. Автоматлаштирилган бошқарув тизимларини жорий этиш меъёрлардан четланишларни тезкор аниқлаш ва фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш имконини беради. Хавфли чиқиндиларни утилизатсия қилиш хавфларни бошқаришнинг муҳим жиҳати ҳисобланади: Хавфли чиқиндиларни утилизация қилиш фақат тегишли лицензияга эга ихтисослашган ташкилотлар томонидан амалга оширилиши керак. Бу барча хавфсизлик стандартлари бажарилишини таъминлайди. Ўзбекистонда кимёвий чиқиндиларни қайта ишлаш ва қайта ишлашнинг янги усуллари, жумладан, термик йўқ қилиш ва бошқа экологик тоза технологиялар бўйича фаол изланишлар олиб борилмоқда. Атроф-муҳит мониторинги: тупроқ ва сув ҳавзаларининг ифлосланишини олдини олиш учун утилизация қилинадиган жойларда атроф-муҳитнинг мунтазам мониторинги амалга оширилади. Муҳтасар айтганда, ўта хавфли кимёвий моддалар билан ишлаш барча босқичларда – сақлашдан тортиб утилизация қилишгача бўлган даврда хавфсизликни таъминлашга комплекс ёндашувни талаб қилади. Қатий хавфсизлик стандартлари, замонавий технологиялар ва ходимларни ўқитиш ёнғин ва портлаш хавфини минималлаштиришга ёрдам беради. Келажакда хавфли кимёвий моддалар билан хавфсиз ишлашни таъминлаш учун ушбу ҳудудларни ривожлантиришни давом эттириш муҳим, бу нафақат ишчиларни, балки атроф-муҳитни ҳам ҳимоя қилади.