Qoʻmita muhokamasi: mahkumlar huquqlari mustahkamlanadi, sudlar oʻz faoliyati haqida OAV orqali jamoatchilikni xabardor qiladi
2024-03-05 10:15:00 / Yangiliklar
Joriy yilning 4-mart kuni Senatning Sud-huquq masalalari va korrupsiyaga qarshi kurashish qoʻmitasining navbatdagi majlisida muhim qonunlar koʻrib chiqildi.
Unda senatorlar, mahalliy Kengashlar doimiy komissiyalari raislari, Yoshlar parlamenti aʼzolari, Qoʻmita huzuridagi ekspertlar guruhi aʼzolari, qonun tashabbuskorlari, mutasaddi vazirlik va idoralar hamda ommaviy axborot vositalari vakillari ishtirok etdi.
Dastlab “Oʻzbekiston Respublikasining Jinoyat-ijroiya kodeksiga mahkumlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini taʼminlashga qaratilgan oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritish toʻgʻrisida”gi Qonun muhokama qilindi.
Qayd etilganidek, konstitutsiyaviy islohotlar natijasida turli yoʻnalishlarda boʻlgani kabi mahkumlarning huquq va erkinliklarini, ularning shaʼni va qadr-qimmati hurmat qilinishini taʼminlash borasida ham qator ishlar amalga oshirilmoqda.
Mazkur Qonun bilan Jinoyat-ijroiya kodeksiga yangi tahrirdagi Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasiga muvofiq mahkumlarning oʻziga nisbatan insoniy muomalada boʻlinishiga, shaʼni va qadr-qimmati hurmat qilinishiga, Oliy Majlisning Inson huquqlari boʻyicha vakiliga (ombudsmanga), Bola huquqlari boʻyicha vakiliga (Bolalar ombudsmaniga) hamda insonning huquq va erkinliklarini himoya qiluvchi xalqaro organlarga murojaat qilishga boʻlgan huquqlari mustahkamlanmoqda. Shuningdek, ogʻir va oʻta ogʻir jinoyatlar sodir etganligi uchun ozodlikdan mahrum etish joylarida saqlanayotgan mahkumlarning saylovlarda hamda referendumda ishtirok etish imkoniyatlarini beruvchi oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritilmoqda.
Buning natijasida mahkumlarning huquqlari va qonuniy manfaatlari yanada ishonchli himoya qilinishi, jinoyat-ijroiya qonunchiligini xalqaro huquqning jazoni ijro etishga hamda mahkumlar bilan muomalada boʻlishga taalluqli prinsiplari va normalari bilan uygʻunlashtirishni taʼminlashga xizmat qilishi qayd etildi.
Shundan soʻng “Oʻzbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga sud hokimiyatining mustaqilligi kafolatlarini mustahkamlashga, sudlar faoliyati haqida jamoatchilikni xabardor qilishga hamda yagona sud amaliyotini taʼminlashga qaratilgan oʻzgartirish va qoʻshimchalar kiritish toʻgʻrisida”gi Qonun koʻrib chiqildi.
Taʼkidlanganidek, yangilangan Konstitutsiyada belgilangan sud hokimiyatining mustaqil holda ish yuritishi va sudyalar muayyan ishlar boʻyicha hisobdor boʻlmasligiga oid kafolatlarni taʼminlash maqsadida sudlar raislarining mahalliy Kengashlarga bir yilda kamida bir marta axborot taqdim etishi haqidagi qoida bekor qilinmoqda. Kiritilayotgan oʻzgartirishlar orqali endilikda sudlarga har chorakda oʻz faoliyati toʻgʻrisida jamoatchilikni ommaviy axborot vositalari orqali xabardor qilib borishi belgilanmoqda.
Mazkur oʻzgartirishlar sud hokimiyatining mustaqilligi toʻlaqonli taʼminlanishi uchun kafolatlarni yanada mustahkamlashga, sudyalarga odil sudlovni amalga oshirish bilan bogʻliq boʻlmagan har qanday vazifalar yuklatilishining oldi olinishiga, jamiyatning sudlar faoliyati toʻgʻrisida muntazam axborot olib borishi uchun qatʼiy huquqiy asos yaratilishiga xizmat qilishi qayd etildi.
Shuningdek, majlisda “Baholash faoliyati yanada takomillashtirilishi munosabati bilan Oʻzbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga qoʻshimchalar va oʻzgartirish kiritish toʻgʻrisida”gi Qonun ham muhokama qilindi.
Qonun bilan baholovchi, nazorat qiluvchi yoki huquqni muhofaza qiluvchi organlar tomonidan oʻtkaziladigan tekshirishlarda va boshqa tadbirlarda faqat baholovchi tashkilot hamda ushbu organlar oʻrtasida tuzilgan shartnoma asosida ekspert sifatida ham ishtirok etishi mumkinligi belgilanmoqda.
Shu bilan birga “Sud ekspertizasi toʻgʻrisida”gi Qonunga kiritilayotgan qoʻshimchalar bilan kamida uch yil ish stajiga ega boʻlgan sud ekspertlari baholash toʻgʻrisidagi hisobotlarda qoʻllanilgan usullarning ilmiy jihatdan asoslanganligi nuqtai nazaridan sud ekspertizasini oʻtkazishi mumkinligi belgilanmoqda. Sud ekspertining tekshirishlarni oʻtkazishda uning xulosasiga nisbatan belgilangan talablarga, shuningdek tegishli sohadagi qonunchilik hujjatlariga rioya etish boʻyicha majburiyati nazarda tutilmoqda.
Kiritilayotgan qoʻshimchalar baholash toʻgʻrisidagi hisobotlarning ishonchliligini tekshirish chogʻida muammolarni bartaraf etishga, fuqarolarning ortiqcha xarajatlarini kamaytirishga, shuningdek respublikamizda mol-mulkning haqiqiy qiymatini aniqlashga doir yagona yondashuvni joriy etishga xizmat qilishi senatorlar tomonidan qayd etildi.
Koʻrib chiqilgan barcha qonunlar yuzasidan senatorlar hamda majlis ishtirokchilari tomonidan qator fikr-mulohazalar bildirilib, majlis yakunida koʻrilgan masalalar boʻyicha Qoʻmitaning tegishli qarorlari qabul qilindi.