Davlatmiz rahbari Shavkat Miromonovich Mirziyoyev tashabbusi bilan yangi yilga “Atrof-muhitni asrash va “yashil” iqtisodiyot yili” deb nom berildi. Bu qaror mamlakatimizning barqaror rivojlanishi, yuzaga kelgan ekologik muammolarni hal qilish orqali iqtisodiy o‘sishni ta’minlashga qaratilgan bir necha muhim omilga asoslangan.Bunga ekologiyani misol qilib olishimiz mumkin. Dunyo bo‘ylab atrof-muhitga salbiy ta’sir ko‘rsatayotgan holatlar ko‘paymoqda. Jumladan, O‘zbekiston ham iqlim o‘zgarishi, havo va suv ifloslanishi kabi jiddiy ekologik muammolarga duch kelmoqda. Atrof-muhit masalasini asosiy kun tartibiga olib chiqish davlatimizga ayni masalarni bartaraf qilish imkonini berdi, jamoatchilikda esa tabiatga e’tiborni kuchaytiradi. “Yashil” iqtisodiyot – resurslardan samarali foydalanish, energiya manbalarini yangilash, chiqindini kamaytirish va tabiiy resurslarni saqlab qolish asosiga qurilgan iqtisodiy model. 2025-yil mazkur yo‘nalish mamlakatimiz iqtisodiy barqarorligini ta’minlashda alohida ahamiyat kasb etadi. O‘zbekiston BMT Barqaror rivojlanish maqsadlari doirasida xalqaro majburiyatlarni izchil bajarayotgan davlatlardan biri. Atrof-muhitni asrash va yashil iqtisodiyotga o‘tish respublikamizga xalqaro hamjamiyat bilan yaqin aloqalar o‘rnatishga yordam beradi. Yashil iqtisodiyotga o‘tishda innovatsiyalarni qo‘llash juda muhim. Kelayotgan yil ilm-fan va texnologiyani rivojlantirish ustuvor vazifaga aylanadi, yangi energiya manbalarini yaratish, mavjud resurslarni yangicha uslubda ishlatishni rag‘batlantirish yo‘lga qo‘yiladi. Atrof-muhitni asrashda har bir fuqaroning o‘rni bor.  2025-yil jamoatchilik faolligini oshirish maqsadida turli tadbirlar o‘tkaziladi. Ekologik tadbirkorlikni rag‘batlantirish, atrof-muhit haqida xabardorlikni oshirish, yosh avlodga ekologik tarbiya berish diqqat markazida bo‘ladi. Xulosa shuki, “Atrof-muhitni asrash va “yashil” iqtisodiyot yili”da nafaqat ekologik vazifalar hal qilinadi, balki iqtisodiy barqarorlik sari ildam qadam tashlanadi. Yil davomida atrof-muhit muhofazasi yo‘lida amalga oshiriladigan chora-tadbirlar zamirida kelgusi avlodlar uchun munosib hayot sharoiti yaratishdek ezgu maqsad mujassam.

2019-2030-yillar davrida O‘zbekiston respublikasining “Yashil” iqtisodiyotga o‘tish strategiyasi iqtisodiyotning energiya sig‘imini kamaytirish, raqamlashtirishni jadallashtirish, xalqaro investitsiyalarni jalb qilish va O‘zbekistonni global iqtisodiy jarayonlarga integratsiyalashga asoslangan. Mamlakat hukumati davlat boshqaruvi samaradorligini oshirish, infratuzilmani rivojlantirish va tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan bo‘lib, bu barqaror iqtisodiy o‘sishni ta’minlash va aholi turmush darajasini oshirishga xizmat qiladi. O‘zbekistonda karbonat angidrid chiqindilarini kamaytirish va YaIMning energiya sig‘imini kamaytirish bo‘yicha ulkan rejalarni amalga oshirish davom etmoqda. Kelgusi yillarda mamlakatimizda qayta tiklanuvchi energiya manbalarini rivojlantirish va sanoat korxonalarining energiya samaradorligini oshirishga alohida e’tibor qaratgan holda energetika tizimini tubdan qayta qurish amalga oshiriladi. Asosiy yo‘nalishlardan biri quyosh va shamol energiyasini rivojlantirish bo‘lib qolmoqda. Milliy dastur doirasida 2030 yilga borib mamlakat elektr energiyasining kamida 40 foizi qayta tiklanadigan energiya manbalaridan ishlab chiqarilishi kerak. 2025-yilda yangi quyosh va shamol elektr stansiyalarini ishga tushirish rejalashtirilgan, bu esa energetika tizimining quvvatini sezilarli darajada oshiradi. Hukumat iqtisodiy islohotlardan tashqari ijtimoiy rivojlanishga ham e’tibor qaratmoqda. Kambag‘allikni kamaytirish va aholi daromadlarini oshirish asosiy maqsadlardan biri bo‘lib qolmoqda.

2025-yilda kam ta’minlangan oilalarni qo‘llab-quvvatlash, yangi ish o‘rinlari yaratish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirishga qaratilgan “Mahallabay” dasturini amalga oshirish davom ettiriladi. Ta’lim va sog‘liqni saqlash sohasidagi tashabbuslar, xususan, iqtisodiyotning yangi tarmoqlarida kadrlar tayyorlash bo‘yicha kasb-hunar ta’limi tizimini rivojlantirish, raqamli ta’lim texnologiyalarini kengaytirish, tibbiyot tizimini modernizatsiya qilish, sog‘liqni saqlash sifatini oshirish uchun moliyalashtirishni ko‘paytirish muhim o‘rin tutadi. “O‘zbekiston–2030” strategiyasida va Oliy Majlis palatalarining majlislarida belgilangan vazifalarning ijrosini og‘ishmay tashkil etish, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqlim o‘zgarishi to‘g‘risidagi konvensiyasining Kioto protokoli va Parij bitimi doirasida mamlakatning global hamjamiyat oldida olgan majburiyatlarini bajarishda tarmoq va sohalarning uyg‘un “yashil transformatsiya”sini amalga oshirish, ularning raqobatbardoshligi va resurs tejamkorligini ta’minlash, iqlim o‘zgarishi oqibatlarini yumshatish va unga moslashish hamda aholining yashash sifatini yaxshilash va iqtisodiy o‘sishning yangi “yashil rivojlanish” modeliga o‘tish maqsadida:

1. “Atrof-muhitni asrash va “yashil iqtisodiyot” yilida mamlakat rivojlanishining ustuvor yondashuvlari etib quyidagilar belgilangan:

1.1.Mahallalarning ekologik qiyofasini yaxshilash, ko‘chalarda yashillik darajasini oshirish, ekologik jihatdan qulay va farovon yashash muhitini shakllantirish;

1.2. Aholining salomatligini yaxshilash, ekologik turmush tarzini shakllantirish va inson salohiyatini ro‘yobga chiqarish uchun shart-sharoitlarni yaratish;

1.3. Tabiiy resurslarni tejash va ulardan oqilona foydalanish, ekologik barqarorlikni ta’minlash;

1.4. O‘simlik va hayvonot dunyosini asrash, ko‘paytirish va keyingi avlodga yetkazish hamda biologik xilma-xillikni saqlash;

1.5. “Yashil iqtisodiyot” tamoyillarini keng joriy qilish, iqtisodiyotni iqlim o‘zgarishiga moslashtirishga qaratilgan loyihalarni barqaror moliyalashtirishi belgilab o‘tilgan.

2. 2025 yilda “yashil iqtisodiyot” tamoyillarini keng joriy qilish, iqtisodiyotni dekarbonizatsiya qilish, iqlim o‘zgarishi oqibatlarini yumshatish va unga moslashishga qaratilgan loyihalarni barqaror moliyalashtirish borasida:

2.1.Parij bitimining talablaridan kelib chiqib, O‘zbekistonning uglerod neytralligiga erishishining uzoq muddatli strategiyasi ishlab chiqilishi;

2.2.Iqlim o‘zgarishiga moslashish, “yashil texnologiya”lar transfertini inobatga olgan holda global miqyosda mamlakatimizning kelgusi 5 yilda issiqxona gazlarini qisqartirish bo‘yicha Milliy miqyosda belgilangan hissasi (NDC) e’lon qilinishi;

2.3. Metan emissiyasini qisqartirish majburiyati doirasida tabiiy gaz, chiqindilar va chorvachilik sohalarida metan emissiyasining bazaviy holati aniqlanishi;

2.4.Umumiy quvvati 4,5 GVt bo‘lgan yirik quyosh va shamol elektr stansiyasini ishga tushirish, quvvati 785 megavatt bo‘lgan quyosh panellarini o‘rnatish, quvvati 225 megavatt bo‘lgan gidroelektr stansiyalarini barpo etish orqali jami qayta tiklanuvi energiya manbalari ulushi elektr energiyasi ishlab chiqarishda 26 foizga va jami generatsiya quvvatlari tarkibidagi ulushi 40 foizga yetkazilishi;

2.5.Yangi quriladigan bino-inshootlar va uy-joylar energiya samaradorligidan kelib chiqib, “Yashil bino” sertifikati joriy etilishi ta’minlanishi belgilab o‘tilgan.

 Aholi, ayniqsa, yosh avlod vakillari tomonidan sanitariya-gigiena vositalaridan foydalanish imkoniyatlarini yanada kengaytirish maqsadida 2025 yil 1 maydan boshlab  “Toza qo‘llar” dasturi amalga oshirilishi  va aholi orasida keng targ‘ib qilish ishlari tashkil etilishi ko‘rsatib o‘tilgan.

Sarflanayotgan suvning hisobi va hisoboti to‘liq yuritilishini ta’minlash maqsadida magistral kanallar va muhim suv ob’ektlarida suvning yagona onlayn hisobini yuritish tizimi joriy etilishi va 1,8 ming kilometr ichimlik va oqova suv tarmoqlari, 77 ta ichimlik va oqova suv inshootlari qurilishi hamda rekonstruksiya qilinishi va boshqa mamlakatimiz iqtisodiyoti va taraqqiyoti rivojlanishi uchun zamonaviy masalalar  dasturga kiritilgan. Xulosa shuki, “Atrof-muhitni asrash va “yashil” iqtisodiyot yili”da nafaqat ekologik vazifalar hal qilinadi, balki iqtisodiy barqarorlik sari ildam qadam tashlanadi. Yil davomida atrof-muhit muhofazasi yo‘lida amalga oshiriladigan chora-tadbirlar zamirida kelgusi avlodlar uchun munosib hayot sharoiti yaratishdek ezgu maqsad mujassam.

M.Toshpulotov,

 Jizzax tumanlararo Ma’muriy sudining raisi