Jizzax viloyati Do‘stlik tumani hokimligi

21 fevral kuni Toshkent shahrida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining to‘rtinchi yalpi majlisi o‘z ishini davom ettirdi.

Unda Senat, hukumat a’zolari, vazirlik va idoralarning vakillari, mahalliy Kengashlarning deputatlari, Senat huzuridagi Yoshlar parlamenti a’zolari hamda ommaviy axborot vositalari xodimlari qatnashdi.

Videokonferensaloqa tarzida o‘tkazilgan yalpi majlisni O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Raisi Tanzila Norboyeva olib bordi.

Yalpi majlis Senatning YouTube tarmog‘idagi sahifasi orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri yoritib borildi.

Yalpi majlisning ikkinchi ish kuni senatorlar tomonidan dastlab “O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga chiqindilarni to‘plash va olib chiqish xizmatlarini ko‘rsatish sohasida to‘lov intizomini mustahkamlashga qaratilgan qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonunni ko‘rib chiqishdan boshlandi. 

Mamlakatimizda chiqindilarni to‘plash va olib chiqish xizmatlari sifatini yaxshilashga qaratilgan tizimli ishlar amalga oshirilmoqda.

Biroq bugungi kunda ushbu sohada ko‘rsatilgan xizmatlar uchun to‘lovlarning o‘z vaqtida amalga oshirilmasligi natijasida debitor qarzdorlik keskin oshib bormoqda. Ma’lumotlarga ko‘ra tizimda 600 milliard so‘mlik debitor qarzdorlik to‘planib qolgan. 

Natijada bunday holat tarmoqqa tegishli tashkilotlarning asosiy fondlarini yangilash va xizmatlar sifatini oshirishga investitsiya kiritishga, sohaga tadbirkorlik sub’ektlari va xususiy sektor vakillarini keng jalb qilishga to‘siq bo‘lmoqda.

Shu vaqtga qadar o‘z vaqtida to‘lov qilmagan abonentga nisbatan ta’sir choralari faqatgina sud tartibida amalga oshirilar va u uzoq davom etadigan jarayon hisoblanar edi. 

Ushbu qonun bilan Fuqarolik va Uy-joy kodekslari, “Raqobat to‘g‘risida”gi va “Elektr energetikasi to‘g‘risida”gi qonunlarga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritilmoqda. 

Unga ko‘ra endilikda qattiq maishiy chiqindilarni to‘plash va olib chiqish xizmatlari uchun majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzdorligi mavjud bo‘lgan iste’molchilarga qisqa xabar (sms) yuboriladi. Shundan so‘ng, mazkur qarzdorlik bartaraf etilguniga qadar iste’molchidan elektr energiyasi uchun to‘lovlarni qabul qilish vaqtinchalik cheklanadi. Bunda xizmat ko‘rsatuvchi tuzilmalar to‘lovlarni hisob-kitob qilishning ishonchli hamda to‘g‘riligini ta’minlashga mas’ul bo‘lishi belgilanmoqda.

Qonunga ko‘ra qattiq maishiy chiqindilarni to‘plash va olib chiqish xizmatlari uchun majburiy to‘lovlar bo‘yicha qarzdorligi mavjud bo‘lgan iste’molchilar uni bartaraf etsa, elektr energiyasi uchun to‘lovlardagi vaqtinchalik cheklashlar avtomatik ravishda bekor qilinadi. 

Qonunning qabul qilinishi chiqindilarni to‘plash va olib chiqish bo‘yicha ko‘rsatiladigan xizmatlar uchun to‘lov intizomini mustahkamlash, xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlarning asosiy fondlarini yangilash va xizmatlar sifatini yaxshilash, ushbu sohaga tadbirkorlik sub’ektlarini jalb qilishga xizmat qiladi.

Qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi.

So‘ngra “Donorlik harakatini qo‘llab-quvvatlash tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun muhokama qilindi.

Mamlakatimizda qon bilan ishlash xizmati muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish, ularning moddiy-texnik bazasini mustahkamlash va zamonaviy tibbiy jihozlar bilan ta’minlash ustuvor vazifa sifatida belgilangan. Shuning barobarida respublika aholisi orasida beg‘araz donorlik harakatini rivojlantirishga qaratilgan tizimli ishlar amalga oshirilmoqda.

Mazkur qonun bilan bir qator yangiliklar joriy etilmoqda. Xususan, “O‘zbekiston Respublikasi faxriy donori” ko‘krak nishoni bilan taqdirlangan shaxs uchun bir yo‘la beriladigan pul mukofoti bazaviy hisoblash miqdori (BHM)ning 15 baravari etib mustahkamlanmoqda (muqaddam BHMning 5 baravari miqdorida bo‘lgan).

Ushbu ko‘krak nishoni bilan taqdirlangan donorlarga o‘zlari uchun qulay bo‘lgan vaqtda har yilgi mehnat ta’tiliga chiqish, shahar yo‘lovchilar transportidan (yo‘nalishli va yo‘nalishsiz taksilardan tashqari) bepul foydalanish, sanatoriy-kurortlarda davolanish uchun yo‘llanmalarni navbatsiz olish huquqiberilishi belgilab qo‘yilmoqda.

Mahalliy davlat hokimiyati organlariga o‘z vakolatlari doirasida aholi orasida beg‘araz donorlik madaniyatini shakllantirish, uni keng jamoatchilik ishtirokida rivojlantirish, donorlarga sifatli xizmatlar ko‘rsatish va ular uchun qulay shart-sharoitlar yaratish choralarini ko‘rishkabi vazifalar yuklatilmoqda.

Ushbu qonun donorlarni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlantirishning qo‘shimcha huquqiy asoslarini yaratish orqali aholi orasida beg‘araz donorlik madaniyatini shakllantirishga xizmat qiladi.

Muhokama yakunida qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi. 

Shu bilan birga, yalpi majlisda “Oila va xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash tizimi takomillashtirilishi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ko‘rib chiqildi.

Qonundagi normalar oilaviy (maishiy) zo‘ravonlikdan jabrlanganlarning huquqlarini himoya qilish, qayta shu kabi tazyiqqa uchrash holatlarining oldini olish, turar joyga majburiy tarzda kiritish bilan bog‘liq masalalarni tartibga soladi.

Amaldagi qonunchilikka ko‘ra oiladagi tazyiq va zo‘ravonlik sabab sudga ariza bilan murojaat qilinganda sud er-xotinni yarashtirish uchun muayyan muhlat beradi.

Afsuski, ushbu berilgan muhlat ichida oilaviy nizo va janjallar qayta sodir etilishi ayollarning o‘z joniga qasd qilishiga, yetkazilgan tan-jarohatlari esa ularning bevaqt o‘limiga sabab bo‘lmoqda. 

Qonun bilan amaliyotga joriy etilishi kutilayotgan normalarga asosan sud ishni ko‘rishni keyinga qoldirmay o‘z vaqtida qaror qabul qiladi, bu nizoli oilalarda muntazam zo‘ravonlik holatlari va og‘ir jinoyatlar sodir etilishining oldini oladi.

Xususan, oilaviy zo‘ravonlikdan jabrlangan shaxsning talabiga ko‘ra sud tomonidan yarashish uchun muhlat tayinlamaslik nazarda tutilmoqda.

Bundan tashqari, mazkur qonunga ko‘ra, turar joydan foydalanish haqidagi nizolar ko‘rib chiqilayotganda sud taraflarning kelishuviga asosan mulkdorning tashabbusi bilan turar joyga majburiy tartibda kiritilayotgan tarafni mulkdorga tegishli mutanosib sharoitlarga ega bo‘lgan boshqa turar joyga kiritish yoki ijaraga olingan turar joy uchun ijara haqini to‘lash majburiyatini mulkdorning zimmasiga yuklatishi mumkin.

Ushbu hujjatning qabul qilinishi oilaviy (maishiy) zo‘ravonlik jinoyatidan jabrlangan shaxslarning huquqlari va qonuniy manfaatlari himoya qilinishini kuchaytirishga, shuningdek, xotin-qizlarning faolligini oshirishga xizmat qiladi.

Muhokama yakunida qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi. 

Shuningdek, senatorlar tomonidan “Aholiga sud muhokamalarida masofadan ishtirok etish uchun yanada qulay sharoitlar yaratilishi munosabati bilanO‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida”gi qonun muhokama qilindi.

Mamlakatimizda sudlov faoliyatini raqamlashtirish bo‘yicha amalga oshirilgan islohotlar fuqarolarning o‘z huquq va manfaatlarini himoya qilish yuzasidan sudlarga murojaat qilish jarayonlarini liberallashtirmoqda.

Shuningdek, bu sohadagi islohotlar odil sudlovga erishish darajasini oshirish bilan birga sudlar faoliyati ochiqligi va shaffofligini ta’minlash imkonini bermoqda.

Majlisda senatorlar tomonidan bugungi kunda videokonferensaloqa rejimida o‘tkaziladigan sud majlislarida mobil videokonferensaloqa tizimidan foydalanishning huquqiy asoslarini yaratish orqali protsessual qonunchilikni takomillashtirish zaruriyati mavjudligi qayd etildi.

Muhokama qilingan qonunda Fuqarolik protsessual kodeksi, Iqtisodiy protsessual kodeksi va Ma’muriy sud ishlarini yuritish to‘g‘risidagi kodeksiga aholining sud muhokamalarida masofadan ishtirok etishining huquqiy asoslarini yaratuvchi o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish nazarda tutilmoqda.

Xususan, Fuqarolik protsessual kodeksida videokonferensaloqa rejimidagi sud majlisida masofadan ishtirok etayotgan guvohlar, ekspertlar, mutaxassislar, tarjimonlarga o‘z huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi tushuntirilganligi, shuningdek, guvohning qasamyodi audio- va videoyozuv orqali qayd etilishi, bu haqida sud majlisi bayonnomasida ko‘rsatilishi kerakligi belgilanmoqda.

Ushbu qonunning hayotga tatbiq etilishi fuqarolarning odil sudlovga erishish darajasini yanada oshirish, ularning buzilgan huquq va erkinliklari, shuningdek, qonuniy manfaatlari ishonchli himoya qilinishini ta’minlashga xizmat qiladi.

Muhokama yakunida qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi. 

Senatning yalpi majlisida “O‘zbekiston Respublikasining Jinoyat-ijroiya kodeksiga jazoni ijro etish muassasalarida jazo muddatini o‘tayotgan mahkumlar uchun masofali video-uchrashuvlar o‘tkazish imkoniyatini yaratishga qaratilgan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun ko‘rib chiqildi. 

O‘tgan sakkiz yilda ozodlikdan mahrum etish muassasalarida saqlanayotgan yoki jazo muddatini o‘tab chiqqan shaxslarga nisbatan munosabat butunlay o‘zgardi. Mahkumlarni saqlash sharoitlari xalqaro standartlarga moslashtirilmoqda va huquqlari kengaytirilmoqda.

Ayni kunlarda mamlakatimizdagi jazoni ijro etish muassasalarida 30 mingdan ortiq mahkumlar bor. Amaldagi qonunchilikka ko‘ra har bir mahkumning 3 kishigacha bo‘lgan yaqinlari, ya’ni ikki nafar kattalar va bir nafar voyaga yetmagan shaxs yilda 6 marotaba mahkum bilan uzoq muddatlik (1 sutkadan 3 sutkagacha) uchrashish huquqiga ega. E’tiborli jihati, 2020 yilgacha ushbu uchrashuvlar soni 4 marotaba edi xolos. 

Bundan tashqari, jazoni ijro etish muassasasida saqlanayotgan mahkumlarning oldiga yaqin qarindoshlari har doim ham kelishga imkon topa olmaydi. Qolaversa, mahkumning yaqinlari yo‘lning o‘ziga 2-3 sutkalab vaqt yo‘qotadi va bu xarajatlar qimmatga tushishi ayni haqiqat. Shuni ham qayd etish joizki, uchrashuvlarga mahkumning barcha yaqinlarini olib borishning imkoni yo‘q. 

O‘z navbatida, mahkumlarning oilasi va jamiyatdan uzilib qolishini oldini olish, qonunga itoatkor xulq-atvorni shakllantirish maqsadida sohaga zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini joriy etish ustida ish olib borilmoqda.

Jumladan, aynan senatorlar muhokama qilgan mazkur qonun mahkumlarning huquqlari, erkinliklari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, ularning yaqin qarindoshlari bilan masofadan turib video-uchrashuvlar o‘tkazishi uchun imkoniyat yaratadi. 

Qonun bilan Jinoyat-ijroiya kodeksiga mahkumlarning ixtiyoriga ko‘ra, telefon orqali so‘zlashuv huquqidan foydalanish bilan bir qatorda masofali video-uchrashuvlarini tashkil etishga qaratilgan normalar kiritilmoqda.

Jumladan, endilikda qonun bilan masofali video-uchrashuvlar qo‘shimcha huquq doirasidan asosiy huquq doirasiga o‘tkazilmoqda. Ularning soni jazoni ijro etish muassasasi tartibidan kelib chiqib, telefon orqali so‘zlashuvlari soni bilan tenglashtirilmoqda.

Qonunning qabul qilinishi mahkumlar bilan olib borilayotgan tarbiyaviy ishlar samaradorligiga, jazoni ijro etish tizimida zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llashga, davlatimizning inson huquqlarini ta’minlash bo‘yicha xalqaro hamjamiyat oldidagi nufuzining oshishiga hamda xalqaro reytinglardagi o‘rni yanada yaxshi bo‘lishiga xizmat qiladi.

Muhokamadan so‘ng qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi.

Bundan tashqari, senatorlar tomonidan “O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining 244-moddasiga o‘zgartirish kiritish to‘g‘risida”gi qonun ko‘rib chiqildi. 

Jahonda yuz berayotgan notinchlik, ommaviy tartibsizliklar va keskinliklar davlatlar tinchligiga putur yetkazib, xalqlarning o‘zaro do‘stligi hamda osoyishtaligiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.

Ayrim jinoiy guruhlar esa qonunchilikdagi bo‘shliqlardan foydalangan holda ommaviy tartibsizliklarni moliyalashtirish hamda ularni tashkil etish uchun maxsus tayyorlangan shaxslarni jalb etish bilan shug‘ullanib kelmoqda.

Jinoyat kodeksining 244-moddasida ommaviy tartibsizliklar tashkil qilganlik, ularda faol qatnashganlik va fuqarolarga nisbatan zo‘ravonlik qilishga omma oldida da’vat qilganlik uchun jinoiy javobgarlik belgilangan.

Biroq Kodeks bilan ommaviy tartibsizliklar sodir etish maqsadida o‘quvdan o‘tganlik, jumladan, qurol-yarog‘, portlovchi, atrofdagilar uchun xavf tug‘diradigan boshqa buyumlar bilan muomala qilishni o‘rganganlik hamda ommaviy tartibsizliklarni tashkil qilish faoliyatini moliyalashtirganlik uchun javobgarlik nazarda tutilmagan.

Yurtimizda tinchlik va osoyishtalikni ta’minlash uchun yuqorida qayd etilgan bo‘shliqni to‘ldirish hamda jinoyat uchun javobgarlikning muqarrarligini ta’minlash maqsadida mazkur qonun ishlab chiqilgan.

Jumladan, Jinoyat kodeksi 244-moddasining uchinchi qismida ommaviy tartibsizliklar sodir etish maqsadida o‘quvdan o‘tganlik hamda xuddi shu moddaning to‘rtinchi qismida ushbu harakatlarni moliyalashtirganlik uchun jinoiy javobgarlik belgilanmoqda.

Qonun mamlakatimizda tinchlik va osoyishtalikni ta’minlash, uyushgan jinoyatchilikka qarshi samarali kurashish hamda jinoyatlarni profilaktika qilish tizimini takomillashtirishga xizmat qiladi.

Muhokamadan so‘ng qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi.

Shuningdek, yalpi majlisda “O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risida”gi qonun muhokama qilindi.

Mamlakatimizda kapital va sug‘urta bozorlarini, shuningdek, elektron tijorat sohasini yanada takomillashtirish, lotereyalar va tavakkalchilikka asoslangan o‘yinlarni tashkil etish, ularni o‘tkazishdagi shaffoflikni ta’minlash bo‘yicha qator chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda.

Shu bilan birga raqamli texnologiyalar va elektron to‘lovlarning barcha sohalarga jadal ravishda joriy etilishi aholi o‘rtasida tavakkalchilikka asoslangan onlayn o‘yinlarning tarqalishiga olib keldi. 

Bunda Internet jahon axborot tarmog‘ida tavakkalchilikka asoslangan o‘yinlarning huquqiy jihatdan tartibga solinmaganligi, fuqarolarning ushbu o‘yinlarga qiziqishi xorijiy va noqonuniy servislardan faol foydalanishga sabab bo‘lmoqda.

Shu bois mazkur qonun bilan respublikamizning ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilmoqda.

Jumladan, aksiyadorlarning dividendlar to‘lanishiga doir huquqlari mustahkamlanib, aksiyadorlik jamiyatlari xodimlariga aksiyalarni sotib olish uchun imtiyozli huquq beriladi.

Aksiyadorlik jamiyatlarida veb-saytlar mavjud bo‘lishining majburiyligi to‘g‘risidagi va ular tomonidan axborotning oshkor etilishi borasida qo‘yilgan talablar soddalashtiriladi. 

Shuningdek, lotereyalar va tavakkalchilikka asoslangan boshqa o‘yinlarni o‘tkazish tartibi aniqlashtiriladi. 

Xususan, fond birjalarining faoliyatini tartibga solish Istiqbolli loyihalar milliy agentligining zimmasiga yuklatilmoqda. Endilikda mazkur tashkilot elektron tijorat sohasida, lotereyalar tashkil etish va bukmekerlik faoliyati hamda Internet jahon axborot tarmog‘ida tavakkalchilikka asoslangan o‘yinlarni tashkil etish faoliyatini litsenziyalash sohasida vakolatli organ etib belgilanmoqda. 

Qonunning qabul qilinishi kapital va sug‘urta bozorlarini, elektron tijorat sohasi, lotereyalar va tavakkalchilikka asoslangan o‘yinlarni tartibga solish hamda mazkur sohalarda fuqarolarning huquqlarini himoya qilishga xizmat qiladi.

Muhokamadan so‘ng mazkur qonun senatorlar tomonidan ma’qullandi.

Shuning bilan O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati to‘rtinchi yalpi majlisining ikkinchi ish kuni yakunlandi.

 

O‘zbekiston Respublikasi

Oliy Majlisi Senati 

Axborot xizmati