Jizzax viloyati Do‘stlik tumani hokimligi

Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan islohotlardan ko‘zlangan asosiy maqsad eng avvalo, inson huquq va manfaatlari, jumladan, xotin qizlarning huquq va erkinliklarinihimoya qilish masalasiga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Jumladan, milliy qonunchilik bazasi xalqaro huquqning umume’tirof etilgan normalariga hamohang tarzda tobora mustahkamlab borilmoqda. O‘zbekiston tarixida ilk bor 2019 yil 2 sentyabrda “Xotin-qizlar va erkaklar uchun teng huquq va imkoniyatlar kafolatlari to‘g‘risida”gi va “Xotin-qizlarni tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya qilish to‘g‘risida”gi qonunlar qabul qilindi. 
Mazkur qonun hujjatlari xotin-qizlarni turmushda, ish joylarida, ta’lim muassasalarida va boshqa joylarda tazyiq hamda zo‘ravonlikdan himoya qilish sohasidagi munosabatlarni ham tartibga soladi. Tazyiq hamda zo‘ravonlikni boshidan o‘tkazgan shaxslarni himoya qilish, jamiyatda ayollarga nisbatan tazyiq va zo‘ravonlikning har qanday shakliga murosasiz munosabat muhitini qaror toptirishni kafolatlaydi.
Shuningdek, 2019 yilda zo‘ravonlikdan jabrlangan xotin-qizlar uchun “himoya orderi” instituti joriy etildi. Himoya orderi tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlangan xotin-qizlarga davlat himoyasini beruvchi hujjat hisoblanadi. Xotin-qizlar va bolalar huquqlari hamda qonuniy manfaatlarini ishonchli himoya qilish tizimi yanada takomillashtirilshi munosabati bilan O‘zbekiston Respublikasining ayrim qonun hujjatlariga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish to‘g‘risidagi qonun amalga kiritildi. Ushbu hujjat bugungi kunda huquqni qo‘llash amaliyotida xotin-qizlarning huquqlari, erkinliklari hamda qonuniy manfaatlarini ishonchli himo qilish bilan bog‘liq masalalarda bir qator muammolar mavjudligi, xususan, tazyiq va zo‘ravonlikdan jabrlangan shaxsga davlat himoyasini taqdim etuvchi orderning  amal qilish muddati (30 kun) xotin-qizlarning huquqlari hamda qonuniy manfaatlarini yetarli darajada himoya qilishni ta’minlash imkonini bermaganligi sabab sifatida bayon qilingan. Qabul qilingan qonun bilan esa endilikda ayollarning tazyiq va zo‘ravonlikdan himoya orderi muddati bir yilgacha jinoyat ishlari bo‘yicha sudlar tomonidan uzaytirilishi belgilab qo‘yildi.
Amaliyot  shuni ko‘rsatdiki, himoya orderi berilgan aksariyat xotin-qizlar takroran zo‘ravonlikka uchragan. Himoya orderining amal qilish muddatini uzaytirish to‘g‘risidagi iltimosnoma bo‘yicha to‘plangan material sudga kelib tushgan vaqtdan e’tiboran 24 soat ichida yopiq sud majlisida jabrlanuvchi hamda zo‘ravonlik sodir etgan shaxs ishtirokida ko‘rib chiqiladi. Sudya ish materialllari bilan tanishib chiqib, ish yakuni bo‘yicha qaror qabul qiladi. Mazkur qarorda himoya orderining amal qilish muddatini uzaytirish to‘g‘risidagi qaror qabul qilingan vaqt va joy haqidagi ma’lumotlar, qarorni qabul qilgan sudning nomi, sudyaning, taraflarning, ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslarning familiyasi, ismi va otasining ismi, shuningdek, mashg‘ulotning turi hamda yashash joyi, himoya orderining amal qilish muddatini uzaytirish to‘g‘risidagi qarorni qabul qilish uchun  asos bo‘lib xizmat qilgan holatlar ko‘rsatiladi.
Qonunda mazkur muddatlarning bir yilgacha belgilanishi ayollarimizga yetarli darajada psixologik, ijtimoiy, huquqiy yordam berishi va ish bilan ta’minlanishiga xizmat qiladi. Kelgusida notinch oilalar soni kamayib, huquqbuzarliklar va jinoyatchilikni kamayishiga olib keladi.

A.Umurzakov,
Jinoyat ishlari bo‘yicha Do‘stlik tuman sudi raisi