“Biz bir bo‘lsak - yagona xalqmiz, birlashsak - Vatanmiz!”
2024-07-25 09:00:00 / Янгиликлар
Mudofaa vazirligi tomonidan otaliqqa olingan yoshlar o‘rtasida harbiy-vatanparvarlik majmuaviy musobaqani tashkil etish va o‘tkazish bo‘yicha
NIZOM
“Biz bir bo‘lsak – yagona xalqmiz, birlashsak - Vatanmiz!” shiori ostida harbiy-vatanparvarlik majmuaviy musobaqani (bundan buyon matnda majmuaviy musobaqa deb yuritiladi) vazirlik tomonidan otaliqqa olingan yoshlar (bundan buyon matnda yoshlar deb yuritiladi) bilan tashkil etiladi.
1-bob. Umumiy qoidalar
1. Majmuaviy musobaqa jamoaviy tartibda yoshlar o‘rtasida 2024- yil iyul-avgust oylari davomida o‘tkaziladi.
2. Majmuaviy musobaqa ishtirokchilari Nizomda belgilangan talabnoma asosida musobaqada ishtirok etadi.
3. Musobaqalarni tashkil etishdan asosiy maqsad otaliqqa olingan yoshlarni harbiy-amaliy sport musobaqalariga keng jalb etish orqali ularning bo‘sh vaqtini mazmunli tashkil etish, o‘zaro madaniy-sport aloqalarini yo‘lga qo‘yish hamda ularni sport o‘yinlariga ommaviy tarzda jalb qilish, intellektual salohiyatini oshirish va eng asosiysi to‘g‘ri yo‘ldan adashgan yoshlarni ushbu yo‘ldan qaytarish, sog‘lom turmush tarzini kechirish hamda kelgusida to‘g‘ri yo‘lni tanlashga ko‘maklashishdan iboratdir.
4. Majmuaviy musobaqa to‘rtta yo‘nalishida o‘tkaziladi.
1- yo‘nalish “Harbiylashtirilgan sport estafetasi”.
2- yo‘nalish “Arqon tortish”.
3- yo‘nalish “Zakovat” intellektual o‘yini.
2-bob. Majmuaviy musobaqani tashkil etish va o‘tkazish
4. Majmuaviy musobaqa quyidagi bosqichlarda respublika 1-sektoridagi mahallalarda yoshlar o‘rtasida jamoaviy tartibda:
I bosqich – tuman (shahar) birinchiligi bosqichi mahallalar jamoalari o‘rtasida – 30 iyulgacha – otaliqqa olgan harbiy qism va muassasalar, MFY raislari rahbarligi
va tashkilotchiligida;
II bosqich – hududiy (Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri) birinchiligi bosqichi – 15 avgustgacha – tuman birinchiligiga chiqqan jamoalar o‘rtasida, harbiy okrug qo‘shinlari qo‘mondonligi, viloyat mudofaa ishlari, hududiy tashkiliy qo‘mitalari tomonidan;
III bosqich – respublika bosqichi – 25 avgustgacha – hududiy bosqichda birinchilikni qo‘lga kiritgan jamoalar o‘rtasida Mudofaa vazirligi Jangovar tayyorgarlik hamda Tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bosh boshqarmasi – respublika tashkiliy qo‘mitasi rahbarligida o‘tkaziladi.
5. Majmuaviy musobaqa belgilangan tartibda quyidagi joylarda o‘tkaziladi, jumladan:
birinchi bosqich – hududdagi umumta’lim maktablarining sport maydonlarida yoki harbiy qism sport bazasida tuman (shahar) birinchiligi bosqichi;
ikkinchi bosqich – hududdagi umumta’lim maktablarining sport maydonlarida yoki harbiy qism (dala-o‘quv maydoni) bazasida viloyat birinchiligi bosqichi;
uchinchi bosqich – tashkiliy qo‘mita qaroriga asosan Mudofaa vazirligi tomonidan belgilangan joyda (harbiy qism, dala-o‘quv maydoni va boshqa) respublika birinchiligi bosqichi o‘tkaziladi.
6. Majmuaviy musobaqada ishtirok etuvchi jamoalar o‘z kiyimi, emblemasiga
ega bo‘ladi.
7. Majmuaviy musobaqani tayyorlash va o‘tkazishda jangovar tayyorgarlik ofitserlari, tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar organi ofitserlari, harbiy tibbiy shifokorlar, hamda respublika birinchi sektoriga kiruvchi mahallaning otaliqqa olingan yoshlari ishtirok etadi.
8. Majmuaviy musobaqa davomida yuzaga kelgan muammolar tegishli tashkiliy qo‘mita tomonidan hal etiladi.
9. Majmuaviy musobaqaning bosh hakami O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi tomonidan tayinlanadi.
10. Majmuaviy musobaqa hay’ati tarkibi besh-yetti nafardan iborat tarkibida mudofaa vazirining (birinchi o‘rinbosarining) buyrug‘i bilan tasdiqlanadi va uning tarkibiga vazirlik Jangovar (jismoniy) tayyorgarlik hamda Tarbiyaviy va mafkuraviy ishlar bosh boshqarmalari mas’ul ofitserlari va sport mutaxassislari.
Majmuaviy musobaqa hay’ati kotibi, navbatchi shifokor (avtomobil), shuningdek, musobaqani tashkillashtirish, musobaqalarni o‘tkazish joyi, vaqti va ketma-ketligi belgilanadi.
11. Majmuaviy musobaqa hay’ati raisi:
musobaqa hay’ati tarkibining tayyorgarligi va ish faoliyati, musobaqani tashkillashtirish hamda o‘tkazishga rahbarlik qiladi;
musobaqalarni o‘tkazish joylari, sport vositalari va jihozlarini musobaqaga tayyorgarligini tashkillashtiradi;
musobaqa shartlarini qo‘pol ravishda buzgan ishtirokchilarni musobaqa hay’ati a’zolari bilan kelishilgan holda, musobaqadan chetlatish masalasini hal etadi;
musobaqa hay’ati a’zolari (hakamlar) tomonidan musobaqalarning to‘g‘ri o‘tkazilishini, ishtirokchilarni shaffoflik bilan baholanishini nazorat qiladi;
musobaqa hay’ati a’zolari (hakamlar) bilan har bir musobaqa boshlanishi
va musobaqa yakunida yig‘ilish o‘tkazadi, ishtirokchilarning natijalarini ko‘rib chiqadi va muhokama qiladi;
musobaqalar jarayonida noto‘g‘ri xatti-harakatlar, qo‘pol xatoliklarga yo‘l qo‘yilsa yoki tibbiyot xodimlarining yo‘qligi aniqlansa, musobaqaning ushbu shartini to‘xtatadi hamda kamchiliklarni bartaraf etish choralarini ko‘radi;
musobaqa hay’ati a’zolari (hakamlar) ishida noxolislikni, musobaqa ishtirokchilariga yon berish kabi holatlar aniqlansa, ularni boshqa a’zolar (hakamlar) bilan almashtiradi;
musobaqa hay’ati a’zolari bilan ishtirokchi jamoalar tomonidan berilgan apellyatsiya shikoyatlarini ko‘rib chiqib, muhokama qiladi va ular yuzasidan shaxsan asoslangan qaror qabul qiladi hamda shikoyatni ko‘rib chiqish natijalari to‘g‘risida murojaat etuvchilarga yozma ravishda javob beradi;
musobaqa hay’ati a’zolari (hakamlar)ning noto‘g‘ri va asossiz qarorlarini bekor qiladi;
musobaqa yakuni natijalarini (g‘olib va sovrindorlarni) buyruq bilan e’lon qiladi.
12. Majmuaviy musobaqa hay’ati:
musobaqa davomida musobaqalarni mazkur Nizomga muvofiq o‘tkazilishi, ishtirokchilarning haqqoniy va shaffof tarzda baholanishi, erishilgan natijalarga asoslanib g‘olib va sovrindorlarni aniqlaydi;
musobaqalarni o‘tkazish joylari, sport (maxsus) jihozlari va vositalarining tayyorligi va sozligini ta’minlaydi;
ishtirokchilarga musobaqa shartlarini, xavfsizlik qoidalarini yetkazadi, tushuntirish ishlarini olib boradi va ishtirokchilardan musobaqa shartlari to‘g‘ri bajarilishini talab qiladi;
ishtirokchilar tomonidan musobaqa shartlarini qo‘pol ravishda buzish holatlari aniqlasa, ularning musobaqalarda ishtirok etishi masalasini ko‘rib chiqadi;
musobaqa hay’ati raisi boshchiligida musobaqa boshlanishida va ushbu musobaqa yakunida o‘tkaziladigan yig‘ilishda ishtirokchilar ko‘rsatgan natijalarni ko‘rib chiqadi;
musobaqalar davomidagi o‘zgarishlar to‘g‘risida ishtirokchi va jamoa kattalariga o‘z vaqtida ma’lumot beradi;
apellyatsiya shikoyatlarini ko‘rib chiqadi.
13. Majmuaviy musobaqa hay’ati kotibi:
musobaqalarga tayyorgarlik ko‘rish bilan bog‘liq barcha tashkiliy chora-tadbirlarni amalga oshiradi, tegishli hujjatlarni (ishtirokchilarning hujjatlari va ro‘yxatlarini) tekshiradi va rasmiylashtiradi;
qur’a tashlash jarayonini tashkillashtiradi va unda ishtirok etadi;
musobaqalar jarayonida bevosita ishtirok etadi, musobaqa hay’ati tomonidan qabul qilingan qarorlarni, ishtirokchilar ko‘rsatgan natijalarni umumlashtiradi va musobaqa bayonnomalarini, yakunlovchi hujjatlar hamda hisobotlarni rasmiylashtiradi.
14. Navbatchi shifokor:
har bir musobaqa boshlanishidan avval ishtirokchilarning tibbiy ma’lumotnomalarini o‘rganadi va ularning sog‘ligini holatiga ko‘ra musobaqalarda ishtirok etishi bo‘yicha xulosa beradi;
musobaqalar o‘tkaziladigan joylarda ishtirokchilarning dam olishi, ovqatlanishi, yuvinish xonalarida sanitariya-gigiena qoidalariga rioya qilinishini nazorat qiladi hamda ishtirokchilarning sog‘ligini muntazam ravishda nazorat qilib boradi, zarur hollarda ularga birinchi tibbiy yordam ko‘rsatadi;
har bir holat va amalga oshirilgan ishlar to‘g‘risida musobaqa hay’ati raisiga ma’lumot beradi.
15. Bosh hakam musobaqalarning turlari bo‘yicha tayinlanadi va hakamlar tomonidan ishtirokchilarni to‘g‘ri baholanishi hamda musobaqani shaffoflik bilan o‘tkazilishiga javob beradi. Bosh hakam musobaqa boshlanishidan oldin musobaqa o‘tkaziladigan joylarni, ularning jihozlanganligi va tayyorligini tekshiradi, muammo yoki kamchiliklar aniqlansa ularni bartaraf etish bo‘yicha tegishli choralarni ko‘radi.
16. Hakamlar musobaqalarni to‘g‘ri va odilona baholanishiga javob beradi. Hakamlar musobaqa hay’ati raisi va bosh hakamga bo‘ysunadi va ularning ko‘rsatmalariga amal qiladi.
17. Hakamlar musobaqada musobaqa hay’ati raisi yoki bosh hakam tomonidan belgilab berilgan kiyim rusumida ishtirok etadi.
3-bob. Majmuaviy musobaqa ishtirokchilarining huquqlari va majburiyatlari
18. Majmuaviy musobaqa ishtirokchilari quyidagilarga majbur:
musobaqani o‘tkazish to‘g‘risidagi Nizom talablarini bilish va unga so‘zsiz rioya qilish;
musobaqa davomida o‘zini munosib tutish va boshqalarni ham nomunosib xatti-harakatlarga yo‘l qo‘ymasligini ta’minlash;
musobaqalarni o‘tkazish joyida ko‘rsatilgan vaqtda belgilangan kiyim rusumida bo‘lish;
musobaqalar ishtirokchilari va hakamlar hamda hay’at a’zolariga doimo xushmuomala munosabatda bo‘lish;
zarurat tug‘ilgan hollarda hakamlar hamda hay’at a’zolariga shaxsini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim qilish;
musobaqa uchun belgilangan kun tartibi va boshqa tartib-qoidalarga qat’iy rioya etish;
hakamlar va hay’at a’zolarining ko‘rsatmalarini so‘zsiz bajarish;
musobaqa davomida o‘rnatilgan kun tartibi, musobaqalar shartlari
va xavfsizlik qoidalariga qat’iy rioya etishga.
19. Majmuaviy musobaqa ishtirokchilari quyidagi huquqlarga ega:
musobaqalar oldidan hakamlar va hay’at a’zolari ruxsati bilan mustaqil ravishda badantarbiya mashqlari bilan shug‘ullanish, musobaqa qurollari, maxsus vosita
va jihozlar bilan yaqindan tanishish;
musobaqa jarayonida hakamlar hamda hay’at a’zolariga Nizom talablaridan kelib chiqqan holda og‘zaki yoki yozma ravishda murojaat qilish (ariza va shikoyat berish);
musobaqa davomida nohaqlik yoki shaffoflik ta’minlanmayotganligi aniqlangan hollarda hakamlar hamda hay’at a’zolariga ma’lumot berish;
musobaqalar davomida ko‘rsatgan natijalari bilan tanishib borish.
20. Majmuaviy musobaqa ishtirok etayotgan har bir otaliqqa olingan yoshlar jamoasiga mahallaga biriktirilgan 1 nafar harbiy xizmatchisi (jamoa kattasi) va mahalla hududida joylashga umumta’lim maktabining jismoniy tayyorgarlik fani o‘qituvchilaridan 1 nafar murabbiy tayinlanadi. Jamoa kattasi ishtirokchilarning intizomi, sog‘ligi va ular tomonidan xavfsizlik talablari hamda musobaqada belgilangan tartib-qoidalarni qat’iy bajarilishi uchun javob beradi. Musobaqa jarayonida murabbiy jamoa tomonidan musobaqa shartlari to‘g‘ri bajarilishini nazorat qiladi. Hakamlar va hay’at a’zolari tomonidan qabul qilingan qaror va berilgan ko‘rsatmalarni o‘z jamoa a’zolariga zudlik bilan yetkazadi.
Jamoa kattasi hakamlar va hay’at a’zolaridan o‘z jamoa a’zolarining natijalariga aniqlik kiritish, zarurat bo‘lgan hollarda yozma yoki og‘zaki ravishda murojaat qilish huquqiga ega.
Nizomda ko‘rsatilmagan tartibda hakamlar va hay’at a’zolarining qarorlariga qarshilik ko‘rsatish, ularga bo‘ysunmaslik hamda jamoa a’zolariga qoidalarga
zid ravishda yordam berish taqiqlanadi.
4-bob. Majmuaviy musobaqada qatnashish shartlari
21. Ishtirokchilar: umumta’lim maktablarini kamida ikki yil oldin tugatgan,
21 yoshdan 25 yoshgacha bo‘lgan otaliqqa olingan 1-, 2-, 3- toifadagi yoshlar (har bir jamoada 8 nafar o‘g‘il bolalar va 2 nafar qiz bolalar).
Harbiy dala kiyimini dizaynga oid har qanday o‘zgartirishlarni kiritish, dala formasini ochish yoki qayta chizish (yamoq cho‘ntaklari, yenglari, yoqasi
va boshqalar yo‘q), shuningdek, ularni yengillashtirish uchun standart dala botinkalarini baland to‘piq etiklari bilan o‘zgartirish taqiqlanadi.
Kiyim rusumida ko‘rsatilgan kamchiliklar aniqlangan ishtirokchiga ogohlantirish beriladi, uni bartaraf etish uchun 5 daqiqa vaqt beriladi, ikkinchi marta qoidalarni buzgan ishtirokchi (jamoa) shartdan chetlatiladi.
22. Majmuaviy musobaqada ishtirok etish uchun quyidagi hujjatlar taqdim etilishi shart:
shaxsini tasdiqlovchi hujjat (fuqarolik pasporti, tug‘ilganlik haqidagi guvohnoma);
yashash joyidan ma’lumotnoma (fotosurati muhrlangan holda);
qatnashuvchilarni musobaqaga saralab olinganligi va musobaqalarda ishtirok etishiga ruxsat beruvchi tegishli buyruqlardan ko‘chirma;
ishtirokchilarning tibbiy ko‘rikdan o‘tganligi to‘g‘risidagi ma’lumotnomalari.
23. Musobaqa o‘tkazish kuniga qadar ishtirokchilar 25 yoshdan oshmagan bo‘lishlari shart. Barcha ishtirokchilar musobaqa boshlanishidan oldin mandat komissiyasidan o‘tadi.
5-bob. Majmuaviy musobaqani o‘tkazish tartibi
24. Musobaqa dasturi mazmuni:
a) Yoshlar o‘rtasida majmuaviy musobaqani tantanali ochilishi;
b) Musobaqa bosqichlarini tashkil etish;
v) Musobaqaning bosqichlarini baholash va g‘oliblarni aniqlash;
g) Musobaqa g‘olib va sovrindorlarini taqdirlash.
25. Musobaqalarning birinchi (harbiylashtirilgan sport musobaqalari) yo‘nalish shartlari:
a) “Mahorat - 1”;
b) “Chaqqonlik”;
v) “Tezlik”;
g) “Tibbiyot”;
d) “Kuch”;
ye) “Epchillik”;
j) “Mahorat - 2”;
z) “Mergan”;
26. Musobaqaning uchinchi (arqon tortish) yo‘nalishi qoidalari
30- banda belgilangan.
27. Musobaqaning to‘rtinchi (“Zakovat” intellektual o‘yini) yo‘nalishi qoidalari
31- banda belgilangan.
6-bob. Majmuaviy musobaqa jarayoni
28. Musobaqalarning birinchi (harbiylashtirilgan sport musobaqalari) yo‘nalishi shartlari.
28.1. 1-shart. “Mahorat – 1”.
Musobaqada ishtirokchi AK-74 rusumli avtomatni noto‘liq qismlarga ajratadi
va 25 metr masofani yugurganidan so‘ng estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi.
Har bir jamoa musobaqaga mezbonlik qilayotgan harbiy okrug tomonidan qurollar bilan ta’minlanadi.
Musobaqa quyidagi tartibda o‘tkaziladi.
Start berilgach hakam tomonidan sekundomer bosiladi, har bir jamoa ishtirokchilarining dastlabki vakillari AK-74 rusumli qurolni “Qurol orqaga” holatiga oladi va mashq uchun ajratilgan boshqa AK-74 rusumli qurolni noto‘liq qismlarga yoyishadi (o‘qdon yechilib qurol saqlagichdan olinadi, zatvor orqaga tortilib o‘qsizlantirish uchun otish tepkisi bosiladi; stvol qutisi qopqog‘i yechiladi; qaytaruvchi mexanizm yechiladi; zatvor ramasi yechiladi; zatvor zatvor ramasidan ajratiladi; gaz trubkasi yechiladi; shompol olinadi; penal qundoqdan chiqariladi) va 25 metr masofaga yuguradi hamda estafeta tayoqchasini keyingi nuqtadagi jamoasining navbatdagi a’zosiga topshiradi.
28.2. 2-shart. “Chaqqonlik”.
Estafeta tayoqchasini qabul qilib navbatdagi ishtirokchi protivogazni kiyadi
25 metr masofani yugurib o‘tganidan so‘ng estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi. Gaz niqob belgilangan tartibda kiyilmasa keyingi bosqichga davom etish uchun (shartni davom etishga) ruxsat berilmaydi.
28.3. 3-shart. “Tezlik”.
Estafeta tayoqchasini qabul qilib navbatdagi ishtirokchi 100 metr masofani yugurib o‘tadi va estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi.
28.4. 4-shart. “Tibbiyot”.
Estafeta tayoqchasini qabul qilib jamoaning navbatdagi 2 (ikki) nafar ishtirokchisi 20 metr masofaga zambil ko‘tarib yugurib boradi. U yerda yotgan jabrlanuvchiga birinchi tibbiy yordam, ya’ni “O‘ng oyog‘i katta va kichik boldir suyaklari ochiq singan, asorati tashqi qon ketishi. Jabrlanuvchining o‘ng oyoq son sohasining pastki uchligiga jgut (turniket) bog‘lanadi va shina qo‘yiladi”. Jabrlanuvchini zambilga yotqizib 20 metr masofaga yugurib olib keladi va estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi. Barcha jarayonlar tibbiyot xodimlari tomonidan nazorat qilinadi va baholaydi (jabrlanuvchi hay’at tomonidan tayinlanadi).
28.5. 5-shart. “Kuch”:
Estafeta tayoqchasini qabul qilgan navbatdagi ishtirokchi 10 marotaba turnikka tortilish mashqini belgilangan tartibda bajaradi va 50 metr masofa yugurishni davom ettirib, estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi.
Tortilish vaqtida ishtirokchi quyidagilarga majbur:
- dastlabki holatdan to‘xtovsiz, iyakni turnikda o‘tkazib, gavdani to‘g‘ri holatida tortilish;
- qo‘llar to‘g‘ri holatga kelguncha osilib tushish;
- tebranishni o‘z harakati bilan to‘xtatish;
- hakamlarga aniq ko‘rinishi uchun 0,5 soniyaga dastlabki holatni qayd etish;
- tortinish amallarini bajarganda oyoqlar holati har doim juft bo‘lishi;
- hakamni sanog‘ini eshitganidan so‘ng tortilish mashqini amalga oshirish.
Tortilish vaqtida ishtirokchi quyidagilar taqiqlanadi:
- mashq davomida kaftiga yopishadigan moddalar yoki ilgichlardan fodalanish;
- tortilish vaqtida yerdan, turnik ustunlaridan tayanch sifatida foydalanish;
- tortilishdan tebranish, tanani siltab harakat qilish, tanani to‘lqinsimon harakatlantirish usullarini qo‘llash;
- tirsaklarni navbat bilan bukish;
- bir qo‘lda osilib turish;
- kaftni bog‘lam bilan bog‘lash yoki maxsus barmoqsiz qo‘lqoplardan foydalanish;
- kaftni ochgan holatda bo‘g‘imda osilib turish;
- mashqni bajarish vaqtida o‘zboshimchalik bilan to‘xtash, qo‘llarni dam oldirish.
Yakka tartibdagi ko‘rsatkichlar hakam tomonidan, ishtirokchilarni tortilish bo‘yicha eng ko‘p miqdori orqali belgilanadi. Bir va undan ortiq ishtirokchilarning natijalari tenglashib qolgan taqdirda, hakam tomonidan qo‘shimcha imkoniyat berish orqali aniqlanadi.
28.6. 6-shart. “Epchillik”:
Ishtirokchi estafeta tayoqchasini qabul qilib 25 metr “to‘siqli” masofani yugurib o‘tadi va estafeta tayoqchasini keyingi ishtirokchiga topshiradi. Baryerdan oʻtish shartida - yengil atletikaning 5 ta baryerdan (balandligi 60-80 sm) oraliq masofasi
5 metrdan sakrab oʻtish uchun jixozlanadi.
Baryer ustidan oʻtish vaqtida har bir baryerni yiqitib yuborsa 5 soniyadan, mazkur shartni bajarmasdan yugurishni davom etsa 50 soniya jarima beriladi.
28.7. 7-shart. “Mahorat -2”:
Navbatdagi ishtirokchi estafeta tayoqchasini qabul qilib 25 metr masofani yugurib o‘tganidan so‘ng noto‘liq qismlarga ajratilgan AK-74 avtomatni yig‘adi va estafetani yakunlaydi.
28.8. 8-shart. “Mergan”:
Ushbu bosqichda ishtirokchi pnevmatik qurolidan maxsus belgilangan nazorat otish mashqini bajaradi.
Har bir jamoa musobaqaga mezbonlik qilayotgan harbiy okrug tomonidan qurollar va o‘q-dorilar bilan ta’minlanadi. Jamoalarga o‘zlari bilan qurol va o‘q-dori olib kelish taqiqlanadi.
Musobaqa quyidagi tartibda o‘tkaziladi:
Ishtirokchilar 10-15 metr masofadagi 8-raqamli sport nishonga 5 dona o‘q otadi. Otish vaqti 3 daqiqa. Sinov sharti bo‘yicha 5 dona o‘q-dori bilan bajarilgan mashq ballariga ko‘ra ishtirokchilar o‘rni aniqlanadi. Agar ballar bir hil bo‘lsa, eng yuqori ochkolar nisbatiga qarab o‘rinlar belgilanadi.
Mashq faqat kunduzi, jihozlangan joyda bajariladi.
Otish jarayonida otuvchining aybi bo‘lmagan to‘xtalishlardagi va texnik sabablarga ko‘ra otilmagan o‘q-dorilar hakamning ruxsati bilan boshqasiga almashtiriladi. Otish natijalarini ko‘rish uchun musobaqa hakami va o‘q otishni bajargan ishtirokchilarga ruxsat beriladi.
28.9. Shartlar sifatli va to‘g‘ri bajarilmagunga qadar hakamlar shart bajarilayotgan nuqtada ishtirokchilarni ushlab turadi.
Natijalar bo‘yicha musobaqa shartlarini to‘liq bajargan hamda eng kam vaqt sarflagan jamoa estafeta g‘olibi hisoblanadi.
28.10. Har bir jamoaning 10 nafar ishtirokchisi musobaqani 1-yo‘nalishidagi belgilangan shartlarda 1 tasida qatnashishi uchun ruxsat beriladi.
Majmuaviy musobaqa shartlari uchun zarur bo‘lgan o‘quv qurollari, sport
va tibbiyot jihozlarini mezbonlik qilayotgan harbiy okrug tomonidan ta’minlanadi.
29. Arqon tortish qoidalari.
29.1. Jamoa tarkibi 8 nafar ishtirokchilardan (shulardan 1 nafari qiz bola) iborat bo‘ladi. Jamoalar qur’a tashlash yo‘li bilan aniqlanib, musobaqa olimpia tizimida o‘tkaziladi.
Jamoalar bir-biri bilan bir marotoba bellashadi.
Jamoa tarkibidagi 8 nafar ishtirokchilarni har qanday holatda ham almashtirishga ruxsat berilmaydi.
Arqon tortish musobaqasida bir marotaba tortish orqali jamoalar bellashadi.
30. Musobaqaning ikkinchi (“Zakovat” intellektual o‘yini) yo‘nalishi qoidalari.
30.1. “Zakovat” o‘yinda 5 nafardan iborat jamoalar ishtirok etadi. O‘yin davomida jamoalarga bir paytda bir xil savol beriladi, jamoalar o‘z javoblarini maxsus javob blankalariga yozib berishlari lozim. Javob blankasining yuqori qismida albatta jamoa nomi, tur va savol raqami ko‘rsatilishi kerak. Ushbu ma’lumotlar hamda jamoaning javob varianti maxsus javob blankasining bir tomonida bo‘lishi kerak.
30.2. Har bir savolni o‘ylash uchun 1 daqiqa vaqt beriladi. Boshlovchi 50 soniya bo‘lganda vaqt tugashiga 10 soniya qolgani haqida ogohlantiradi.
30.3. Bir daqiqa vaqt tugagach, jamoalar o‘z javoblarini maxsus javob blankalariga yozishlari uchun yana qo‘shimcha 10 soniya beriladi.
30.4. Jamoalar savol berilib, “vaqt ketdi” ishorasi bildirilgandan so‘ng jami bir daqiqayu 10 soniya tugagan paytda javob variantlarini yozib, maxsus javob blankasini baland ko‘targan holda turishlari lozim.
30.5. Jamoalarning javob variantlari oldindan maxsus tayinlangan sekundantlar tomonidan yig‘ib olinadi va hisob-komissiyasiga topshiriladi. Javob blanklarini jamoa a’zolari tomonidan mustaqil olib kelinishiga yo‘l qo‘yilmaydi.
30.6. O‘z vaqtida javob blankasini ko‘tarishga ulgurmagan jamoaning javobi “kech topshirildi” qayd bilan yuritiladi. Jamoa javobi to‘g‘ri bo‘lgan taqdirda ham qabul qilinmaydi va jamoaga ball berilmaydi.
30.7. Javob varianti tushunarli husnixat bilan yozilgan bo‘lishi va aniq javobni ko‘zlashi lozim. Mantiqiy tugallanmagan javob varianti qabul qilinmaydi.
30.8. Javob blankasida faqat 1 ta javob varianti aks etishi lozim. Ikki yoki undan ortiq variant yozilgan javob variantlari, garchi ulardan biri to‘g‘ri bo‘lsa ham, qabul qilinmaydi va jamoaga ball berilmaydi.
30.9. Ustiga chizilgan, ustidan bo‘yalgan yoki qavsga olingan javob variantlari hisobga olinmaydi. Masalan, savolning to‘g‘ri javobi “Qulf va kalit” deylik. Bunday vaziyatda jamoa javob blankasiga “qulf” so‘zini yozdi va qavs ichida “(kalit)” deya qo‘shib qo‘ydi. Bunday holatda jamoaning javobi aniq javob sifatida qabul qilinmaydi
va ball berilmaydi.
30.10. Hisob komissiyasining qarori apellyatsiya natijasida o‘zgartirilishi mumkin.
Hisob komissiyasi va apellyatsiya tartibi
30.11. “Zakovat” intellektual o‘yinida jamoalar tomonidan berilgan javob variantlarini hisoblash maqsadida hisob-komissiyasi tashkil etiladi.
30.12. Hisob-komissiyasi jamoa tomonidan berilgan javob variantini aniq javobga to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri ekanligini mustaqil baholab, jamoaga ball berish masalasini
hal qiladi va turnir natijalari hisobini olib boradi.
30.13. Intellektual o‘yinda savollar bo‘yicha yuzaga keladigan bahsli vaziyatlarni hal qilish uchun Apellyatsiya hay’ati (keyingi o‘rinlarda - AH) tashkil etiladi.
30.14. Jamoa sardori yoki jamoa sardori tomonidan tanlangan jamoa vakili e’lon qilingan natijalar bo‘yicha tanaffus e’lon qilingandan so‘ng AHga apellyatsiya formasiga (ilovaga muvofiq) yozgan holda murojaat bilan chiqishi mumkin.
30.15. Quyidagi mazmundagi apellyatsiyalar qabul qilinadi:
- javobni to‘g‘ri deb hisoblash bo‘yicha apellyatsiya - jamoaning hisob komissiyasi ball bermagan savol(lar)ga bergan javobini hisoblash uchun qilgan murojaati;
- savolni noto‘g‘ri deb hisoblash bo‘yicha apellyatsiya - jamoaning savol matnida yoki javobida faktik xatolar borligi uchun savolni hisobdan chiqarish to‘g‘risida qilgan murojaati.
Bunda jamoa bir savolga faqat bir turdagi appelyatsiya berishi mumkin.
Boshqa mazmunda berilgan apellyatsiyalar (masalan, boshqa jamoalarning javobini hisoblash yoki hisoblamaslik bo‘yicha) qabul qilinmaydi.
30.16. Apellyatsiya berish uchun jamoadan jamoa sardori yoki jamoa sardori tomonidan tanlangan jamoa vakilidan boshqa vakillarning AH oldiga kelishi, yaqinlashishi, apellyatsiya jarayoniga aralashishi qat’iyan man etiladi. Ushbu holat sodir bo‘lgan taqdirda jamoa apellyatsiya berish huquqidan mahrum etiladi. Apellyatsiya natijasida hisoblangan ballari ham bekor qilinadi.
30.17. Apellyatsiya maxsus tayinlangan AH tomonidan ko‘rib chiqiladi. Ushbu jarayonga boshqa shaxslarning aralashishi taqiqlanadi.
30.18. AH saralash bosqichlarida 3 nafar a’zodan iborat bo‘ladi.
30.19. AH Respublika bosqichida 5 nafar a’zo va 1 nafar kotibdan iborat bo‘ladi. AH kotibi ovoz berish va muhokamada qatnashish huquqiga ega emas. U AH qarorining rasmiylashtirilishiga yordam beradi.
30.20. AH kotibi ovoz berish va muhokamada qatnashish huquqiga ega emas.
U AH qarorining rasmiylashtirilishiga yordam beradi.
30.21. AH ochiq ovoz berish yo‘li orqali qaror qabul qiladi. Bunda oddiy ko‘pchilik ovoz qoidasi amal qiladi. Ya’ni 5 kishidan 3 kishi “ha”, 2 kishi “yo‘q” deb ovoz bergan bo‘lsa, unda o‘sha javob qabul qilinadi yoki aksincha. AH a’zolari betaraf qolishi mumkin emas.
30.22. Agar savolning noto‘g‘riligi uchun apellyatsiya tushmagan bo‘lsa, unda
AH savolni o‘z tashabbusi bilan hisobdan chiqarish huquqiga ega emas.
30.23. Agar AH qarori natijasida noto‘g‘ri savol hisobdan chiqarilsa, unda o‘sha savol uchun barcha jamoalarning ballari bekor qilinadi va o‘sha savol bo‘yicha apellyatsiyalar ham ko‘rib chiqilmaydi.
30.24. Javobni to‘g‘ri deb hisoblash bo‘yicha apellyatsiya kelib tushmagan bo‘lsa ham, AH xuddi shu savol bo‘yicha berilgan boshqa apellyatsiya natijasida jamoalarga ball yozishi mumkin. Masalan, savolning to‘g‘ri javobi “chiston”. Bir jamoa “she’riy topishmoq” degan qabul qilinmagan javob variantiga apellyatsiya berdi. AH tomonidan ushbu javob varianti to‘g‘ri deya qabul qilindi va jamoaga ball berildi. Bunday vaziyatda apellyatsiya bergan yoki bermaganidan qat’i nazar, “she’riy topishmoq” variantini yozgan barcha jamoalarga ball taqdim etiladi.
30.25. Apellyatsiyani ko‘rib chiqish jarayonida aniqlashtirish uchun internet vositalari yoki boshqa manbalardan foydalanish mumkin.
“Zakovat” intellektual o‘yini odob-axloq qoidalari
30.26. “Zakovat” intellektual o‘yini davomida ishtirokchilarning o‘yin jarayoniga xalaqit qiladigan xatti-harakatlar (o‘rnidan turish, so‘kinish, raqib jamoa, ishtirokchi
va tashkilotchilarga hurmatsizlik qilish va h.k.) qilishi taqiqlanadi. Bunday holatda ishtirokchi yoki uning jamoasi turnirdan chetlashtirilishi yoki ishtirokchi jamoasi
1 balldan 3 ballgacha jarima tariqasida jazolanishi mumkin.
30.27. Ishtirokchilar intellektual o‘yinlar davomida savollarga javob topish maqsadida qo‘shimcha manbalardan (telefon, gadjet, planshet, shpargalka va h.k.) foydalanishi taqiqlanadi. Turnir tashkilotchilari tomonidan shunday holat aniqlanganda jamoa yoki ishtirokchi turnirdan chetlatiladi va ballari bekor qilinadi.
30.28. Savol o‘qilgach, ishtirokchilarga tomoshabinlar tomonidan javob variantlarini aytilishi qat’iyan taqiqlanadi. Turnir tashkilotchilari tomonidan shunday holat aniqlanganda tomoshabin turnirdan chetlatiladi. Boshlovchi tomonidan savol almashtiriladi.
30.29. Intellektual o‘yin davomida qoidalarni buzgan ishtirokchilarga “Zakovat” intellektual o‘yini Kodeksida nazarda tutilgan boshqa intizomiy jazo choralari ham qo‘llanilishi mumkin.
9-bob. G‘olib va sovrindorlarni aniqlash
31. O‘rnilarni aniqlashda quyidagi tartibda jamoalarga ballar belgilanadi:
“Harbiylashtirilgan sport musobaqalari”, aroqn tortish va “Zakovat” intellektual o‘yini yo‘nalishlari bo‘yicha eng yuqori natija ko‘rsatgan jamoaga har bir shart uchun 150 ball, shu tariqa keyingi o‘rinlarni egallagan jamoalarga -10 balldan, ya’niy 140, 130,120,...20 ballar belgilanadi;
“Mergan” sharti bo‘yicha eng yuqori natija ko‘rsatgan ishtirokchiga 15 ball, shu tariqa keyingi o‘rinlarni egallagan jamoalarga -1 balldan, ya’ni 14, 13,12,...2 ballar belgilanadi.
Jamoalarning vatanparvarligi, intizomliligi, g‘alabaga intiluvchanligi, jamoaning kiyim rusumi bir hilligini inobatga olgan holda bosh hakam tomonidan “+ 35 ballgacha” imtiyoz berilishi mumkin.
Shu tariqa jamoaning va ishtirokchilarning ballari yig‘indisi bo‘yicha eng yuqori ball to‘plagan jamoa musobaqaning umumjamoa tartibida g‘olibi va keyingi o‘rinlar shu tariqa belgilanadi.
32. Musobaqa g‘oliblari quyidagi tartibda taqdirlanadi:
Birinchi tuman (shahar) bosqichi g‘oliblari tuman (shahar) hokimligi tomonidan
I, II va III darajali diplomlar hamda esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi (kelishuvga asosan).
Ikkinchi hududiy (Qoraqalpog‘iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahri) bosqichi g‘oliblari viloyat hokimligi hamda harbiy okrug qo‘mondonlarining
I, II va III darajali diplomlari hamda esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi.
Uchinchi yakuniy (respublika) bosqich g‘oliblariga Mudofaa vazirligi tegishli manbalar hisobidan ajratiladi:
Birinchi o‘rin g‘olibligini qo‘lga kiritgan jamoa — Mudofaa vazirining I darajali diplomi, har bir jamoa a’zosi medal, qimmatbaho sovg‘alari, homiylarning esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi;
Ikkinchi o‘rin g‘olibligini qo‘lga kiritgan jamoa — Mudofaa vazirining II darajali diplomi, har bir jamoa a’zosi medal, qimmatbaho sovg‘alari, homiylarning esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi;
Uchinchi o‘rin g‘olibligini qo‘lga kiritgan jamoa — Mudofaa vazirining
III darajali diplomi, har bir jamoa a’zosi medal, qimmatbaho sovg‘alari, homiylarning esdalik sovg‘alari bilan taqdirlanadi.
9-bob. Yakuniy qoidalar
33. Mazkur nizomga musobaqaning tegishli bosqichiga tashkiliy qo‘mita tomonidan o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilishi mumkin.
34. Davlat va nodavlat tashkilotlar musobaqada homiylik qilishlari mumkin.
35. Mazkur musobaqaning birinchi va ikkinchi bosqichlari bilan bog‘liq barcha hujjatlar (materiallar) harbiy okruglarda (mudofaa ishlar boshqarmalarida), yakuniy (respublika) bosqichi bo‘yicha hujjatlar (materiallar) Mudofaa vazirligi jangovar tayyorgarlik bosh boshqarmasida saqlanadi.
36. Musobaqa yakunida kotib tomonidan bayonnoma rasmiylashtiriladi
va bayonnomani hay’at a’zolari imzolaydi, hay’at raisi tasdiqlaydi. Har bir sport turining natijalar qaydnomasi hakamlar tomonidan imzolanadi.
37. Musobaqa hay’ati a’zolariga (hakamlariga) jamoalarning kattalari
va ishtirokchilar tomonidan yozma yoki og‘zaki ravishda apellyatsiya berilishi mumkin. Ushbu apellyatsiya asoslangan va musobaqaning mazkur Nizom shartlari doirasida bo‘lishi hamda musobaqa sharti yakunlanganidan so‘ng, bir soatgacha berilishi lozim.
38. Musobaqada ishtirok etuvchi otaliqqa olingan yoshlar (har bir jamoadan
8 nafar o‘g‘il bolalar va 2 nafar qiz bolalar), har bir maktab jamoasiga 1 nafar katta (jamoa kattasi) va 1 nafar murabbiylardan tashqari, ya’ni agar jamoa tarkibida belgilangan tarkib sonidan ortiqcha ishtirokchilar kelganligi aniqlansa musobaqada ishtirok etishga ruxsat etilmaydi.
39. Hay’at a’zolari (hakamlar) olingan apellyatsiyani qisqa vaqt ichida ko‘rib chiqib, zudlik bilan yoki 1 soatgacha vaqt mobaynida apellyatsiya beruvchiga javob berishi lozim. Hay’at raisi apellyatsiya bo‘yicha yakuniy qaror chiqaruvchi organ hisoblanadi.