Гендер тенглик
“Ijtimoiy adolatni ta'minlashda mehnat me’yorlarining ahamiyati” yo‘nalishida 1-panel sessiyasidan foto lavhalar
Хабар берганимиздек, бугун пойтахтимизда “Бандлик ва ижтимоий ҳимояни уйғунлаштириш орқали Ўзбекистонда ижтимоий адолат тамойилларини мустаҳкамлаш” мавзусидаги халқаро конференсия бўлиб ўтди.
Анжуманда Халқаро Меҳнат ташкилоти, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати, Касаба уюшмалари Федерацияси, Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги Ижтимоий ҳимоя миллий агентлиги, Ўзбекистон иш берувчилар Конфедерацияси, Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги мутасаддилари, дипломатик корпус вакиллари, олимлар ҳамда мутахассислар иштирок этди.
Сўзга чиққанлар Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг сиёсий иродаси ҳамда Халқаро Меҳнат ташкилоти билан йўлга қўйилган яқин ҳамкорлик алоқалари натижасида мамлакатимиз меҳнат соҳасида юқори натижаларга эришаётганини қайд этди.
Хусусан, мажбурий ва болалар меҳнатига тўлиқ барҳам берилиб, яшил иқтисодиётга асосланган муносиб меҳнат шароитларини жорий этишга жадал киришилгани, Ўзбек пахтасига қўйилган бойкотнинг бекор қилиниши халқаро рейтинг ва индексларда Ўзбекистоннинг ўрнини яхшилаб, жаҳоннинг машҳур брендлари мамлакатимиз бозорига кириб келганлиги алоҳида эътироф этилди.
Таъкидланганидек, Ўзбекистоннинг Халқаро меҳнат ташкилоти Маъмурий Кенгаши аъзолигига сайланишини мамлакатимизнинг меҳнат соҳасидаги ютуқлари эътирофи, қолаверса ушбу ташкилот билан йўлга қўйган яқин ҳамкорлигининг самараси дейиш мумкин.
Маъмурий Кенгашга аъзолик давлатимиз учун меҳнат ва ижтимоий адолат масалалари бўйича глобал кун тартибини шакллантириш ва амалга ошириш жараёнида фаол иштирок этиш, ижтимоий меҳнат муносабатларини такомиллаштириш бўйича конструктив таклифлар киритиш учун янги имкониятлар яратади.
Маълумки инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш, муносиб иш ўринлари яратиш, аҳоли бандлигини таъминлаш ҳамда ижтимоий ҳимояни мустаҳкамлаш “Ўзбекистон – 2030” стратегиясининг ажралмас қисми саналади.
Бу борада кадрлар тайёрлаш ва қайта тайёрлаш соҳасига катта эътибор қаратилиб, касб-ҳунарга ўқитиш марказлари тармоғи кенгаймоқда. Тадбиркорлар учун қулай шарт-шароитлар яратилиб, уларни қўллаб-қувватлаш мақсадида имтиёзли кредит ва субсидиялар ажратилмоқда. “Яшил” иш ўринларини яратишга алоҳида эътибор қаратилиб, Ўзбекистонда қайта тикланувчи энергия манбалари, энергия самарадорлиги ва қишлоқ хўжалиги каби экологик тоза тармоқлар жадал ривожланмоқда.
Амалга оширилган ислоҳотлар Ўзбекистондаги бандлик кўрсаткичларига сезиларли ижобий таъсир кўрсатади. Мамлакатдаги ишсизлик даражаси 2020-йилдаги 10,5% дан 2024 йилга келиб 6,8 % га тушди.
Камбағаллик даражаси эса 2021-йилдаги 17 %дан 2023-йил сўнггига келиб 11%га тушди.
Анжуман доирасида ташкил этилган панел сессияларда иштирокчилар "Меҳнат меъёрлари ва ҳуқуқларининг бугунги кундаги ҳолати", "Фуқаролик фаоллик ва меҳнат ҳуқуқлари учун майдон", "Меҳнат ҳуқуқларини ҳимоя қилишнинг истиқболдаги йўналишлари", "Яшил иқтисодга”га ўтиш учун муносиб меҳнат иш ўринларини молиялаштириш" ва бошқа мавзулардаги маърузалари билан иштирок этди.
“Қирсадақ” маҳалласи мисолида хотин-қизлар бандлиги таъминланади
Олий Мажлис Сенати Раиси Танзила Нарбаева раҳбарлигидаги республика ишчи гуруҳи томонидан Тошкент вилоятининг Янгийўл ҳамда Оққўрғон туманларида хотин-қизларни қўллаб-қувватлаш ишларини маҳалладан бошлаш бўйича намунавий тизим ишлаб чиқилган эди.
Ишчи гуруҳ ташрифидан сўнг, “Қирсадақ” маҳалласида хотин-қизларни касб-ҳунарга ўқитиш, бандлигини таъминлаш ва тадбиркорликка жалб қилиш бўйича ишлар мутлақо янгича ёндашув ва тизим асосида йўлга қўйилди.
Жумладан, республика бўйича маҳаллалар кесимида ишлаш истагини билдирган 589 минг хотин-қизларнинг дастлабки рўйхати шакллантирилиб, ҳудудлар кесимида 2024-йилда 252 885 нафар хотин-қизларни касб-ҳунарга ва тадбиркорлик кўникмаларига ўқитиш бўйича мақсадли кўрсаткичлар ишлаб чиқилди.
Қолаверса, Халқ банки, Микрокредитбанк, Бизнесни ривожлантириш банки орқали хотин-қизлар тадбиркорлигини ривожлантиришга оид 250 та тавсиявий бизнес-лойиҳа тайёрланди.
Ушбу ишларни республиканинг барча ҳудудларида жорий этиш мақсадида селектор тарзида ўтказилган республика семинарида Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазири ўринбосари Раъно Турдибоева аёллар бандлигига кўмаклашиш борасидаги ишлар юзасидан ҳисобот берди.
Маълумот учун, Давлат раҳбарининг топшириғига асосан 2024-йилда 9 442 та маҳалладаги 580 минг нафарга яқин ишсиз аёлларнинг бандлигини таъминлаш, 205 минг нафар хотин-қизларни меҳнат бозорида талаб юқори бўлган касбларга тайёрлаш, оилавий тадбиркорлик учун кредитларнинг камида 40 фоизи аёллар таклиф этган лойиҳаларга йўналтириш режалаштирилган.
Вазирлик ва унинг тизимида “Гендерга оид аудит” текшируви ўтказилмоқда
Жорий йилнинг май-июн ойлари давомида куни Ўзбекистон Республикаси Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигида Гендерга оид аудит ўтказиш бўйича ишчи гуруҳи томонидан ўрганиш ўтказилмоқда.
Маълумки, 2022 йил 15 декабр куни “Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги Ўзбекистон Республикаси Қонунига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш ҳақида” ЎРҚ-809-сон Қонуни асосан Гендерга оид аудитни ўтказиш вазифаси Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерациясига юклатилган бўлиб, тасдиқланган уч йиллик режага асосан давлат органлари ва ташкилотларида жамоатчилик назорати доирасида ўтказилиши белгиланган.
Бунда давлат органлари ва ташкилотлари фаолиятида, шу жумладан кадрлар сиёсатини олиб боришда хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисидаги қонунчилик талабларига риоя этилиши, шунингдек гендерга доир комплекс ёндашув ўрганилади ҳамда баҳоланади.
Гендерга оид аудитнинг асосий вазифалари:
давлат органлари ва ташкилотларида хотин-қизлар ва эркаклар сонининг нисбатини ўрганади.
давлат органлари ва ташкилотлари ўз фаолиятини гендерга доир комплекс ёндашув асосида ташкил этганлиги ҳолатини ўрганиб чиқади.
хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятларни таъминлаш соҳасидаги қонунчиликнинг ижро этилиш ҳолатини баҳолайди.
Шунингдек ишчи гуруҳи томонидан вазирликда Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятларни таъминлаш масалалари бўйича маслаҳат кенгашини ташкил этилганлиги ҳамда унинг фаолияти шунингдек вазирлик марказий аппарати ва унинг тизимида умумий ходимлар сони хотин-қизлар ва эркаклар фоизларда кўрсаткичлари, захира кадрлар базаси, касбий тайёргарлиги, малака оширганлиги, ходимларнинг саломатлиги, гендерга доир комплекс ёндашув асосида давлат дастурлари ва йўл хариталари ва чора-тадбирлари ижроси, локал ҳужжатларда меҳнат муносабатларига оид иш берувчининг якка тартибдаги қабул қилинган ҳужжатлари меҳнат шартномалари, жамоа келишуви, жамоа шартномаси, Ички меҳнат тартиби қоидалари дам олиш вақтлари, меҳнатга ҳақ тўлаш, рағбатлантириш, интизомий жазолар, хавфсиз меҳнат шароитлари яратилганлиги ўрганилмоқда.
“Янги Ўзбекистонда 2030-йилга қадар гендер тенгликка эришиш стратегиясини истиқболдаги мақсадларини амалга оширишда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг ўрни” мавзусида амалий семинар ташкил этилди.
Жорий йилнинг 27-июн куни Ўзбекистон Республикаси Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигида Гендерга оид аудит ўтказиш бўйича ишчи гуруҳи томонидан “Янги Ўзбекистонда 2030-йилга қадар гендер тенгликка эришиш стратегиясини истиқболдаги мақсадларини амалга оширишда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлигининг ўрни” мазусида амалий семинар тренинг ташкил этилди.
Семинарда Ўзбекистон Республикаси Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазири ўринбосари Турдибоева Раъно Эшовна кириш сўзи билан Ўзбекистон Республикасининг “Хотин-қизлар ва эркаклар учун тенг ҳуқуқ ҳамда имкониятлар кафолатлари тўғрисида”ги Қонунни ижроси шунингдек, бугунги кунда вазирликда гендер тенглик бўйича амалга оширилаётган ишлар ҳақида тўхталиб ҳозирги кунда вазирликда Ўзбекистон Касаба уюшмалари Федерацияси ҳамда вазирлик ва идоралардан ташкил топган ишчи гуруҳ томонидан гендерга оид аудит ўтказилаётганлиги ҳақида таъкидлаб ўтилди.
Seminarda bir necha ma’ruzachilar ishtirok etishdi. Jumladan, O‘zbekiston kasaba uyushmalari Federatsiyasi Mehnat inspeksiyasi boshlig‘i o‘rinbosari, Bosh mehnat texnik inspektori To‘ychiev Dusmurod To‘ychievich 2022-yil 15-dekabr kuni “Xotin-qizlar va erkaklar uchun teng huquq hamda imkoniyatlar kafolatlari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga qo‘shimcha va o‘zgartirishlar kiritish haqida” O‘RQ-809-son Qonuni bilan “genderga oid audit” to‘g‘risida yangi mexanizm kiritilganligi, maxsus normalar bilan uning asosiy vazifalari, genderga oid auditni o‘tkazish hamda uning natijalarini ko‘rib chiqish tartibi mustahkamlanganligi haqida gapirib, genderga oid auditni o‘tkazish vazifasi O‘zbekiston Kasaba uyushmalari Federatsiyasiga yuklatilgan bo‘lib, tasdiqlangan uch yillik rejaga asosan davlat organlari va tashkilotlarida jamoatchilik nazorati doirasida o‘rganish o‘tkazilayotganligi aytib o‘tildi.
Айнан мана шу аудит доирасида ишчи гуруҳнинг мутахассислари томонидан ўтказилган амалий семинарда мутахассислар томонидан “Давлат органлари ва ташкилотларида гендер аудитни ўтказиш услубияти тўғрисида”, “Ўзбекистонда гендер тенгликни таъминлаш масалалари, эришилган натижалар ва устувор вазифалар” ҳамда гендер бўйича қонунчиликларнинг мазмунига батафсил тўхталиб ўтишди.
“Ўзбекистонда олиб борилган гендер сиёсати инсон ҳуқуқларини кафолатланишинг муҳим мезони ” мавзусида Мактабгача ва мактаб таълими вазирлиги Тошкент шаҳар педагогларни янги методикаларга ўргатиш миллий маркази директори, фалсафа доктори, доцент Моҳира Холиқова томонидан ходимлар учун қизиқарли амалий -тренинг ташкил этилди.
Ўзаро савол-жавоблар ва суҳбат тарзида ташкил этилган ушбу семинарда ходимлар мазкур йўналишдаги билимларини яна мустаҳкамлаб олишди.
Айни кунларда Малайзия давлатида Савдо-иқтисодий масалалар бўйича Ҳукуматлараро комиссиянинг биринчи йиғилиши бўлиб ўтмоқда. Унда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазири ўринбосари Раъно Турдибоева ҳам иштирок этди.
Тадбирда вазир ўринбосари мамлакатимизда камбағалликни қисқартириш бўйича сўнгги йилларда амалга оширилган ислоҳотлар ва эришилган натижалар шунингдек Халқаро меҳнат қонунчилигида гендер тенглик нормаларини миллий қонунчиликка татбиқ этилиши юзасидан маъруза қилди.
Охирги йилларда икки давлат ўртасидаги ҳамкорлик алоқалари сезилари ўсишга эришмоқда. Камбағалликни қисқартириш ва аҳоли бандлигини таъминлашда гендер тенглик принсипларига риоя этилиши бўйича қатор давлатлар билан бирга Малайзия тажрибалари ҳам ўрганилмоқда.
Тадбирда Ўзбекистон ва Малайзия ўртасидаги самарали ҳамкорликни янада кенгайтириш ҳамда лойиҳаларни биргаликда амалга оширишга келишиб олинди.
Малайзиянинг камбағалликни қисқартириш ва аҳоли фаровонлигини ошириш бўйича “Madani” ҳамда кам таъминланган оилалар билан ишлаш йўналишида "E-Kasix" ва "Azam" дастурлари мавжуд.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазири ўринбосари Раъно Турдибоева Туркияда ушбу давлатнинг Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги раҳбарияти билан учрашди.
Мулоқотда гендер тенглик принсипларига риоя қилган ҳолда миллий малака тизимини ривожлантириш, шу жумладан касбий стандартларни ишлаб чиқиш, ўқув дастурларини тайёрлаш ва малакани баҳолаш бўйича тажриба алмашишни йўлга қўйиш масалалари муҳокама қилинди.
Учрашувда айни йўналишлар бўйича англашув меморандумини имзолаб, йўл харитасини ишлаб чиқишга келишиб олинди. Шунингдек, Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги мутахассисларини жорий йил давомида тажриба алмашиш мақсадида Туркияга юбориш, инсон ҳаёти, соғлиги ва хавфсизлиги билан боғлиқ бўлган касбларни мажбурий сертификатлаштириш тизимини Ўзбекистонда тажриба-синов тариқасида босқичма-босқич жорий этиш бўйича ҳам бир қатор таклифлар ўртага ташланди.
БМТ Хотин-қизлар ҳолати бўйича комиссиясининг навбатдаги сессияси доирасидаги Марказий Осиё ва Озарбайжон учун маслаҳатлашувлари Тошкентда ўтказилди.
Учрашувда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги вакили иштирок этди.
Туркия Оила ишлари ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлигида хотин-қизлар билан ишлаш бўлимлари иштирокида учрашув бўлиб ўтди.
Учрашувда Туркия давлатининг гендер ва оилавий зўравонлик, гендер тенглиги ва гендер асосидаги зўравонлик қурбонларини ҳимоя қилиш бўйича давлат сиёсати, вазирликнинг гендер ва оилавий зўравонлик хавфи остида бўлган шахсларга хизмат кўрсатишдаги роли, шунингдек, аёлларнинг иқтисодий имкониятларини кенгайтириш, аёлларнинг реинтеграцияси ва эркаклар ва ҳуқуқбузарлар (зўравонлар) билан ишлаш, бу борада идоралараро ишлаш механизмлари ва усуллари, хизматлар кўрсатиш механизмини такомиллаштириш бўйича тажрибаси ўрганилди. Учрашувда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги вакили иштирок этди.
“Бизнесда гендер мувозанатнинг роли”.
Жорий йилнинг 15 май куни “Бизнесда гендер мувозанатнинг роли. Гендер муносабатга йўналтирилган иш берувчи”. мавзусидаги ИИИ халқаро анжумани бўлиб ўтди.
Мазкур конференсиядан кўзланган масад ишбилармонлик муҳитида Гендер сиёсатида бугунги кундаги ҳолатини муҳокама қилиш шунингдек гендер тенгликни ҳисобга олган ҳолда меҳнат шароитларини яхшилаш бўйича аниқ таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқишдан иборатдир.
Вазир ўринбосари Р.Турдибоева ҳамда халқаро экспертлар ўз тажрибалари билан бўлишиб, бугунги кунда Ўзбекистонда иш берувчиларнинг аҳоли бандлигини таъминлашда гендер тенглик таъминлаш борасида олиб борилаётган кенг кўламли ишлар шу билан бир қаторда аёлларни бандлигини таъминлаш уларни меҳнат бозорида ўз ўринларини топиши уларнинг касб-ҳунарга ўқитиш, аёлнинг меҳнат қилиши учун ҳеч қандай тазйиқ ва зўравонликларсиз унга имконият ва шароитлар яратиш борасидаги долзарб масалар муҳокама қилинди.
Халқаро экспертлар томонидан мамлакатда гендер тенглик борасида амалга оширилаётган ишлар алоҳида эътироф этилди.
Халқаро иш берувчилар билан гендер тенглик соҳасидаги қонунчилик ҳужжатларини мазмун-моҳиятини фуқароларга етказиш учун тарғибот ишларини кучайтириш борасида ҳамда гендер сиёсатини амалга оширишда халқаро муносабатларни мустаҳкамлаш мақсадида уч томонлама шартномалар имзоланди. Ҳужжатда барча манфаатдор томонларнинг томонларнинг меҳнат соҳасида гендер тенгликни таъминлашда уларнинг асосий ҳуқуқ ва мажбуриятлари белгиланди..
Гендер тенглиги сари муҳим қадамлар
2023 йил 20 ноябрь куни Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати ҳамда БМТ Тараққиёт дастурининг “Ўзбекистоннинг миллий гендер стратегиясини амалга оширишни қўллаб-қувватлаш орқали тенгликка эришиш” лойиҳаси доирасида Ўзбекистонда гендер тенглик ва хотин-қизларнинг имкониятларини кенгайтиришнинг истиқболларини ўрганиш (Foresight) бўйича тренинг ўтказилди.
Унда Камбағалликни қисқартириш ва бандлик вазирлиги мутахассислари ҳам фаол иштирок этди.
Гуруҳ иштирокчилари прогноз технологиясидан фойдаланган ҳолда 2030 ва 2050 йилларга қадар гендер мувозанатига эришиш учун прогнозлар ва керакли кўрсаткичларни таҳлил қилдилар.
Ушбу тахминларга эришишни осонлаштирадиган шартлар муҳокама қилинди ҳамда керакли ўзгаришлар учун тўсиқлар аниқланди.
Тренингнинг муҳим жиҳати келажакда керакли натижаларга муваффақиятли эришиш учун ютуқларни қайд этиш эди.
Янги Ўзбекистоннинг -матонатли аёллари
Жорий йилнинг 19 март куни Янги Ўзбекистоннинг -матонатли аёллари I-Халқаро форуми бўлиб ўтди. Хотин-қизларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш, уларнинг жамиятдаги ижтимоий-иқтисодий ва сиёсий фаолликларини ошириш, олий маълумотли аёллар сафини кенгайтириш, илм фаолиятга ва тадбиркорликка жалб этиш ҳамда уларнинг бандлигини таъминлаш, келажак авлод ва фарзанд тарбиясида, оилада соғлом маънавий-ахлоқий муҳитни шакллантиришда аёлларнинг ўрни муҳимлиги ҳамда уларнинг тиббий маданиятини ошириш шунингдек, Шарқ аёлларинингмиллий либосларини кўргазмали чиқишлар, Шарқ аёлларининг маърифатли матонати Матонатли аёл кеча ва буган , Туркия аёллари таълими, гендер тенглик бўйича халқаро тажрибалар алмашилди.
Форум иштирокчилари Ўзбекистон Республикаси Миллий гвардияси, Оила ва хотин-қизлар қўмитаси , вазирлик , идора ва ташкилотларнинг масъул ходимлари, хорижий олий таълим муассасаларининг профессор ўқитувчилари, экспертлар, доктарантлар ва тадқиқотчи аёллар , талаба қизлар ва ОАВлари иштирок этишди. Форумда вазир ўринбосари Р.Турдибоева кириш сўзи билан очиб бериб, Хотин-қизлар ва эркакларни бандлигини таъминлаш масалалари мавзусида маъруза қилдилар.