2030-jılǵa barıp, Ózbekstanda absolyut kámbaǵallıqqa tolıq shek qoyıw imkaniyatı bar

Ánjumannıń ashılıwında Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoev qatnasıp, shıǵıp sóyledi.

Mámleketimiz basshısı dúnyada baqlanıp atırǵan geosiyasiy, ekonomikalıq hám sociallıq turaqsızlıq, klimat ózgerisleri tásirinde global ekonomikalıq ósiw tómenlegeni, aqıbetinde kámbaǵal xalıq sanınıń artqanına itibar qarattı. Bul jaǵday barlıq mámleketler, xalıqaralıq shólkemler, ulıwma, dúnya jámiyetshiligi aldına jańa hám áhmiyetli wazıypalardı qoyıp atırǵanı atap ótildi.

Usınday qıyın dáwirde Ózbekstanda kámbaǵallıqqa qarsı gúresiw mámleketlik siyasat dárejesine kóterildi. Barlıq háreketler hár bir insan, ásirese, jaslar hám hayal-qızlarǵa óz potencialın tolıq kórsetiwi ushın sharayat jaratıw hám imkaniyatların keńeytiwge qaratıldı.

Jańalanǵan Konstituciyamızda pensiyalar, napaqalar hám sociallıq járdem muǵdarları eń kem tutınıw qárejetlerinen az bolmawı belgilep qoyıldı.

Izbe-iz reformalar sebepli 7,5 million xalıq kámbaǵallıqtan shıǵarılıp, 2024-jılı bul kórsetkish 8,9 procentke túsirildi. Jıldıń aqırına shekem kámbaǵallıq dárejesin 6 procentke shekem azaytıw maqset etilgen.

Ótken dáwirde mámleketimizdiń ekonomikası 2 esege óskeni bunda áhmiyetli faktor boldı. Usı jıldıń juwmaǵı menen xalıqtıń jan basına dáramat 3,5 mıń dollarǵa jetiwi kútilmekte.

Jańa baslama hám tájiriybelerdi sınaqtan ótkerip, dúnyadaǵı unamlı jetiskenliklerdi úyrenip, kámbaǵallıqtı qısqartıw boyınsha Jańa Ózbekstan modeli jaratıldı.

Bárinen burın, mánzilli sociallıq dápterler engizilip, barlıq járdemge mútáj shańaraqlar qamtıp alındı. Pandemiya dáwirinde biypul dári-dármaq, sociallıq napaqalar ushın jámi 8 milliard dollarlıq qarjı hám jeńillikler berildi. Nátiyjede 5 million 200 mıń adamnıń “kámbaǵallıq qaqpanı”na túsip qalıwı hám ekonomikalıq recessiyanıń aldı alındı.

Jámiyettiń eń tómengi buwınına túsip, “máhálle kesiminde” islew sisteması jolǵa qoyıldı. Hár bir xojalıq, hár bir shańaraq penen individual reje tiykarında islesip, dáramatın arttırıw ushın jeterli resurs ajıratıldı.

Máhállelerdi abat etiw, adamlardıń turmısın jaqsılaw hám isbilermenlik infrastrukturasın rawajlandırıwǵa hár jılı 2,5-3 milliard dollar qaratılmaqta.

Awıl xalqın dáramatlı etiw ushın 235 mıń gektar paxta hám ǵálle maydanı qısqartılıp, adamlarǵa 30-50 sotixtan ajıratıp berildi. Bul 800 mıń xalıqtıń dáramatın arttırıwda áhmiyetli qádem boldı.

– Bunday keń kólemli is-háreketlerimiz esabınan Ózbekstan 2030-jılǵa shekem kámbaǵallıqtı 2 esege qısqartıw boyınsha alǵan minnetlemesin waqtınan burın orınlawǵa háreket etpekte. Usılardı esapqa alıp, búgin jańa, jáne de joqarı sheklerdi belgilep alıwǵa tayarmız. 2030-jılǵa barıp, xalıqaralıq normalarǵa bola, Ózbekstanda absolyut kámbaǵallıqtı tolıq saplastırıwǵa barlıq imkaniyatımız bar hám biz onı álbette iske asıramız, – dedi Prezidentimiz.

Mámleketimiz basshısı “Kámbaǵallıqtan – abadanlıqqa qaray” baǵdarlamasınıń mazmun-mánisine de toqtap ótti. Bul baǵdarlama jeti tiykarǵı baǵdardı qamtıp alǵan.

Bárinen burın, kámbaǵal xalıqtı tek ǵana jumısqa jaylastırıw emes, al turaqlı jumıs orınların kóbeytip, adamlar turaqlı dáramat dáregine iye bolıwı ushın sharayat jaratılmaqta.

Jedel investiciyalıq siyasat sebepli usı jıldıń ózinde 35 milliard dollar investiciya esabınan 9 mıńnan aslam jańa kárxana, 300 mıńǵa shamalas joqarı dáramatlı jumıs ornı shólkemlestirilmekte.

Mámleket bizneske sharayat jaratıp bermekte, isbilermenler bolsa ózine sociallıq juwapkershilik alıp, mútáj xalıqtı jumıslı hám dáramatlı etiwde járdem bermekte. Usınday nátiyjeli birge islesiw sebepli usı jıldıń ózinde 270 mıńnan aslam kámbaǵal shańaraq aǵzası turaqlı jumıslı boldı.

Ekinshiden, sapalı bilimlendiriw insan kapitalın rawajlandırıw, uzaq múddetli keleshekte kámbaǵallıqtı qısqartıwdıń tiykarǵı “drayveri” bolıp qaladı.

Atap aytqanda, kámbaǵal shańaraqtıń balaların mektepke shekemgi bilimlendiriw menen tolıq qamtıp alıw ushın barlıq sharayat jaratıladı. Bunday shańaraqlardıń perzentleri ushın shet tili hám kásip-óner úyreniwge ketetuǵın qárejetlerdiń 80 procenti qaplap beriledi.

Keyingi bes jılda 800 mıńnan aslam xalıq zamanagóy kásiplerge oqıtılıp, joqarı dáramatlı jumıslarǵa jaylastırılǵan. Endi Kásipke tayarlaw xalıqaralıq orayları shólkemlestirilip, olardıń pitkeriwshilerine sırt elde tán alınatuǵın sertifikatlar beriw jolǵa qoyıladı.
Úshinshiden, hayal-qızlardı jámiyettiń belsendi aǵzasına aylandırıw ayrıqsha itibarda boladı. Sonlıqtan, student qızlarǵa procentsiz kredit ajıratıw, magistraturada biypul bilim alıw imkaniyatı jaratıldı. Búgin studentlerdiń 53 procentin hayal-qızlar quramaqta. Usı jıldıń ózinde 1 million 700 mıń hayal-qız jumıslı bolǵan.

Bunı dawam ettirip, “Sanlı áwlad qızları” baǵdarlaması sheńberinde 50 mıń qızlar málimleme texnologiyaları, fintex hám jasalma intellektke oqıtıladı.

Bıyıl hayal-qızlar isbilermenligin qollap-quwatlaw ushın 1,5 milliard dollar ajıratıldı. Kelesi jılı jáne 2 million hayaldı turaqlı dáramatlı etiw ilajları kóriledi.

Tórtinshiden, insan salamatlıǵı qorǵalıp, onıń imkaniyatları tolıq júzege shıǵarılmaqta. Sonıń ishinde, 140 mıń kámbaǵal shańaraqqa shıpaker biriktirilip, olar jılına bir márte tolıq medicinalıq tekseriwden ótkerilmekte.

Endi kepillengen medicinalıq xızmetler kóbeytilip, kámbaǵal shańaraqlardıń oǵan jumsaytuǵın qárejeti 2 esege qısqartıladı. Onda olarǵa biypul dári hám kepillengen medicinalıq xızmetler paketi beriledi.

Besinshiden, sociallıq qorǵawǵa mútáj xalıq penen mánzilli islesiw jolǵa qoyıldı. Bul sistema túp-tiykarınan reformalanıp, Sociallıq qorǵaw milliy agentligi shólkemlestirildi. Hár bir rayon hám qalada 100 den aslam sociallıq xızmetlerdi “bir ayna” principi tiykarında kórsetetuǵın “Insan” orayları ashıldı. Hár bir máhállede sociallıq xızmetker xalıq penen proaktiv islemekte.

Usı jıldıń ózinde 2 million 700 mıń xalıqqa sociallıq xızmetler hám járdemler kórsetildi. Ásirese, kámbaǵal shańaraqlardıń kútimge mútáj aǵzalarına jańa sociallıq xızmetlerdiń jolǵa qoyılǵanı 50 mıń miynetke jaramlı xalıq ushın jumıs islew imkaniyatın jarattı.

Sociallıq xızmetlerdiń sapasın hám qamtıp alıwın arttırıw maqsetinde Jáhán banki menen 100 million dollarlıq joybar baslandı. Imkaniyatı sheklengen balalardı mektep hám kásiplik bilimlendiriw menen qamtıp alıw ushın ayrıqsha baǵdarlamalar ámelge asırılmaqta.

Altınshıdan, aymaqlarda infrastrukturanı jaqsılaw, adamlarǵa jasaw ushın qolaylı sharayat jaratıw – kóp ólshemli kámbaǵallıqtı qısqartıwda áhmiyetli qádem boladı.

Usı maqsette derlik 3,5 million xalıq jasaytuǵın sharayatı awır mıń máhállede infrastruktura jaqsılanbaqta. Kelesi jılı máhállelerde infrastrukturanı jaqsılaw, jumıs orınların kóbeytiw, isbilermenlikti qollap-quwatlawǵa jáne 400 million dollar ajıratıladı. Onda 32 rayon hám 328 awır máhálle tańlap alınıp, olardı rawajlandırıw boyınsha óz aldına baǵdarlama qabıl etiledi.

Sonday-aq, 810 máhállede suw, kanalizaciya, jol, mektep hám baqsha qurıw boyınsha 1,3 milliard dollarlıq joybarlar ámelge asırıladı.

Turaq jayǵa mútáj hám dáramatı tómen xalıqqa ipoteka sistemasınan paydalanıw ushın hár jılı 200 million dollar subsidiya ajıratıladı.

Jetinshiden, mámleketlik qárejetlerdiń 70 procentten aslamı usı Turaqlı rawajlanıw maqsetlerine erisiw ushın jumsalmaqta.
Sonıń menen birge, global kólemde Turaqlı rawajlanıw maqsetlerine erisiw ushın rawajlanıp atırǵan mámleketlerge jılına 4 trillion dollardan aslam qarjı zárúr.

Bunday sharayatta qáwip-qáterlerdi obektiv bahalaw, finanslıq resurslardı tartıw, olardıń nátiyjeliligin arttırıw boyınsha “kámbaǵallıqqa qarsı gúresiwdiń jańa finanslıq arxitekturası”na zárúrlik sezilmekte.

Bul máselelerge sheshim tabıw maqsetinde 2026-jılı Xiywa qalasında xalıqaralıq finans institutları, donor shólkemler hám birge islesiwshi mámleketlerdiń qatnasıwında konferenciya ótkeriletuǵını aytıldı.

Forumda Islam rawajlanıw bankiniń prezidenti Muhammad al-Jassir, Aziya rawajlanıw bankiniń vice-prezidenti Inmin Yang, Yaponiya xalıqaralıq birge islesiw agentliginiń bas vice-prezidenti Sachiko Imoto, Birlesken Milletler Shólkeminiń Oraylıq Aziya boyınsha arnawlı wákili Kaxa Imnadze, Jáhán bankiniń kámbaǵallıqtı qısqartıw boyınsha global direktorı Luis Felipe Lopez-Kalva qatnastı. Ulıwma, ánjumanda 200 ge shamalas xalıqaralıq ekspertler qatnastı.

Ilaj sheńberindegi sessiyalarda kámbaǵallıqtı qısqartıwda bazar talapları, islam finansınıń imkaniyatları, biznes inklyuzivligi, insan kapitalına investiciya temasında innovaciyalıq qatnaslar dodalandı.

Forum 18-sentyabr kúni juwmaqlanadı.