“Bolalarga nisbatan zo‘ravonlik va unga qarshi kurashish chora-tadbirlari” mavzusida
2025-12-26 08:00:00 / Rahbariyatning bayonotlari va nutqlari
Bolalar — jamiyatning eng himoyaga muhtoj qatlami hisoblanadi. Ularga nisbatan har qanday zo‘ravonlik inson huquqlarining qo‘pol ravishda buzilishi bo‘lib, bolaning jismoniy, ruhiy va ijtimoiy rivojlanishiga jiddiy salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu sababli bolalarni zo‘ravonlikdan himoya qilish har bir ota-ona, ta’lim muassasasi va jamiyatning umumiy burchidir.
Bolalar zo‘ravonligining turlari
Bolalarga nisbatan zo‘ravonlik bir necha shakllarda namoyon bo‘lishi mumkin:
Jismoniy zo‘ravonlik — bolaga tan jarohati yetkazish, qo‘pol munosabatda bo‘lish.
Ruhiy (psixologik) zo‘ravonlik — haqoratlash, qo‘rqitish, kamsitish orqali bolaning qadr-qimmatiga putur yetkazish.
Beparvolik (e’tiborsizlik) — bolaning asosiy ehtiyojlarini (ovqat, ta’lim, tibbiy yordam) qondirmaslik.
Kiberzo‘ravonlik — internet va ijtimoiy tarmoqlar orqali tahqirlash yoki qo‘rqitish.
Zo‘ravonlikning oqibatlari
Bolalikda zo‘ravonlikka duch kelgan bolalarda:
o‘qishga qiziqish pasayishi,
o‘ziga ishonch yo‘qolishi,
xavotir va qo‘rquv hissining kuchayishi,
jamiyatga moslashishda qiyinchiliklar
kabi salbiy holatlar kuzatilishi mumkin.
Zo‘ravonlikka qarshi kurashish chora-tadbirlari
Bolalarni zo‘ravonlikdan himoya qilish uchun quyidagi choralar muhim ahamiyatga ega:
Oilada sog‘lom muhit yaratish
Ota-onalar bola bilan muloqotda mehr, sabr va tushunishni ustuvor qilishi lozim.
Ta’lim muassasalarida profilaktika ishlari
Maktab va bog‘chalarda bolalar huquqlari, o‘zaro hurmat va xavfsizlik mavzularida suhbatlar o‘tkazish.
Huquqiy himoya mexanizmlarini kuchaytirish
Bolalar huquqlarini himoya qiluvchi qonunlarni samarali qo‘llash va zo‘ravonlik holatlariga nisbatan qat’iy choralar ko‘rish.
Axborot va ma’rifat ishlari
Jamiyatda bolalar zo‘ravonligi haqida xabardorlikni oshirish, ommaviy axborot vositalari orqali targ‘ibot ishlarini olib borish.
Bolalarni o‘z huquqlarini bilishga o‘rgatish
Bolalarga “yo‘q” deyish, yordam so‘rash va ishonchli kattalarga murojaat qilishni o‘rgatish muhim.
Xulosa
Bolalarga nisbatan zo‘ravonlikka qarshi kurash — faqat bir tashkilot yoki shaxsning emas, balki butun jamiyatning umumiy mas’uliyatidir. Faqat birgalikdagi harakatlar orqaligina bolalar uchun xavfsiz, sog‘lom va baxtli muhit yaratish mumkin.
Jinoyat ishlari bo‘yicha Sariosiyo tuman sudining tergov sudyasi B.Z.Narmuratov