Oraylıq Aziya hám Rossiya arasındaǵı keń kólemli birge islesiwdiń tiykarǵı baǵdarları atap ótildi

Tájikstan Respublikası Prezidenti Emomali Rahmon basshılıǵında ótken ilajda Rossiya Federaciyası Prezidenti Vladimir Putin, Qazaqstan Respublikası Prezidenti Qasım-Jomart Toqaev, Qırǵız Respublikası Prezidenti Sadir Japarov hám Túrkmenstan Prezidenti Serdar Berdimuhamedov qatnastı.

Kún tártibine muwapıq, kóp tárepleme birge islesiwdi jáne de rawajlandırıw, siyasiy, sawda-ekonomikalıq, investiciyalıq hám mádeniy-gumanitarlıq tarawlardaǵı birge islesiwdi keńeytiw máseleleri, sonday-aq, xalıqaralıq hám regionallıq siyasattıń áhmiyetli tárepleri kórip shıǵıldı.

Mámleketimiz basshısı sóziniń aldında Rossiya Prezidenti Vladimir Putinge Oraylıq Aziya menen keń kólemli strategiyalıq sheriklikti rawajlandırıw tárepdarı bolıp kiyatırǵanı ushın minnetdarshılıq bildirip, onıń tábiyǵıy sherikler bolǵan mámlekelerimiz birge islesiwinde jańa pát beriwge qaratılǵan baslamaların qollap-quwatladı.

– Rossiya biz ushın áhmiyetli, tiykarǵı strategiyalıq sherik hám awqamlas bolıp kelgen, házir de usınday hám keleshekte de usınday bolıp qalıwın atap ótemen. Ulıwmalıq tariyx, kóp ásirlik baylanıslar, xalıqlarımızdıń mádeniy hám dúnyaqarası jaǵınan jaqınlıǵı, mámleketlerimiz arasındaǵı doslıq hám isenimli qatnasıqlar bunday birge islesiwdiń bekkem hám ózgermeytuǵın tiykarı bolıp esaplanadı, – dedi Ózbekstan jetekshisi.

Jáhán ekonomikasındaǵı barǵan sayın kúsheyip baratırǵan geosiyasiy keskinlik hám daǵdarıslı jaǵdaylar, sonday-aq, júzege kelip atırǵan jańa qáwip-qáterler “Oraylıq Aziya – Rossiya” formatında jáne de tıǵız muwapıqlasıw hám birge islesiwdi talap etip atırǵanı atap ótildi.

Usı mániste, Ózbekstan jetekshisi region mámleketleriniń Rossiya menen birge islesiw perspektivaları boyınsha óz kózqarasın bildirdi.

Bárinen burın, sistemalı siyasiy sóylesiwdi bekkemlew hám anıq nátiyjege qaratılǵan ámeliy birge islesiwdi keńeytiw áhmiyetli ekeni atap ótildi.

Sol sebepli, Ózbekstan Prezidenti hár jılı joqarı dárejedegi ushırasıwlardı, húkimetler, ministrlikler, uyımlar hám aymaqlardıń turaqlı sóylesiwlerin ótkeriw áhmiyetli ekenligin atap ótti.

2027-jılǵa shekem birgeliktegi háreketler rejesiniń qabıl etiliwin qollap-quwatlap, mámleketimiz basshısı ámeliy birge islesiwdi keńeytiw boyınsha anıq ilajlardı óz ishine alǵan jáne de tolıq “jol kartası”n tayarlawdı usınıs etti.

Tapsırmalardı óz waqtında orınlaw, regionallıq áhmiyetke iye baǵdarlama hám joybarlardı tayarlaw jáne jedellestiriw maqsetinde húkimet basshılarınıń orınbasarları dárejesinde Muwapıqlastırıwshı keńes dúziw áhmiyetli ekenligi atap ótildi.

Ekonomikalıq sheriklikti túp-tiykarınan keńeytiw region menen Rossiya birge islesiwiniń tiykarǵı baǵdarı bolıwı kerek. Óz-ara sawda kórsetkishlerinde unamlı pát baqlanıp atırǵanı qanaatlanıwshılıq penen atap ótildi.

Atap aytqanda, ótken jılı hám usı jılı Ózbekstannıń Rossiya hám region mámleketleri menen tovar almasıw kólemi 15 procentke shekem arttı.

Muwapıqlastırıwshı keńestiń jumısı sheńberinde tovar almasıw kólemin arttırıwǵa qaratılǵan kompleksli ilajlardı islep shıǵıw usınıs etildi.
Bazarlarǵa kiriwdi óz-ara jeńillestiriw, tártip-qaǵıydalardı ápiwayılastırıw, “Oraylıq Aziya – Rossiya agroekspressi” joybarın iske qosıw solardıń qatarına kiredi.

Mámleketimiz basshısı mámleketlerimizdiń tranzit-transport potencialınan, bárinen burın, “Arqa-Qubla” koridorı sheńberinde nátiyjeli paydalanıw oǵada áhmiyetli ekenin atap ótti.

– Biz avtomobil, temir jol hám aviaciya baylanısları tarawında milliy baǵdarlamalardı úylestiriw hám sol tiykarda infrastrukturalıq sherikliktiń kompleksli rejesi – mámleketlerimizdiń Transport-logistika konturın islep shıǵıwdı usınıs etemiz. Sırtqı qáwip-qáterlerge qarsı turaqlı bolǵan integraciyalasqan, óz-ara baylanısqan regionallıq transport infrastrukturasın qáliplestiriw biziń maqsetimiz bolıwı kerek, – dedi Prezident.

Jáne bir tiykarǵı baǵdar sıpatında turaqlı óndiris shınjırların jaratıw hám sanaat kooperaciyasın tereńlestiriw belgilendi. Usı mániste, búgingi kúnde Ózbekstan Rossiyanıń jetekshi kompaniyaları menen sanaat kooperaciyasın jedel keńeytip atırǵanı, gaz-ximiya tarmaǵında iri strategiyalıq joybarlar ámelge asırılıp atırǵanı, zamanagóy mıs bayıtıw xabı shólkemlestirilip atırǵanı atap ótildi.

Sonıń menen birge, mashina qurılısı, anıq ásbap-úskene qurılısı, ximiya, elektrotexnika, taw-kán hám basqa da tarmaqlarda birge islesiwdi klaster tiykarında keńeytiw ushın úlken rezervler bar ekenligi kórsetip ótildi.

Jetekshi kárxanalar hám jeke menshik sektordıń innovaciyalarǵa baǵdarlanǵan kooperaciyasın xoshametlew maqsetinde Buxara qalasında aldınǵı injenerlik sheshimlerdi islep shıǵıw, engiziw hám kóbeytiw ushın siyrek ushırasatuǵın texnologiyalıq maydan bolıwı múmkin bolǵan “Oraylıq Aziya – Rossiya” sanaat injiniring xabın shólkemlestiriw baslaması alǵa qoyıldı.

Mámleketimiz jetekshisi Tashkenttegi “Innoprom. Oraylıq Aziya” kórgizbe-forumınıń imkaniyatların maksimal dárejede iske qosıw áhmiyetli ekenligin atap ótti.

Bıyıl aprel ayında ótkerilgen besinshi kórgizbede 35 mámleketten 10 mıńnan aslam qatnasıwshı qatnastı. 5 milliard dollarlıq kelisimler dúzildi. Bul ilajǵa “Oraylıq Aziya – Rossiya” sóylesiwi formatındaǵı bas industrial hám innovaciyalıq maydan statusın beriw usınıs etildi.

Ózbekstan basshısınıń atap ótkenindey, Rossiya menen energetika tarawındaǵı birge islesiw bunnan bılay da region turaqlılıǵınıń faktorı bolıp qaladı. Búgingi kúnde gaz qubırları hám energetika infrastrukturasın rawajlandırıw boyınsha strategiyalıq joybarlar ámelge asırılmaqta.

– Usı kúnlerde tariyxıy bir waqıya bolıp ótedi – Ózbekstanda qurılatuǵın atom elektr stanciyasınıń birinshi reaktorı hám kóp tarmaqlı yadro medicinası orayınıń qurılısı boyınsha birgeliktegi joybarlardı ámelge asırıwǵa start beriledi, – dedi Prezident.
Bul baǵdarda keń ilimiy-ámeliy birge islesiwdi jolǵa qoyıw – Ózbekstanda Atom energetikası boyınsha regionallıq kompetenciyalar orayın shólkemlestiriw, sonday-aq, Moskva injenerlik-fizika institutınıń Tashkent filialı negizinde Kadrlar tayarlaw baǵdarlamasın qabıl etiw usınıs etildi.

Uglevodorodlardı izlew hám qayta islew, elektr energetikasın modernizaciyalaw, energiyanı únemleytuǵın sheshimlerdi engiziw baǵdarındaǵı birge islesiwdi keńeytiw niyeti bildirildi.

Aldınǵı bilim hám texnologiyalardıń transferi, birgeliktegi joybarlardı tayarlaw hám alǵa qoyıw maqsetinde “Oraylıq Aziya – Rossiya energetika sherikligi” kompleksli baǵdarlamasın islep shıǵıw maqsetke muwapıq ekenligi kórsetip ótildi.
Innovaciyalar tarawında “Skolkovo” orayınıń region mámleketlerinde filialların ashıw usınıs etildi.

Sonday-aq, jetekshi oraylar, shólkemler hám IT kompaniyalar dárejesinde háreketlerdi birlestiriw hám joybarlaw birge islesiwin jolǵa qoyıw imkaniyatın beretuǵın Jasalma intellekt hám sanlı texnologiyalar boyınsha regionallıq ekspert keńesin shólkemlestiriw zárúr ekenligi atap ótildi.

Gumanitarlıq birge islesiwdi keńeytiw maqsetinde hár jılı Etnomádeniyat forumı – Oraylıq Aziya hám Rossiya xalıqlarınıń mádeniyatı, kórkem óneri hám dóretiwshiligi festivalın ótkeriw baslaması alǵa qoyıldı.

Bunnan tısqarı, dual hám professional bilimlendiriw sistemasın engiziw, fundamental ilimiy qollanbalardı ámelge asırıw ushın jetekshi joqarı bilimlendiriw mákemeleri hám ilimiy-izertlew strukturalarınıń potencialın birlestiriwge qaratılǵan “Keleshek injenerleri” ilimiy-bilimlendiriw konsorciumın iske qosıw usınıs etildi. Region mámleketlerinde tabıslı jumıs alıp barıp atırǵan Rossiya universitetleriniń filialları Konsorciumnıń intellektuallıq bazası bolıwı múmkin ekeni atap ótildi. Ózbekstanda olardıń sanı 15 ti quraydı.

Sonday-aq, Oraylıq Aziya hám Rossiyanıń jas izertlewshi hám ilimpazları ushın arnawlı grant baǵdarlamasın shólkemlestiriw usınıs etildi.

Hár tárepleme birge islesiwdi rawajlandırıw ushın balalar hám analardıń salamatlıǵın qorǵaw, miynet migraciyası tarawında sociallıq beyimlesiwge járdemlesiw, sonday-aq, regionallıq baǵdarlar tiykarında turistler aǵımın keńeytiw boyınsha baǵdarlamalar qabıl etiw áhmiyetli ekenligi kórsetip ótildi.

Ózbekstan Prezidenti regionallıq qáwipsizlikti támiyinlew máselelerine ayrıqsha toqtap ótti.

– Terrorizm, ekstremizm, radikalizm, shólkemlesken jınayatshılıq, adam sawdası hám narkotrafiklerge qarsı gúresiwde arnawlı xızmetler hám huqıq qorǵaw uyımlarınıń tıǵız birge islesiwin jáne de keńeytiw áhmiyetli, dep esaplaymız. Jańa kiber qáwip-qáterlerge qarsı gúresiw boyınsha birgelikte ilajlar islep shıǵıwdı usınıs etemiz, – dedi mámleketimiz jetekshisi.

Birge islesiwdi keńeytiw hám Awǵanstannıń sociallıq-ekonomikalıq rawajlanıwına járdemlesiw baǵdarındaǵı kózqaraslardı muwapıqlastırıw maqsetinde joqarı dárejedegi másláhátlesiwlerdi ótkeriw imkaniyatın kórip shıǵıw usınıs etildi. Bul ushırasıwlardıń kún tártibinen qáwipsizlik tarawındaǵı birge islesiw, usı mámlekettiń turaqlılıǵın hám rawajlanıwın támiyinlewge qaratılǵan ekonomikalıq joybarlardı ámelge asırıw máseleleri orın alıwı múmkin.

Sóziniń juwmaǵında Ózbekstan Prezidenti regionnıń barlıq mámleketleriniń qáwipsizligi, turaqlı rawajlanıwın támiyinlew jolında Rossiya menen kóp táreplemeli birge islesiwdi bunnan bılay da keńeytiwge umtılısı isenimli ekenin jáne bir márte atap ótti.
Sammit dawamında basqa mámleketlerdiń basshıları da shıǵıp sóyledi.

Ilaj juwmaǵında Birgeliktegi kommyunike hám tiykarǵı baǵdarlarda birge islesiwdi bunnan bılay da rawajlandırıw boyınsha 2025-2027-jıllarǵa mólsherlengen Birgeliktegi háreketler rejesi qabıl etildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Shavkat Mirziyoevtiń Tájikstanǵa ámeliy saparı dawam etpekte.