O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Sanoat, radiatsiya va yadro xavfsizligi qo‘mitasi

Yong‘in va portlash xavfi yuqori bo‘lgan kimyoviy moddalar bilan ishlash alohida e’tibor va xavfsizlik me’yorlariga qat’iy rioya qilishni talab etiladi. Kimyo sanoatida ishlab chiqarish hajmining o‘sishini hisobga olgan holda, bunday moddalarni saqlash, tashish, ishlatish va yo‘q qilish masalalari ayniqsa dolzarb bo‘lib bormoqda. 2025 yil 10 aprel kuni Canoat, radiatsiya va yadro xavfsizligi qo‘mitasi hamda Favqulodda vaziyatlar vazirligi Qoraqalpog‘iston hududiy bo‘limlari hamkorligida O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2024 yil 7-martdagi “Yonish va portlash xavfi yuqori bo‘lgan kimyoviy moddalarni (maxsulotlarni) saqlash, tashish, ulardan foydalanish va ularni yo‘q qilish sohasidagi faoliyatini nazorat qilish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi 121-sonli qarori  buyicha Kimyoviy moddalarni saqlovchi ombor vakillari va soha mutaxassislari uchun seminar tashkil etildi. Seminarda omborlar vakillariga yangi qabul qilinayotgan me’yorlar va sohani tartibga soluvchi hujjatlar yana bir qator tushuntirib o‘tildi. Tadbirda kimyoviy moddalarni saqlash bo‘yicha O‘zbekistonda xavfli kimyoviy moddalarni saqlash sharoitlarini tartibga soluvchi maxsus me’yoriy hujjatlar va standartlar ishlab chiqilganligi va undagi asosiy chora-tadbirlar quyidagilarni o‘z ichiga olishini. Jumladan: Ixtisoslashtirilgan saqlash joylarida kimyoviy moddalar ventilyatsiya, harorat va yong‘in xavfsizligi talablariga javob beradigan maxsus jihozlangan binolarda saqlanishi kerakligi, bunday saqlov yong‘in xavfini minimallashtirishga yordam berishi, kimyoviy moddalarni saqlashda bir biridan xossalariga ko‘ra ajratish muhim ahamiyatga egaligi. Masalan, yonuvchan moddalarni oksidlovchi moddalar yoki kislotalar yaqiniga qo‘ymaslik keragligi, bu istalmagan reaksiyalarning oldini olishga yordam berishi, ob’ektlarda muntazam tekshiruvlar moddalarning sizib chiqishi yoki boshqa xildagi muqarrar xavflarni aniqlash uchun saqlash joylarining muntazam tekshiruvlari o‘tkazib borilishi, yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan hodisalarga o‘z vaqtida munosib javob berish imkonini beradi deya takidlandi. Shuningdek, kimyoviy moddalarni tashish bo‘yicha O‘zbekistonda xavfli kimyoviy moddalarni tashish ham xavfsizlik qoidalariga qat’iy rioya qilishni talab qiladi. Xususan, qadoqlash va yorliqlashda barcha xavfli yuklar xalqaro standartlarga muvofiq qadoqlangan va to‘g‘ri yorliqlangan bo‘lishi kerak. Chunki yorliqdagi ma’lumot tashish paytida xavfsizlikni ta’minlaydi va yuzaga kelishi mumkin bo‘lgan xavflar haqida xabar berish barobarida tashishda ishtrok etadiganlarni sergak va xushyor bo‘lishga chaqiradi.

Ma’lumot o‘rnida. Xavfli yuklarni tashish bilan shug‘ullanadigan xodimlar xavfsiz ishlash usullari va favqulodda vaziyatlarda harakat qilish bo‘yicha majburiy treningdan doimiy o‘tkazilib turilishi lozim. Tovarlar harakatini kuzatish uchun GPS tizimlaridan foydalanish mumkin bo‘lgan hodisalarga tezkor javob berish va baxtsiz hodisalarning oldini olish imkonini beradi. Ishlab chiqarish jarayonida o‘ta xavfli kimyoviy moddalardan foydalanganda ma’lum qoidalarga rioya qilish kerak: Shaxsiy himoya vositalari: Ishchilar xavfli moddalarga ta’sir qilish xavfini minimallashtirish uchun shaxsiy himoya vositalaridan - niqoblar, qo‘lqoplar va himoya ko'zoynaklaridan foydalanishlari kerak. Kimyoviy moddalar bilan xavfsiz ishlash bo‘yicha muntazam treninglar ishdagi baxtsiz hodisalar ehtimolini kamaytirishga yordam beradi. Avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimlarini joriy etish me’yorlardan chetlanishlarni tezkor aniqlash va favqulodda vaziyatlarning oldini olish imkonini beradi.                                                                                       Xavfli chiqindilarni utilizatsiya qilish xavflarni boshqarishning muhim jihati hisoblanadi: Xavfli chiqindilarni utilizatsiya qilish faqat tegishli litsenziyaga ega ixtisoslashgan tashkilotlar tomonidan amalga oshirilishi kerak. Bu barcha xavfsizlik standartlari bajarilishini ta’minlaydi. O‘zbekistonda kimyoviy chiqindilarni qayta ishlash va qayta ishlashning yangi usullari, jumladan, termik yo‘q qilish va boshqa ekologik toza texnologiyalar bo‘yicha faol izlanishlar olib borilmoqda. Atrof-muhit monitoringi: tuproq va suv havzalarining ifloslanishini oldini olish uchun utilizatsiya qilinadigan joylarda atrof-muhitning muntazam monitoringi amalga oshiriladi. Muhtasar aytganda, o‘ta xavfli kimyoviy moddalar bilan ishlash barcha bosqichlarda – saqlashdan tortib utilizatsiya qilishgacha bo‘lgan davrda xavfsizlikni ta’minlashga kompleks yondashuvni talab qiladi. Qatiy xavfsizlik standartlari, zamonaviy texnologiyalar va xodimlarni o‘qitish yong‘in va portlash xavfini minimallashtirishga yordam beradi. Kelajakda xavfli kimyoviy moddalar bilan xavfsiz ishlashni ta’minlash uchun ushbu hududlarni rivojlantirishni davom ettirish muhim, bu nafaqat ishchilarni, balki atrof-muhitni ham himoya qiladi.