O‘zbekiston Respublikasi Qishloq хo‘jаligi vаzirligi

Agar tuproq tarkibida gumus va organik moddalar yetarli bo‘lsa, o‘simliklar ozuqa elementlarini samarali singdirib, tez o‘sadi va yuqori hosil beradi. Unumdor qora tuproqlarda nihollar yaxshi rivojlanadi, biroq qumloq yoki toshloq tuproqlarda suv va ozuqa moddalarining saqlanishi qiyin bo‘lib, natijada o‘simliklar sust rivojlanadi yoki butunlay nobud bo‘ladi.

Sho‘rlangan tuproqlarda ortiqcha tuzlar ildizlarning suv va ozuqa moddalarini qabul qilish qobiliyatini cheklaydi, bu esa o‘simliklarning sarg‘ayib qurishiga olib kelishi mumkin. Shu sababli sho‘rlanish darajasi yuqori bo‘lgan yerlarda tuproqni tuzsizlantirish ishlari olib borilishi lozim.

Bog‘ yaratishda yoki qishloq xo‘jalik ekinlarini yetishtirishda mintaqaning iqlim sharoitini hisobga olish zarur. Issiq iqlimli hududlarda vegetatsiya davri uzoq bo‘lib, bu o‘simliklarning tez o‘sishi va mo‘l hosil berishini ta’minlaydi. Masalan, janubiy hududlarda subtropik mevalar, jumladan, xurmo, anor, anjir va limon yaxshi o‘sadi.

Salqin iqlimli hududlarda esa sovuqqa bardoshli o‘simliklarni tanlash kerak, chunki ba’zi issiqlik talabchan mevalar sovuq tufayli zararlanadi yoki butunlay nobud bo‘lishi mumkin. Masalan, apelsin va limon daraxtlari qish mavsumida muzlab qolish ehtimoliga ega.

Quyosh nuri o‘simliklarning fotosintez jarayoniga bevosita ta’sir qiladi. Yorug‘lik yetarli bo‘lsa, barglarda organik moddalarning sintezi kuchayadi va natijada hosil sifati oshadi. Ba’zi ekinlar, jumladan, pomidor, bodring, uzum va gilos kabi mevali daraxtlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri quyosh nuri tushadigan joylarga ekilishi kerak.

Biroq ayrim olma navlari va rezavor mevalar, masalan, qora smorodina soyali joylarni afzal ko‘radi. Ba’zi olma navlarining mevasi kuchli quyosh nuri ta’sirida kuyishi mumkin, bu esa hosil sifati va tashqi ko‘rinishiga salbiy ta’sir qiladi. Shuning uchun bog‘ barpo etishda ushbu omillarni inobatga olish yuqori natija beradi.