Маданий мерос агентлиги “Халқаро маданий ёдгорликлар ва тарихий масканларни асраш борасида амалга оширилган ишлар” мавзусида матбуот анжуманини ташкил этди
2025-03-25 18:25:00 / Янгиликлар

2025-йилнинг 25-март куни Миллий матбуот марказида Ўзбекистон Республикаси Маданий мерос агентлиги томонидан “Халқаро маданий ёдгорликлар ва тарихий масканларни асраш борасида амалга оширилган ишлар” мавзусида оммавий ахборот воситалари учун матбуот анжумани бўлиб ўтди.
Ўтказилган тадбирда Маданий мерос агентлиги директорининг биринчи ўринбосари Т.Кузиев, бошқарма бошлиқлари ва қатор соҳа мутахассислари ҳамда оммавий ахборот воситалари ходимлари иштирок этди. Анжуманда директор ўринбосари Агентлик томонидан 2024-йилда амалга оширилган ишлар ҳамда маданий мерос объектларини ҳимоя қилиш борасида олиб борилаётган саъй-ҳаракатлар юзасидан маълумот берди.
Агентлик томонидан ўтказилган тадбирда сўнгги йилларда маданий мерос объектларини муҳофаза қилиш, асраш, тарғиб қилиш ва улардан фойдаланиш масалалари бўйича кенг кўламли ислоҳотлар амалга оширилаётгани ҳамда бу борада ўрнатилган халқаро ҳамкорлик алоқалари ҳақида сўз борди. 2024-йилга қадар Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019-йил 4-октабрдаги 846-сон қарори билан тасдиқланган “Моддий маданий мероснинг кўчмас мулк объектлари миллий рўйхати”га асосан республикада маданий мерос объектлари жами ҳисобда 8,210 тани ташкил этган бўлса, бугунги кунга келиб уларнинг сони 8,366 тага етган. Шундан, 4,796 таси археология ёдгорликлари, 2,268 таси архитектура ва 772 таси монументал санъат ёдгорликлари, 530 таси эса диққатга сазовор масканлар, қолган 157 таси мозаика ва композициялар ҳисобланади. 2024-йил давомида 127 та моддий маданий мерос объектлари аниқланиб, рўйхатга қўйиш учун ҳозирги кунда вазирлик ва идоралар билан келишиш учун қарор лойиҳаси юборилган.
Ўтган йил давомида республикадаги 123 та маданий мерос объектларида реставрация ва таъмирлаш-тиклаш ишларини амалга ошириш бўйича тегишли шартномалар тузилди. Объектларнинг лойиҳа-сметаси ишлаб чиқилди ҳамда таъмирлаш-тиклаш ишлари амалга оширилди. 2024-йил 20-майда Вазирлар Маҳкамаси томонидан “Ўзбекистон Республикаси Маданий мерос агентлигининг Илмий-эксперт кенгаши фаолиятини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги 295-сонли қарори қабул қилинди. Унга кўра, мазкур қарорга асосан Илмий-эксперт кенгашининг таркиби янгиланган таркибда тасдиқланди.
2024-йил давомида Илмий-эксперт кенгашининг 24 та йиғилиши бўлиб ўтди. Йил давомида Илмий-эксперт кенгаши 1,192 та жисмоний объектларни юридик шахслар томонидан тақдим этилган лойиҳалар кўриб чиқилган. Улардан 207 та лойиҳа маъқулланган, 504 таси эса рад этилган. 2025-йилнинг 3 ойи давомида Кенгаш томонидан4 та йиғилиш бўлиб ўтди, шундан 2 таси сайёр шаклда ўтказилди. 313 та лойиҳа кўриб чиқилган объектлар тегишли хулосалар берилди. Жумладан, 102 та лойиҳа маъқулланиб, 133 таси рад этилди.
Шунингдек, ҳозирда республикада 127 та давлат музейлари ва унинг филиаллари мавжуд. Маданий мерос агентлиги тизимида 114 та музей (37 та асосий музей, 77 та филиал) фаолият юритиб келмоқда. Улардан 7 таси музей-қўриқхоналар ҳисобланади. Давлат музейлари фондларидаги музей ашёлари ва коллекциялари сони 2 млн. 600 мингтани ташкил этади. Шундан, 135 мингтаси музей экспозицияларида намойиш қилинмоқда.
Музейлар томонидан 2024-йилда 253 та илмий-амалий анжуман ва семинарлар, 1,823 та маданий-маърифий тадбирлар, 678 та кўргазма, 737 та маҳорат-дарслари, 450 та театрлаштирилган саҳна намойишлари ташкил этилди. Агентлик тизимидаги музейларга 2024-йил давомида жами 4 млн. 340 минг нафар маҳаллий ва хорижий сайёҳлар ташриф буюрди. Шундан, хорижий меҳмонлар сони 1 млн. 120 минг нафарни, маҳаллий ташриф буюрувчилар сони 3 mln.200 минг нафарни ташкил этди. Шундан 18 ёшгача бўлган сайёҳлар сони 1.5 млн. нафарни, нафақа ёшидаги ташриф буюрувчилар сони 458 минг нафарни, ногиронлиги бўлган шахслар 29,000 нафарни, ижтимоий муҳофазага олинган шахслар эса 230 минг нафарни ташкил этди.
Маданий мерос агентлиги томонидан давлат музейларида фаолият юритиб келаётган 82 нафар раҳбар ва ходимларнинг республика ва хориж мамлакатларида соҳа ва мутахассислик бўйича малакалар оширилди. Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2022-йил 27-майдаги 261-сонли қарори ижроси юзасидан “Аҳолидаги маданий бойликларни давлат музейлари томонидан қабул қилиб олишни рағбатлантириш ва оммалаштиришга қаратилган “Миллий меросга менинг ҳиссам!” умумхалқ акцияси 2022-йил 1-июлдан бошлаб доимий равишда ўтказилиб келинмоқда.
Хориждаги кутубхона, музей, фонд ёки бошқа илмий-маданий муассасаларда сақланаётган мамлакатимиз тарихи ва маданиятига оид 308 та маданий бойликнинг илмий тавсифи тайёрланди. Хорижда сақланаётган алломаларимиз меросига оид қўлёзмалардан 15 та электрон нусхалар олинди. Эътиборга молик жиҳатиЎзбекистон Осиё маданий меросини сақлаш алянси(Тҳе Ациан cултурал ҳеритаге Аллианcе) га аъзо бўлди.
Бундан ташқари мамлакатимизнинг археологик ёдгорликларини тадқиқ қилиш, илмий ўрганиш ва уларни очиқ осмон остидаги музейларга айлантириш борасида кўплаб салмоқли ишлар амалга оширилди. Хусусан, археология тадқиқотларини олиб бориш учун 110 та рухсатнома расмийлаштирилди. Афросиёб, Ахсикент, Учтепа архелогия ёдгорликларини музейлаштириш чоралари кўрилди. 5 та археология ёдгорлигида музейлаштириш ишларини олиб бориш учун лойиҳалар ишлаб чиқилди. Фарғона вилоятида 108 та, Навоий вилоятида 275 та археология ёдгорлиги хатловдан ўтказилди, жумладан, археология объектларини муҳофаза қилиш мақсадида 4,648 та археология объектларининг кадастр ҳужжатлари расмийлаштирилди, 4,144 та маданий мерос объектининг кадастр ҳужжати ягона электрон тизимга киритилди. 4,648 та археология объектларига муҳофаза белгилари ўрнатилди. 2,815 та объектнинг муҳофаза тегралари белгиланди.
Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2019-йил 30-мартдаги 265-сон қарори ҳамда 2021-йил 15-октабрдаги 649-сон қарори билан белгилаб қўйилган вазифа ва функцияларидан келиб чиққан ҳолда Агентлик ва ҳудудий бошқармалар томонидан 2024-йилда маданий мерос объектлари ҳамда унинг туташ ҳудудларида 117 та ноқонуний ҳолатлар аниқланиб, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга мурожаатлар юборилди. Шундан 30 таси жиноий иш, 87 таси маъмурий ҳуқуқбузарлик ҳисобланади. Бунда жиноят иши доирасида маданий мерос объектларига етказилган зарар миқдори 345,984,134,488 сўмни ташкил этди. Мазкур маблағлар суд ҳукмига кўра қисман ундирилиши таъминланди.
“Халқаро маданий ёдгорликлар ва тарихий масканларни асраш борасида амалга оширилган ишлар” мавзусида ташкил этилган матбуот анжуманида оммавий ахборот воситалари вакиллари ўзларини қизиқтирган саволларга жавоб олишди.
