O‘zbekiston Respublikasi Oila va xotin-qizlar qo‘mitasi

Avvallo, bugungi tadbirni tashkil etishdagi yaqin hamkorlik uchun Kanokpan Lao-Araya xonim sizga va siz orqali Osiyo taraqqiyot bankining Oʻzbekistondagi vakolatxonasi jamoasiga chin dildan minnatdorchilik bildiraman!

Barchaga maʼlum, Oʻzbekiston Prezidenti hurmatli Shavkat Mirziyoyev boshchiligida mamlakatimizda oila va xotin-qizlarni qoʻllab-quvvatlash, gender tenglikni taʼminlash boʻyicha qudratli qadamlarni tashladi va ulkan islohotlar amalga oshirilmoqda.

Keyingi yillarda mamlakatda xotin-qizlarning mavqeini yaxshilaydigan huquqiy islohotlar natijasida Oʻzbekiston ilgʻor oʻzgarishlar qilgan davlatlar qatoridan joy oldi:  Masalan, oiladagi zoʻravonlikka nisbatan jinoiy javobgarlik, teng ish haqi toʻlash qoidasi va ayrim sohalarda ayollarning ishlashiga qoʻyilgan cheklovlarni olib tashlash  shular jumlasidandir.

Shuningdek, 2030-yilga qadar Oʻzbekiston Respublikasida gender tenglikka erishish strategiyasiga muvofiq, “Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish”ni byudjet jarayonlariga bosqichma-bosqich joriy etish belgilandi.

Hurmatli seminar ishtirokchilari!

Yaxshi bilamiz “Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish”  tamoyilining milliy taraqqiyotga, ayollar hayotini yanada yaxshilashga  juda katta hissa qoʻshadi.

Shu oʻrinda taʼkidlash joizki, 2024-yildan boshlab, Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish boʻyicha “BMT Ayollar tuzilmasi” (UN Women), Osiyo taraqqiyot banki hamda Iqtisodiyot va moliya vazirligi oʻrtasida hamkorlik yoʻlga qoʻyilgan.

Joriy yilning may oyida Yevropa Ittifoqi tomonidan rasman ishga tushirilgan “Genderga yoʻnaltirilgan siyosat va byudjetlarni ilgari surish: Oʻzbekistonda shaffof, inklyuziv va hisobdor boshqaruv sari” loyihasi bugungi “Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish” mavzuyimizni oʻzida yorqin aks ettirgan. Jumladan:

- avvalo, davlat byudjetini ayollar va erkaklar manfaatlariga muvofiq darajada teng tarzda ijro etishga;

- rejalashtirish va byudjetlashtirish jarayonlariga gender tahlilini kiritish orqali turli ijtimoiy guruhlarning ehtiyojlariga javob beradigan va hech kimni eʼtibordan chetda qoldirmaydigan yanada samarali boshqaruvni yaratishga;

- muammo va toʻsiqlarni, jumladan, ayollarning yer va mulkka egalik qilishi, iqtisodiyotning yuqori daromadli tarmoqlarida ayollar vakilligining yetarli emasligi kabi koʻrsatkichlarni bartaraf etishga;

- zoʻravonlikning tarqalishi, yosh nikohlar darajasi oshishini oldini olish, toza yoqilgʻi turlaridan foydalanadigan uy xoʻjaliklarida istiqomat qiluvchi ayollar ulushini oshirish hamda milliy parlamentlarda ayollar egallagan oʻrinlar nisbatini tenglashtirishga yordam beradi.

Bir soʻz bilan aytganda, “Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish” ayollar, qizlar va aholining zaif qatlamlari ehtiyojlarini hisobga olgan holda, davlat resurslarini yanada adolatli taqsimlash, shaffof, inklyuziv va natijaga yoʻnaltirilgan davlat moliyasini taʼminlashga xizmat qilmoqda.

Shuningdek, mamlakatimizda genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish tizimining joriy etilishi nafaqat davlat byudjeti mablagʻlarining  erkaklar va xotin-qizlar uchun adolatli taqsimlanishiga, balki davlat moliyasini boshqarishda shaffoflik, hisobdorlik va samaradorlikni oshirishga ham muhim oʻrin tutadi.

Albatta “Genderga yoʻnaltirilgan byudjetlashtirish” borasida bugungi seminar ishtirokchilariga malakali mutaxassislar tomonidan batafsil maʼlumotlar beriladi.

Ushbu dolzarb va har bir davlat xizmatchisi chuqur oʻrganishi, bilishi shart boʻlgan mavzudagi seminar uchun tashkilotchilarga va hamkorlarimizga yana bir bor rahmat aytaman!

Hurmatli seminar trening ishtirokchilari!

Bugungi tadbirimizda ustuvor ahamiyat beradigan yana bir masala – oila va xotin-qizlar mavzusining ommaviy axborot vositalarida yoritilishiga toʻxtalamiz.

Maʼlumki, ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlar ayollarning yutuqlari, faoliyati, oila va jamiyatda tutgan oʻrni keng targʻib etilishiga, teng huquqlilik va faol fuqarolik pozitsiyasini shakllantirishga xizmat qiladi.

Ayniqsa, zamonaviy axborot makonida ayollar obrazining xolis va ijobiy aks ettirilishi, ularning bilimli, tashabbuskor va salohiyatli shaxs sifatida koʻrsatilishi keng jamoatchilik ongiga taʼsir etib, ularni ragʻbatlantiradi hamda yangi maqsadlar sari ilhomlantiradi.

Menimcha, koʻpchiligimiz dunyo adabiyotida, sanʼatning sahna, kino va boshqa janrlarida ham ayol zotiga boʻlgan ehtiromli munosabatning, ayol obrazini yaratishda uni ulugʻlashning oʻziga xos xronologik evolyutsiyasi borligini yaxshi bilamiz.

Bunda ilk oʻzbek kinolari “Oʻtgan kunlar”, “Sen yetim emassan”, “Mehrobdan chayon” keyinchalik “Suyunchi”, “Kelinlar qoʻzgʻoloni” kabi bir qator kinofilmlarimizni yodga olishimiz oʻrinli boʻladi.

“Oʻtgan kunlar”da bosh qahramonlardan boʻlgan Kumush oʻzining bilimliligi, mumtoz adabiyotni bilishi, odobi bilan oʻzbek qizlariga timsol boʻla oldi.

“Sen yetim emassan”da oʻzbek onasi bagʻrikeng, mehridaryo ayol timsoli sifatida koʻrsatildi.

Mutaxassislar fikricha, Dante, Shekspir oʻz asarlarida, shuningdek Fransuz adabiyotida ham bizning Toʻmaris obrazini Yevropa ayollariga namuna qilib koʻrsatilgan. Bu obrazlarning deyarli barchasi kinolarda aks etgan edi.

Ammo soʻnggi paytlarda ayrim mahalliy seriallarda oilaviy-maishiy mavzular muhokamasi, qaynona-kelin munosabatlari orqali doimiy tanglik, tortishuv va ishonchsizlik muhiti yaratilayotgani kuzatilmoqda. Mediada ayollar obrazlari diskriminatsion xarakterga ega boʻlib qolmoqda.

Yumoristik roliklar, qisqa videokontentlar va internetda keng tarqalayotgan “vayn”larda ayol obrazi notoʻgʻri va koʻp holatlarda salbiy tarzda aks ettirilmoqda.

Baʼzan “yumor” niqobi ostida xotin-qizlar axloqiy jihatdan zaif, moddiy manfaatni ustuvor qoʻyadigan, mustaqil fikr bildira olmaydigan yoki tahqir obyekti sifatida koʻrsatilmoqda.

Bu kabi Bunday stereotiplar xotin-qizlarning jamiyatdagi nufuziga salbiy taʼsir etibgina qolmay, oilaviy munosabatlarda ishonchsizlik, oʻzaro hurmatning susayishi va yosh avlod tarbiyasida turli psixologik muammolar kelib chiqishiga olib kelishi mumkin.

Oilaviy nizolarni primitiv tarzda yoritish, “Xoʻrlangan ayol”, “Xoʻrlangan qaynona”, “Qotil kelin” va shunga oʻxshash saviyasiz serial yoki filmlar ijtimoiy tarmoqlarda haqli eʼtirozlarga sabab boʻlmoqda.

Qaynona-kelin munosabatlari oʻta mayda va maishiy emas, balki oila va milliy qadriyatlarning bir boʻlagi. Munosabatlar dunyo diplomatik munosabatlarida rol oʻynaganidek, oilada ham ahamiyatga ega ekanligini unutmaslik kerak.

Bizning umrimizning katta qismi shu oilada, shu munosabatlar ichida kechadi. Istaymizmi yoʻqmi, oʻzbek jamiyati yakkalik, oʻzi uchungina yashash, fidoyilik qilmaslik kabi normalarni qabul qilmaydi.

Va har bir yurtda milliy mezonlar ustuvor boʻlishga haqli.

Yuqoridagi kabi salbiy tendensiyalarga qarshi samarali yondashuv sifatida avvalo, ayolning yoshligida oiladagi tarbiya jarayonida yuz bergan xatoliklar, taʼlim olishidagi kamchiliklar, keyin bu muammo uning kasb-hunarga ega boʻlmasligi, oilaviy iqtisodiga taʼsir oʻtkazishi, xorijga borib ishlashi hamda buning ijobiy va salbiy jihatlarini ochib beradigan, yoki oilaviy-maishiy zoʻravonlik taʼsirini yoritadigan filmlar ishlash yuzasidan takliflar berishimiz maʼqulroq boʻladi.

Bugun seminar davomida shu kabi filmlarning koʻpayishini oldini olish boʻyicha, shuningdek virtual va real hayotda oʻz fikr va qarashlarini erkin bildirish huquqi hamda inson shaʼniga teguvchi nojoʻya soʻzlarni ishlatish oʻrtasidagi farqni tushuntirish, “Internet–odobi” instituti, ijtimoiy tarmoqlar muloqot tili, oʻzini tutish uslubi, shaxs shaʼni daxlsizligi, media madaniyatni oshirish, Mediamakonga ijobiy va pozitiv taʼsir koʻrsatish kabi yoʻnalishlarda ham takliflar bildiriladi, muhokamalar boʻladi, degan umiddaman.

Qadrli seminar ishtirokchilari!

Sir emas, soʻnggi yillarda ijtimoiy tarmoqlar va raqamli platformalar fikr almashish, axborot tarqatish hamda shaxsiy nuqtayi nazarni ifoda etishning asosiy maydoniga aylandi.

Shu nuqtayi nazardan, xotin-qizlar masalasida OAV va ijtimoiy tarmoqlarning oʻrnini toʻgʻri baholab, ular orqali ijtimoiy hamjihatlik, oʻzaro hurmat va hamkorlik muhitini yanada mustahkamlash - bugungi kunda dolzarb vazifalardan ekanini yana bir bor taʼkidlamoqchiman.

Xulosa oʻrnida shuni aytmoqchimizki, xotin-qizlarning jamiyatdagi oʻrnini yanada mustahkamlash, ularning salohiyati va nufuzini toʻliq namoyon etishda ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlardan oqilona foydalanish har qachongidan ahamiyatlidir.

Shu bilan birga, media maydonida yuzaga kelayotgan maʼnaviy tahdidlarga nisbatan ongli, masʼuliyatli va maʼrifiy yondashuv bilan javob qaytarish ham bugungi kunning dolzarb vazifasi sanaladi.

Bu vazifani bajarishda davlat organlari, OAV, jamoat tashkilotlari, taʼlim muassasalari hamda Siz azizlarning gʻoyaviy koʻmagingiz, taklif va tavsiyalaringizga tayanamiz.

Seminar ishiga omad tilayman va albatta uning tavsiyalari faoliyatimizni yanada takomillashtirish uchun muhim tavsiyalarni beradi deb ishonaman.

Eʼtiboringiz uchun rahmat.