Muǵallimlerge húrmet hám jaslarǵa imkaniyat mámlekettiń keleshegin támiyinleydi

Prezident Shavkat Mirziyoev sóziniń basında óz ómirin jas áwladqa tálim-tárbiya beriwdey eń ullı iske baǵıshlap kiyatırǵan barlıq muǵallimlerdi qutlıqlap, olarǵa tereń húrmet-izzetin bildirdi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń usı jıl 11-sentyabrdegi pármanına muwapıq, tálim-tárbiya sistemasında ayrıqsha órnek kórsetken xızmetkerlerden bir toparı húrmetli ataq, orden hám medallar menen sıylıqlanǵan edi. Olardıń arasında óz qarjısı esabınan mektepler qurǵan saqawatlı isbilermenler, bilimlendiriwdegi aldınǵı jetiskenliklerdi engiziwge járdem berip atırǵan sırt elli sherikler de bar.

Máresimde mine, usı sıylıqlar saltanatlı túrde tapsırıldı.
– Men kóplegen taraw wákillerine ataq, orden hám medallar beremen. Biraq ustazlar sıylıqlanatuǵın kúndi saǵınıp kútemen. Kókiregińizdi bezep turǵan orden-medallar múbárek bolsın. Elimizde joqarı sıylıqlarǵa múnásip pidayı muǵallimler kóbeysin, – dedi Prezident.

Sıylıqlanǵanlardıń atınan shıǵıp sóylegenler bilimlendiriw tarawına itibarı, ustazlarǵa joqarı húrmeti ushın mámleketimiz basshısına minnetdarshılıq bildirdi.

Bunnan keyin tarawdı rawajlandırıw ilajları boyınsha sóylesiw bolıp ótti. Onda videobaylanıs arqalı pútkil respublikamızdan 40 mıńnan aslam ustaz hám muǵallimler qatnastı.

Mámleketimiz basshısı májilistegi shıǵıp sóylegen sózinde sońǵı segiz jılda mámleketimiz ekonomikası 2 esege óskenin, jalpı ishki ónim kólemi jıldıń aqırına shekem 130 milliard dollarǵa jetiwin atap ótti.

Usı ekonomikalıq tiykarda ótken segiz jılda bilimlendiriw hám ilim tarawına qárejetler 6 esege arttırılıp, 378 trillion sum qarjı ajıratılǵan. Prezidentimiz bilimlendiriwdiń sapasın arttırıw, muǵallim hám ustazlardıń miynet hám jasaw sharayatın jaqsılaw reformalardıń eń tiykarǵı baǵdarı bolıp qalatuǵının atap ótti.

Májiliste bilimlendiriwdiń barlıq buwınların rawajlandırıw, jaslar hám pedagoglar ushın imkaniyatlardı jáne de keńeytiwge qaratılǵan baslamalar belgilendi.

2017-jılı 4 mıńnan aslam máhállede bir de balalar baqshası joq edi, qamtıp alıwı 27 procentten artpaytuǵın edi. Búgingi kúnde baqshalardıń sanı 38 mıńnan, qamtıp alıwı bolsa 78 procentten arttı. Jaqında járiyalanǵan jańa jeńillik hám imkaniyatlar nátiyjesinde mektepke shekemgi bilimlendiriw kirip barmaǵan birde-bir máhálle qalmaydı, qamtıp alıw da 80 procentten kem bolmaydı.

Baqsha basshısı hám pedagoglardıń aylıǵı derlik 2 esege arttı. Jeke menshik baqshalardaǵı tárbiyashılardıń aylıǵı hám bala qárejetiniń bir bólegi byudjetten qaplap beriletuǵın sistema engiziledi.

Endi mámleketlik hám jeke menshik baqsha tárbiyashıların jumıstan ajıralmaǵan halda joqarı bilimlendiriwde oqıtıw jolǵa qoyıladı. Prezident mektepleri sıyaqlı hár bir wálayatta “Jańa áwlad” baqshaları shólkemlestirilip, tárbiyashılar aldınǵı pedagogikalıq texnologiyalardı úyrenedi.

Bilimlendiriwdiń eń uzaq dawam etetuǵın, sheshiwshi basqıshı bul – mektep bilimlendiriwi.
Mámleketimiz xalqı sońǵı 34 jılda 2 esege ósip, 38 millionnan astı. Házirgi waqıtta mekteplerde 6,5 million oqıwshı bilim almaqta. Keyingi segiz jılda 500 ge shamalas jańa mekteplerdiń qurılǵanı, barlarınıń keńeytilgeni esabınan 1 million oqıwshı ornı jaratıldı. 200 mıńnan aslam ul-qızlar jeke menshik mekteplerde oqıp atır.

Endi mektep dáwirinde oqıwshılardı qábiletine qarap kásip yamasa joqarı bilimlendiriwge baǵdarlaw ushın 9-hám 11-klass oqıwshıları ushın birden-bir mámleketlik imtixanlar engiziledi. Bul arqalı 400 mıńǵa shamalas 9-klass pitkeriwshileri texnikumlarǵa qamtıp alınadı. Oqıwdı mektepte dawam ettirip, joqarı oqıw ornına kiriw tileginde bolǵan jaslarǵa pánler tańlaw tiykarında tereńlestirilip ótiledi.

Hár jılı onlaǵan mıń mektep oqıwshıları shet tili hám pánler boyınsha xalıqaralıq sertifikatlar almaqta. Endi bunday sertifikatlar mekteptegi juwmaqlawshı imtixanlarda da tán alınadı.

Mámleketimiz basshısı kásiplik bilimlendiriw máselesine ayrıqsha toqtap ótti. Taraw ushın 2026-jıl – jaslardı zamanagóy kásip-ónerge úyretiw jılı bolatuǵını atap ótildi.

Usı maqsette Kásiplik bilimlendiriw agentligi shólkemlestiriledi. Agentliktiń tiykarǵı wazıypası barlıq 598 texnikumǵa jańa ortalıq alıp kiriw hám xalıqaralıq standartlardı engiziwden ibarat boladı.

Bir jıl ishinde 100 texnikumda Germaniya, Shveycariya, Qıtay, Koreya, Ullı Britaniya sıyaqlı mámleketlerdiń bilimlendiriw shólkemleri menen birge islesiw jolǵa qoyılıp, olardıń eń aldınǵı kásiplik bilimlendiriw baǵdarlamaları engiziledi.
Sonday-aq, kásiplik kónlikpesi bar qálegen talaban bul texnikumlarda sırt mámleketlerdiń mamanlıqtı bahalaw sisteması arqalı imtixan tapsırıp, xalıqaralıq sertifikat alıwı múmkin boladı.

Bıyılǵı oqıw jılınan Angliyanıń Pirson kompaniyası menen aymaqlardaǵı 14 texnikumda “BITEK” xalıqaralıq baǵdarlaması baslandı. Bul arqalı jaslar xalıqaralıq standartlar tiykarında turizm, málimleme texnologiyaları, medicina, qurılıs, logistika, elektrotexnika, energetika, mashina qurılısı, biotexnologiya, kreativ ekonomika sıyaqlı baǵdarlarda talap joqarı kásiplerdi iyeleydi.

Kelesi jılı sanaatta derlik 45 milliard dollarlıq 456 iri joybar baslanadı. Endi texnikumlarda “investor – tarmaq – texnikum” shınjırı tiykarında hár bir joybar boyınsha dual bilimlendiriw jolǵa qoyıladı.

Kárxanalar menen anıq joybarları bolǵan texnikumlar arasında zamanagóy ustaxanalar qurıw boyınsha tańlaw ótkeriledi. Tańlaw jeńimpazlarına ustaxana ushın zamanagóy úskene hám inventarlar, sport ánjamları alıp beriledi.

Ulıwma, dual bilimlendiriw menen qamtıp alıw 5 esege arttırıladı. Birge islesiwshi kárxanalarǵa 5 milliard sumǵa shekem jeńilletilgen kredit ajıratıladı, dual bilimlendiriw arqalı jumıs islep atırǵan oqıwshılar ushın birden-bir sociallıq tólem eki esege qısqartıladı.
Jańa texnologiyalardı ózlestiriw, jumıs tabıwda shet tillerin biliw júdá áhmiyetli.

Sonlıqtan, texnikumlardaǵı shet tilleri ushın ajıratılǵan saatlar 4 esege kóbeytiledi.
Prezidentimizdiń qararına muwapıq, mekteplerde másláhátshi lawazımı engizilmekte. Endi olar 7-klasstan baslap oqıwshılardı pánlerdi ózlestiriwi hám kásiplik qızıǵıwshılıǵı boyınsha tańlap, 9-klasstı tamamlaǵanda texnikumlarǵa jollama beredi.

Bunnan tısqarı, bıyıl 11-klasstı pitkerip, joqarı oqıw ornına kire almaǵan 200 mıń jaslar da texnikumlarda 3-6 aylıq qısqa múddetli baǵdarlamalar tiykarında kásipke oqıtıladı.
– Bul jańa baslamalarımızdan maqset ne? Hár bir balanı kásip-óner arqalı dáramatlı etsek, shańaraqlardıń ruwzıgershiligi pútin boladı, máhállelerde tınıshlıq húkim súredi. Bunnan ata-analar da razı boladı, dep oylayman – dedi Shavkat Mirziyoev.
Texnikumdaǵı muǵallim hám ustalardıń mamanlıǵın, jámiyettegi abırayın arttırıw ilajları da belgilendi. Sonıń ishinde, mekteptegi sıyaqlı texnikumlardıń oqıtıwshı hám ustazları ushın kásiplik sertifikatlaw sisteması engiziledi. Bul arqalı texnikum ustazlarına milliy sertifikat ushın aylıǵınıń 30 procenti, xalıqaralıq sertifikatqa bolsa 50 procenti muǵdarında ústeme tólenedi. Bunnan texnikumlardıń 30 mıńlıq pedagoglar jámááti payda kóredi. Bul mákemeler direktorı hám orınbasarlarınıń aylıq miynet haqısı da arttırıladı. Endi texnikumlarda da ilimiy dáreje hám ataqlar ushın ústemeler tólew jolǵa qoyıladı.

Keyingi jıllarda, ásirese, joqarı bilimlendiriwge qamtıp alıw jedel arttı. Joqarı oqıw orınlarınıń sanı 77 den 202 ge, jámi studentlerdiń sanı 250 mıńnan 1,5 millionǵa jetti.

Jańa industriallıq dáwir – “tórtinshi sanaat revolyuciyası”n ámelge asırıw ushın dúnyada “texnologiyalıq minerallar”ǵa talap bir neshe esege artpaqta. Tallawlarǵa bola, dúnyadaǵı volfram, molibden, cink hám titan rezervleriniń 10-15 procenti regionımızǵa tuwra keledi. Bul úlken resurslardı joqarı qosımsha qunlı ónimge aylandırıw ushın bizge bárinen burın ilim, bilim hám innovaciya kerek.

Sonıń ushın ilim hám biznes wákillerin ushırastırıp, paydalı birgelikte isleytuǵın sistema shólkemlestiriletuǵını aytıldı. Oylap tabıwlardıń tájiriybe-sınaq jumıslarınıń qárejetlerin qaplawǵa qosımsha 100 milliard sum ajıratılatuǵını belgilendi.

Jaqında oylap tabıwshılar arasında toǵız baǵdarda ótkerilgen tańlaw jeńimpazlarına elektromobil berildi. Ekinshi orın iyeleri sırt elge stajirovkaǵa jiberiledi, úshinshi orındı iyelegenler bolsa aqshalay sıylıqlar menen sıylıqlandı.

Endi bunday tańlawlar joqarı bilimlendiriwdiń hár bir baǵdarında, oqıtıwshılar hám studentler arasında da ótkeriletuǵını járiyalandı.

Joqarı oqıw orınlarında sırt el TOP-500 diń universitetleri menen birgelikte málimleme texnologiyaları, jasalma intellekt, agrotexnologiya, medicina, “jasıl” energetika sıyaqlı tiykarǵı baǵdarlarda birgeliktegi bilimlendiriw baǵdarlamaları jolǵa qoyıladı. TOP-100 lıqqa kirgen universitetlerdiń filialları ashıladı.

Prezidentimiz ustaz hám muǵallimlerdiń sociallıq sharayatların jaqsılaw boyınsha da bir qatar baslamalardı bildirdi.

Endi jańa jıldan baslap keminde 15 jıl stajǵa iye bolǵan joqarı kategoriyalı pedagoglarǵa ipoteka krediti baslanǵısh tóleminiń 25 procenti qaplap beriledi.
Kelesi oqıw jılında mámleketlik joqarı oqıw orınlarına oqıwǵa kirgen pedagoglardıń perzentleriniń shártnama summasına 30 procent shegirme beriledi.

Muǵallimler jańa bilimlendiriw texnologiyaların keńnen qollanıwı ushın kompyuter satıp alıwǵa 10 million sumǵa shekem jeńilletilgen kredit beriledi. Kelesi jıldan pedagoglar ushın mámleketlik xızmetler tólemi 2 esege azaytıladı.
Pán muǵallimleri sıyaqlı baslawısh bilimlendiriw muǵallimleri ushın da milliy sertifikat beriw sisteması engiziledi. Sertifikat alǵanlarǵa hár ayda 15 procent ústeme tólenedi.

Bakalavr basqıshın ayrıqsha diplom menen pitkerip, mektepke jumısqa kirgenlerge avtomat tárizde 2-kánigelik kategoriyası, magistrlerge bolsa 1-kánigelik kategoriyası beriledi. Dúnyadaǵı TOP-300 joqarı oqıw orınlarına oqıwǵa kirgen pedagoglarǵa 20 mıń dollarǵa shekem jeńilletilgen tálim krediti ajıratıladı.

Májiliste oqıtıwshı hám studentler, bilimlendiriw shólkemleriniń basshıları menen sóylesilip, pikir-usınısları tıńlandı.