Фуқаро авиацияси фаолиятини амалга оширишда рухсат олиш учун ЎзР қонунчилигининг асосий талаблари

Ҳаво кемаларини ишга тушириш билан боғлиқ фуқаро авиациясида ҳар қандай фаолиятни амалга ошириш учун, Ўзбекистон Республикаси Ҳаво кодексига (44 модда) ва “Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил 1 мартдаги 58-сонли қарори билан тасдиқланган “Ўзбекистон Республикаси фуқаро авиациясига эксплуатант сертификатини бериш тартиби тўғрисидаги низомʼга мувофиқ равишда ҳар қандай юридик (жисмоний) шахс «Ўзавиация» агентлигидан Эксплуатант сертификатини олиши керак.

Эксплуатант сертификати фуқаро авиациясидаги фаолиятни амалга ошириш ҳуқуқига қўшимча равишда, унинг эгаси эксплуатация қилинган самолётларда парвозлар хавфсизлигини таъминлашнинг ИКАО барча халқаро стандартларига мос келишини аниқлайди.

Эксплуатант сертификатини олиш учун талаблари ҳамма учун ягона, лаукостер авиакомпаниялар учун ҳам ва бошқа эксплуатантлар учун бир хил.

Эксплуатант сертификатини олишнинг асосий шартлари қуйидагича:

- Тижорат фаолиятини амалга ошириш учун Ўзбекистон Республикаси юридик шахс мақомига эга бўлиши керак. Эксплуатантнинг индивидуал сертификати фақат шахсий эҳтиёжларни қондириш учун берилади (ҳаваскорларга). Ўзбекистон Республикасининг ҳаво қонунчилигида Эксплуатант сертификатини олиш учун юридик шахс тузишда, авиакомпаниянинг Ўзбекистон Республикаси резиденти устунлик қилиши мажбурий талаблар белгиланмаган.

Аммо шуни ёдда тутиш керакки, агар асосий эгалик чет эллик резидентга тегишли бўлса, у ҳолда шартнома тузаётган томонлар учун бундай ҳуқуқни ўрнатган давлатлар ўртасидаги ҳаво алоқаси тўғрисидаги Битимлар асосида хорижий давлат бундай авиакомпаниянинг ушбу давлатга парвозларига рухсат беришдан бош тортиши хавфи мавжуд.

Мавжуд:

 - мулкчилик асосида ёки экипажсиз ижарага олинган самолётлар (Ҳаво кодексининг 38-моддасига биноан, Давлатлараро авиация қўмитаси (ҲАҚ) томонидан берилган сертификат турига эга бўлиши ва эълон қилинган турлар ҳамда парвозларнинг минтақаларини бажариш учун жиҳозланган бўлиши зарур).

 - мулк ҳуқуқи асосида ёки экипажсиз ижарага олинган ҳаво кемалари (Ҳаво кодексининг 38-моддасига биноан ҲК давлатлараро авиация қўмитаси (ҲАК) томонидан берилган сертификатга эга бўлиши ва эълон қилинган турлар ҳамда парвозлар минтақаларини бажариш учун жиҳозланган бўлиши керак).

- учиш хизматлари тузилмалари (учиш ходимлари зарур малака ва тайёргарликка эга бўлиши лозим, шунингдек «Ўзавиация» агентлиги томонидан берилган тегишли учувчи гувоҳномаси, чет эллик учувчиларни ёллашда ушбу учувчиларнинг гувоҳномаларини (лицензияларини) «Ўзавиация» агентлигида тан олиш жараёнидан ўтиш керак);

- техник хизмат (техник ходимлар маълум бир ҳаво кемаси учун зарур малака ва тайёргарликка эга бўлиши, шунингдек «Ўзавиация» агентлиги томонидан берилган ҲКнинг аниқ турлари бўйича хизмат кўрсатувчи мутахассиснинг тегишли гувоҳномасига эга бўлиши керак. Техник хизмат «Ўзавиация» агентлиги томонидан берилган авиакорхонага хизмат кўрсатувчи ташкилотнинг гувоҳномасига эга бўлиши керак. Агар хизмат кўрсатишни шартнома асосида бошқа ташкилотлар амалга оширса, у ҳолда бу ташкилотлар «Ўзавиация» агентлиги томонидан сертификатланган ёки тан олинган бўлиши керак.

Эксплуатантнинг асосий иш жойи ва ҳаво кемаларининг базаси Ўзбекистон Республикаси ҳудудида бўлиши керак (Ўзбекистон Республикаси аэропортларидан бирида).

Ўзбекистон Республикаси Ҳаво кодексига мувофиқ барча фуқаро ҳаво кемалари «Ўзавиация» агентлигида мажбурий рўйхатга олиниши керак, шундан сўнг ҳар бир ҳаво кемаси фуқаро ҳаво кемасини рўйхатдан ўтказиш тўғрисида гувоҳнома олади. Бундан ташқари, белгиланган тартибда ҳар бир самолёт учун қуйидагилар зарур:

• учишга яроқлилик сертификати;

• радиожиҳозларга сертификат;

• шовқинлар учун сертификат.

Ҳаво кемаларини чет элда рўйхатга олиш ҳолатида, ушбу ҳужжатларнинг барчаси рўйхатдан ўтказувчи давлат томонидан берилади, улар билан «Ўзавиация» агентлиги ИКАОнинг Чикагодаги конвенциясининг 83бис моддасини амалга ошириш тўғрисида Битим тузиши керак, бу эса ваколатни рўйхатдан ўтказиш ҳолатидан Ўзбекистонга ўтказилишини, функциялари ва мажбуриятларини, шу жумладан назорат функцияларини ўз ичига олади, Конвенциянинг 1, 2 ва 6-иловалардан келиб чиқади.

Буюртмачи «Ўзавиация» агентлигида қуйидаги авиакомпания ҳужжатларини ишлаб чиқиши ва тасдиқлаши (маъқуллаши) керак:

• Парвозлар учун қўлланма;

• Техник хизмат кўрсатишни тартибга солиш бўйича авиакомпаниянинг қўлланмаси;

• Хавфсизликни бошқариш тизими бўйича қўлланма;

• Ҳаво кемалардан фойдаланиш бўйича қўлланма (ҳар бир тур учун);

• Оғирликни назорат қилиш ва ҳаво кемаларни марказлаштириш бўйича кўрсатма;

• Ҳаво кемасининг эр устида ишлаши бўйича кўрсатма;

• Ҳаво кемаларининг парвози учун қўлланма (ҳар бир тур учун);

• Техник хизмат кўрсатиш дастури (ҳар бир тур учун);

• Экипаж аъзолари учун эр ва парвоз машғулотлари дастури;

• Ускуналарнинг минимал рўйхати (ҳар бир тур учун);

• Эксплуатант авиация хавфсизлигини таъминлаш дастури.

- Фуқаро авиацияси тўғрисидаги халқаро Конвенция (ИСАО) талабларига мувофиқ Эксплуатант сертификатини олгандан сўнг барча ҳаво кемалари ИКАО реэстрида рўйхатдан ўтиши талаб қилинади. Рўйхатдан ўтиш 3ЛД сйстемаси орқали http://www.icao.int/3ld

сайтида жойлаштириш сўралади. Рўйхатдан ўтганидан сўнг,  хаво кема эксплуатанти ИКАО уч харфли кодга эга бўлади ва  Ўзбекистоннинг  тижорат эксплуатантининг телефон шартли белгиси берилади.  Уч ҳарфли белгиси олинган вақтдан бошлаб авиакомпания тижорат рейсларини бошлаши мумкин.

- Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар рўйхати авиакомпаниялар Ўзбекистон Республикаси фуқаро авиациясида фаолиятини бошлашдан мос бўлиши керак.

Кўрсатилган норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар "норматив ҳужжатлар" бўлимида еълон қилинган.