Аҳиллик ва бирдамлик: COP28да “Уч томонлама сайёра инқирози” муаммолари муҳокама қилинди

Тадбирда БМТ Бош котиби ёрдамчиси, ташкилотнинг ўрмонлар ва кўкаламзорлаштириш бўйича Форуми Котибияти (UNFF) директори доктор Жулиетте Биао Куденукпо, шунингдек, Марказий Осиёнинг учта давлати экология вазирлари: Қирғизистон Республикаси табиат ресурслари, экология ва техник назорат вазири Мелис Турғунбоев, Қозоғистон Республикаси экология ва табиат ресурслари вазири Ерлан Нйсанбоев ва Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши Азиз Абдуҳакимов иштирок этди.

Тадбирдан кўзланган мақсад – Марказий Осиё давлатларининг БМТ халқаро платформаларида экология ва иқлим ўзгариши муаммоси бўйича овозини кучайтириш, шунингдек, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.Мирзиёевнинг БМТ Бош Ассамблеясининг “Марказий Осиё глобал иқлим таҳдидлари қаршисида: умумий фаровонлик йўлида бирдамлик” резолюциясини қабул қилишга доир ташаббусини қўллаб-қувватлашдан иборат.

Учрашувда томонлар бутун халқаро ҳамжамият, хусусан, Марказий Осиё мамлакатлари учун биохилма-хилликнинг йўқолиши билан тавсифланган “Уч томонлама сайёра инқирози”дан бошлаб, чиқиндилар билан ифлосланиш ва иқлим ўзгариши билан якунланган янги чақириқ ва муаммоларни муҳокама қилдилар.

Таъкидлаш жоизки, экспертларнинг фикрича, сўнгги 30 йил ичида Марказий Осиё минтақасида ҳаво ҳарорати 1,5 даражага кўтарилган, бу эса жаҳон ўртача кўрсаткичидан икки баравар кўп ва яқин келажакда аҳоли жон бошига сув билан таъминланганлик даражасининг 25 фоизга, қишлоқ хўжалиги маҳсулдорлигининг эса 40 фоизга қисқаришига олиб келиши мумкин.

Мулоқот чоғида Ерлан Нйсанбоев иқлим ўзгариши иқтисодий йўқотишларга олиб келишини, масалан, бугунги кунда улар ҳар йили жаҳон ялпи ички маҳсулотининг 2 фоизини ташкил этишини таъкидлади.

Ўз навбатида, Азиз Абдуҳакимов уч карра сайёравий инқирознинг ҳавонинг ифлосланиши, Орол денгизидаги биохилма-хилликнинг йўқолиши, тез-тез учрайдиган туз ва қум-чанг бўронлари каби долзарб муаммолари бутун минтақанинг энг муҳим муаммолари эканини таъкидлади.

Марказий Осиё минтақасидаги 70 миллион аҳолининг 30 миллиондан ортиғи ҳаво ифлосланишидан азият чекмоқда. Ушбу иқлим муаммоларини муҳокама қилиш фонида Мелис Турғунбоев минтақавий ҳамкорликни янада мустаҳкамлаш, трансчегаравий сув ресурсларини барқарор бошқариш, озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш ва минтақада қишлоқ хўжалигини барқарор ривожлантиришга қаратилган конструктив ва адолатли мулоқотни йўлга қўйишга чақирди.

Тадбирда Азиз Абдуҳакимов Марказий Осиё давлатларининг бирлашиши БМТнинг турли халқаро платформаларида республикалар позицияси, минтақа манфаатлари ва ғояларини ифода этишда муҳим аҳамиятга эга эканини қайд этди.  Вазирнинг сўзларига кўра, БМТнинг иқлим ўзгариши бўйича жорий конференциясида Марказий Осиё давлатлари яқинда ташкил этилган йўқотиш ва зарарни қоплаш жамғармаси механизмига қўшилиши керак.

“Бу иқлим ўзгаришидан етказилган зарарни қоплаш учун минтақага молиявий ресурсларни жалб қила оладиган яхши восита. Бунинг учун Марказий Осиё давлатлари минтақа муаммолари қаршисида биргаликда ҳаракат қилишлари керак. Марказий Осиё минтақасининг глобал иссиқхона эффектидаги улуши унчалик катта эмас, аммо минтақа, кичик орол давлатлари каби, глобал исишдан кўпроқ азият чекмоқда”, — деди вазир.

Таъкидлаш жоизки, Марказий Осиё мамлакатлари экология соҳаси етакчиларининг СОP28 доирасида бўлиб ўтган “Уч томонлама сайёра инқирози муаммоларига қарши аҳиллик ва бирдамлик” мавзусидаги юқори даражадаги ялпи сессияда иштирок этиши мамлакатларнинг минтақавий мулоқот ва алмашинувни кучайтиришга интилиши, иқлим ва барқарор ривожланиш масалалари бўйича билимлар, шунингдек, минтақа давлатларининг иқлим ўзгаришига қарши курашда бирдамлиги ва келажакдаги муаммоларни ҳал қилишда биргаликда ишлашга тайёрлигини акс эттирди.