Ўзбекистон Республикаси Ички ишлар вазирлиги

Кейинги пайтларда Telegram мессенжеридаги яқин танишлардан юборилаётган «Сенинг видеоинг», «Видеодаги сенми», «Болаликдаги расмларингни топиб олдим» ва бошқа шу каби номлар билан аталувчи *.apk иловаларни ўзларининг мобил қурилмаларига ўрнатилиши оқибатида банк пластик карталаридан пул ечиб олинмоқда.

Зарарли мазкур илова ўрнатилганидан сўнг банк ёки тўлов ташкилоти номидан SMS хабарлар келган бўлса, билингки, пластик картадан айнан шу илова орқали пул ечилади. Кибержиноятдан жабрланган фуқаролар пулидан ажралгач, одатда бу ҳақда ички ишлар органига хабар бериш билан кифояланади. Айримлар эса пул маблағи ечиб олинган пластик карталарини ўчириш учун банкка мурожаат қилишади. Лекин келгусида киберҳужумга учрамаслигингиз учун бу эҳтиёт чоралари етарли эмас.

Мобил телефонингизга иловани билиб-билмай очиб ўрнатсангиз, хакер уни аккаунтингиздаги барча контактларингизга автоматик тарзда юбориш билан бирга, қурилмани масофадан туриб бошқариш имкониятини қўлга киритади. Шу боис дарҳол мобил қурилмангизни интернет тармоғидан узинг. Чунки мазкур зарарли илова фақат қурилма интернетга уланган вақтда маълумотларни кибержиноятчиларга узата олади. Бундан ташқари, Telegramга бегона қурилма уланиб қолган бўлса, уни чиқариб юборинг ва тарқалган *.apk иловани ўчиришга ҳаракат қилинг ёки аккаунтингизни ўчириб қайтадан очинг. Танишларни зарарли иловани очмаслик ҳақида огоҳлантиринг.

Мобил қурилма менюсидаги «Параметрлар» иловасига кириб, ундан «Махфийлик» бўлимига танланг. У ердан «Рухсат менежери»га ўтинг. Бу ерда телефонингизда мавжуд бўлган барча иловаларнинг қурилмадаги қайси амалларни бажаришга рухсати бор-йўқлиги кўриниб туради.

*.apk иловаси ўрнатилган мобил қурилмаларда кўпинча «Google video», «Youtube» деб аталган иловалар пайдо бўлиб қолади. Уларнинг устига босиб «Рад этиш»га тушириб қўйиш лозим. Бундан ташқари, илова учун берилган барча рухсатларни текшириб кўришни ҳам маслаҳат берамиз.

Мобил қурилмангиз менюсидаги иловаларга назар ташласангиз, рўйхатнинг энг охирида аслида ўзингиз Play marketдан юклаб олмаган илова турган бўлади. Билингки, ана шу илова маълумотларингизни кибержиноятчиларга юбормоқда. Агар иловани ўчиролмасангиз ёки у қайта пайдо бўлаверса, мобил қурилмангизни завод созламаларига қайтаринг.

Агар юқорида келтирилган амалларни бажаришга қийналсангиз, мобил қурилмангизни ишлаб чиқарувчи параметрларига қайтаринг.

Мобил қурилмангиздаги *.apk иловасини ўчирмасангиз, банк пластик картангиздан пул маблағи ечилишига давом этади. Ҳатто қурилмага янги банк картасини бириктирсангиз ҳам. Яна шуни унутмангки, сизга келаётган *.apk иловаларининг номи ҳар хил бўлса ҳам, уларнинг вазифаси бир хил.

©️ “Postda” газетаси, Суҳроб Муҳаммадиев, капитан. Қашқадарё вилояти.