Бугунги кунда ахборот технологиялари ҳаётимизнинг ҳар бир жабҳасига жадал суратларда кириб келди. Иш жараёнлари, молиявий операциялар, ижтимоий мулоқотлар, онлайн савдо умуман ҳар қандай электрон операциялар орқали қимматли вақтимиз тежалмоқда.

Бироқ, бу қулайликлар билан бирга ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларнинг сони ва хавфи ҳам ортиб бормоқда.

Ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларнинг янги шакллари – “фишинг“ ҳужумлари, қалбаки веб-сайтлар ва зарарли дастурлар орқали маълумот ўғирлаш кенг тарқалмоқда. Улар шахсий маълумотларингизни қўлга киритиш ёки молиявий зарар етказиш учун турли усуллардан фойдаланади.

Ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларнинг асосий қисми инсонларнинг бу борадаги билим ва кўникмаларининг етишмаслиги сабаб содир бўлади. Масалан, сўнгги пайтларда фирибгарлар банк ёки бошқа ишончли ташкилот номи остида электрон хатлар ёки SMS хабарлар юборишмоқда. Улар шахсий маълумотларингизни ёки карта реквизитларингизни беришингизни талаб қилади. Ҳатто бир босқичли ҳаволалар орқали қурилмангизга зарарли дастурлар ўрнатилиши ҳам мумкин.

Ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятлар қурбонига айланмаслик учун оддий қоидаларга амал қилиш лозим.

Биринчидан, шахсий маълумотларингизни ҳеч қачон номаълум шахслар билан бўлишманг. Банк ёки бошқа ташкилотлар ҳеч қачон SMS ёки қўнғироқ орқали сиздан шахсий маълумотларни сўрамайди. Паролларингиз мураккаб ва турли белгилардан иборат бўлиши керак. Ҳар бир онлайн хизмат учун алоҳида пароллар яратиш тавсия этилади. Икки босқичли аутентификация орқали шахсий ҳисобларингизни янада хавфсиз қилишингиз мумкин. Шунингдек, қурилмаларингизда замонавий антивирус дастурлари ўрнатилган бўлиши лозим.

Ҳақиқий воқеалар ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларнинг аҳамиятини янада яққол кўрсатади. Бугунги кунда кўплаб юртдошларимиз турли хил номаълум ҳаволаларни босиб, пластик карталари ҳисобидаги маблағларини осонлик билан ўғирлатмоқда.

Бу ҳавола орқали фирибгарлар юртдошларимизнинг қурилмаларига зарарли дастур ўрнатиб, шахсий маълумотларни ҳам қўлга киритишмоқда. Бу каби ҳолатлардан сабоқ чиқариб, хавфсизлик қоидаларига амал қилиш кибержиноят қурбонига айланишдан сақлайди.

Ўзбекистонда ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларга қарши кураш кучайтирилмоқда. Қонунчилик базаси такомиллаштирилиб, интернет фойдаланувчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш чоралари кўрилмоқда.

Бу каби чора-тадбирлар фуқаролар хавфсизлигини таъминлашга қаратилган.

Тошкент шаҳар ИИББ Ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятларга қарши курашиш бошқармаси ҳамда туман ИИО ФМБлардан бириктирилган ходимлар томонидан жорий йилнинг

11 ойи давомида кибермаконда содир этиладиган жиноят ва ҳуқуқбузарлик-ларни олдини олиш мақсадида аҳоли билан жами 17962 маротаба учрашувлар ўтказилиб, учрашувларда 739021 минг нафар аҳоли қамраб олинди.

Ташвиқот ва тарғибот тадбирлари доирасида жами 408960 та турли шаклдаги материаллар тарқатилиб огоҳликка чорланди.

Бироқ, ҳар биримиз шахсий масъулиятни ҳис қилиб, интернетдан оқилона фойдаланишимиз шарт. Ахир, хавфсизликнинг асосий калити – ҳушёрлик ва билимдир.

Шунинг учун ҳар доим интернетда бирор маълумотни алмаштириш, шубҳали ҳаволаларга кириш, бегона шахслар томонидан “сизга совринли ютуқ чиқди”, “фоизсиз кредит расмийлаштирамиз” ёхуд шу каби бошқа ҳолатлардан олдин ўзингизга қуйидаги саволни беринг: “Бу маълумотни алмашиш қанчалик хавфсиз?” Ҳимояланишнинг асосий йўли – бу ҳушёрлик ва ахборот хавфсизлиги қоидаларига қатъий риоя қилишдир.

Тошкент шаҳар ИИБ Ахборот технологиялари соҳасида жиноятчиликка қарши курашиш бошқармаси