O‘zbekiston Respublikasi Milliy antidoping agentligi

Joriy yilning 30-oktabr — 13-noyabr kunlari olamshumul madaniyat va sivilizatsiya beshigi bo‘lmish qadimiy va navqiron Samarqand shahri UNESCOning 43-Bosh konferensiyasiga mezbonlik qilmoqda. Ushbu nufuzli xalqaro tadbir 2023-yili Parijda o‘tkazilgan 42-sessiyada qabul qilingan qarorga muvofiq tashkil etilmoqda.

Alohida taʼkidlash lozimki, mazkur sessiya UNESCO tarixidagi muhim burilish nuqtasi bo‘lib, so‘nggi 40 yil ichida ilk bor Parijdan tashqarida — yaʼni O‘zbekistonda o‘tkazilayotgani bilan ahamiyatlidir. Bu nafaqat geografik, balki maʼnaviy va madaniy yaqinlashuvning ramziy ifodasi sifatida ham eʼtirof etilmoqda.

UNESCOning asosiy missiyasi — tinchlikni mustahkamlash, barqaror rivojlanishni taʼminlash va insoniyatning umumiy qadriyatlarini asrash maqsadida taʼlim, fan, madaniyat, sport hamda axborot-kommunikatsiya sohalarida xalqaro hamkorlikni rivojlantirishdan iborat.

Samarqandda o‘tkazilayotgan mazkur sessiya global muloqot, madaniy almashinuv va kelajak avlodlar uchun barqaror dunyo qurish yo‘lidagi muhim qadam sifatida tarixga kirishi shubhasiz.

UNESCOning “Sportda dopingga qarshi xalqaro Konvensiya”si

UNESCOning 33-Bosh konferensiyasi 2005-yil 19-oktabrda Parij shahrida “Sportda dopingga qarshi xalqaro Konvensiya”ni qabul qildi.
Bu hujjat – dopingga qarshi kurash sohasida ilk xalqaro huquqiy majburiyatlarni belgilagan BMT darajasidagi asosiy hujjat hisoblanadi.

Konvensiyaning asosiy maqsadi — sportda dopingdan xoli muhit yaratish, milliy antidoping tizimlarini qo‘llab-quvvatlash, mamlakatlar o‘rtasida hamkorlik va maʼlumot almashinuvini taʼminlashdir. Konvensiyada Butunjahon antidoping agentligi (WADA) ishlab chiqqan Butunjahon antidoping kodeksi asosiy huquqiy asos sifatida tan olinadi.

Konvensiyaga qo‘shilgan davlatlar WADA kodeksi va Xalqaro standartlarga muvofiq milliy qonunchilikni moslashtirish, o‘zlarining mamlakatlarida milliy antidoping tashkilotini tashkil etish yoki mavjud tizimni mustahkamlash, taʼlim va profilaktika dasturlarini amalga oshirish, sportchilarning huquq va majburiyatlarini taʼminlash, xalqaro hamkorlik va maʼlumot almashinuvini yo‘lga qo‘yish majburiyatini oladi.

O‘zbekiston Respublikasining Konvensiyani ratifikatsiya qilishi

O‘zbekiston UNESCOning mazkur Konvensiyasini 2010-yil 4-dekabrda “Sportda dopingga qarshi kurash to‘g‘risidagi xalqaro konvensiyani  ratifikatsiya qilish haqida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni to‘g‘risidagi O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining Qarori qabul qilingan. Shu tariqa, O‘zbekiston UNESCOning mazkur Konvensiyasi bo‘yicha rasmiy tomon sifatida eʼtirof etilgan.

O‘zbekistondagi amaliy qadamlar

Konvensiya ratifikatsiya qilingach, mamlakatda qator institutsional va huquqiy islohotlar amalga oshirildi:

2018-yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori bilan O‘zbekiston Milliy antidoping agentligi (UzNADA) tashkil etildi;

WADA kodeksi va xalqaro standartlarga mos milliy qoidalar ishlab chiqildi;

Sportchi va murabbiylar uchun taʼlim dasturlari yo‘lga qo‘yildi.

Xalqaro ahamiyati

Bugungi kunda UNESCOning mazkur Konvensiyasiga 190 dan ortiq davlat qo‘shilgan bo‘lib, bu uni sport sohasidagi eng keng qamrovli xalqaro shartnomaga aylantirgan.

UNESCOning “Sportda dopingga qarshi xalqaro Konvensiya”si — dunyo mamlakatlarini sof sport tamoyillari asosida birlashtiruvchi muhim xalqaro huquqiy hujjatdir. O‘zbekistonning ushbu hujjatni  ratifikatsiyasi qilishi sportda halollik va sof raqobat tamoyillariga sodiqligini tasdiqlaydi hamda milliy antidoping tizimini xalqaro meʼyorlarga moslashtirish yo‘lidagi muhim qadam bo‘lib xizmat qilmoqda.