Jizzax viloyati Mirzacho‘l tumani hokimligi

Шаҳарларни комплекс ривожлантириш лойиҳаси

Кичик лойиҳа: IUDP/DJZ/UR02: Жиззах шаҳридаги Дўстлик, Иттифоқ ва Ёшлик маҳаллаларида ҳудудий комплекс шаҳарсозликни ривожлантириш.

 

 

 

 

 

 

 

 

Ижро етувчи ташкилот, Ўзбекистон Республикаси инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги томонидан Осиё тараққиёт банки учун тайёрланган. Ушбу ижтимоий текширув ҳисоботи қарз олувчининг ҳужжатидир. Бу ерда билдирилган фикрлар ОТБ директорлар Кенгаши, раҳбарияти ёки ходимларининг фикрларини ифодалаши шарт эмас ва дастлабки характерга эга бўлиши мумкин. Сизнинг эътиборингиз ОТБ веб-сайтидаги "фойдаланиш шартлари" бўлимига қаратилади. Ҳар қандай мамлакат дастури ёки стратегиясини тайёрлашда, ҳар қандай лойиҳани молиялаштиришда ёки ушбу ҳужжатда маълум бир ҳудуд ёки географик ҳудудни белгилаш ёки унга ҳавола қилиш орқали Осиё тараққиёт банки ҳар қандай ҳудуд ёки ҳудуднинг қонуний ёки бошқа ҳолати тўғрисида ҳеч қандай қарор қабул қилмоқчи эмас.

 

 

 

 

Қисқартмалар маъноси

ОТБ	-	Осиё Тараққиёт Банки
ЗКШ	-	Зарар кўрган шахслар
ЗКУХ	-	Зарар кўрган уй-хўжаликлари
ФК	-	Фуқаролик кодекси
БМЎИ	-	Батафсил мухандислик ўлчов ишлари
ИЭА	-	Ижро этувчи агентлик
ЙГМ	-	Йўналтирилган гуруҳ муҳокамаси
ШКЧМ	-	Шикоятларни кўриб чиқиш механизми
га	-	Гектар
УХ	-	Уй хўжалиги
АОА	-	Амалга ошириш агентлиги
ШКРЛ	-	шаҳарларни комплекс ривожлантириш лойиҳаси
МТХ	-	Маҳаллий туб халқлар
ЕОК	-	Ер олиниши ва кўчириш
ЕОКР	-	Ер олиниши ва кўчириш режаси
ЕК	-	Ер кодекси
ЎзР ИССВ	-	Ўзбекистон Республикаси Инвестициялар, саноат ва савдо вазирлиги
ТС	-	Тезкор Сиёсат
ЛАОГ	-	Лойиҳани амалга ошириш гурухи
ЛНБМ	-	Лойиҳа назорати бўйича маслаҳатчи
ЛБНМ	-	Лойиҳани бошқариш ва назорат бўйича маслаҳатчи
ИКЎХ	-	Ижтимоий комплекс ўрганиш ҳисоботи
ХСТБ	-	Осиё Тараққиёти Банкининг 2009 йилги “Ҳимоя сиёсати тўғрисидаги баёноти”
СК	-	Солиқ кодекси
USD	-	АҚШ доллари
UZS	-	Ўзбек сўми
ДС	-	Даромадсиз сув
ФТХК	-	Фойдаланиш ва техник хизмат кўрсатиш
ЎзР ЭАММКИЎВ	-	Ўзбекистон Республикаси Экология, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва иқлим ўзгариши вазирлиги
ДХШ	-	Давлат-хусусий шериклик

 

 

 

 

 

 

1. Кириш
   1. Лойиҳанинг умумий маълумоти ва тарихи

1. Ушбу ижтимоий комплекс ўрганиш ҳисоботи (ИКЎҲ) Шаҳарларни комплекс ривожлантириш лойиҳаси учун тайёрланган (IUDP-DJZ-UR02 кичик лойиҳа, Жиззах шаҳридаги Дўстлик, Иттифоқ ва Ёшлик маҳаллаларида ҳудудий интеграциялашган шаҳарсозлик ривожлантириш). Лойиҳа тўртта иккинчи даражали шаҳарлар, жумладан, яшаш имконияти паст бўлган ва коронавирус касаллиги (СОВИД-19) туфайли иқтисодий ўсиш суръатлари ортда қолаётган Жиззах, Хива, Ховос ва Янгиер шаҳарларида инклюзив, бардошли ва барқарор шаҳар хизматларини тақдим этади. У интеграциялашган ривожланишни, инновацион ечимларни синаб кўришни намойиш этади ва маҳаллий ҳукуматнинг "яхшироқ тикланиш" салоҳиятини кучайтиради. Ушбу чора-тадбирлар (i) ҳаёт сифатини оширади, тенгсизликларни камайтиради ва аёлларга қаратилган иш ўринларини яратади; (ii) барқарорликни кучайтириш ва иқтисодиётни тиклаш, айниқса туризм соҳасида; ва (iii) шаҳар хизматларининг қамровини, сифатини, самарадорлигини ва ишончлилигини ошириш. Лойиҳа ҳукуматнинг 2017–2021 йилларга мўлжалланган миллий ривожланиш стратегияси ва Президентнинг 5623-сон қарори билан мувофиқлаштирилган бўлиб, улар ўсишни жадаллаштириш ва урбанизацияни яхшилаш ва мувозанатли ҳудудларни ривожлантириш орқали қашшоқликни камайтиришга қаратилган.
2. Лойиҳа қуйидаги таъсирга мос келади: барқарор урбанизация ва шаҳар аҳолисининг фаровонлиги яхшиланди. Лойиҳа қуйидаги натижаларга еришади: иккиламчи шаҳарларда инклюзив, бардошли ва барқарор шаҳар хизматларидан фойдаланиш яхшиланди.
3. Натижа 1. Инклюзив шаҳар ва сайёҳлик инфратузилмаси ва кўрсатиладиган хизматлар. Лойиҳа: (i) Ховос туманида (Сирдарё вилояти) 6 гектарлик янги истироҳат боғини ривожлантириш, аёлларга мўлжалланган кичик ва ўрта корхоналар учун кўникмаларни ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш учун кўп функцияли жамоатчилик маркази, жумладан, оммавий кутубхона ва турмуш тарзини ўқитиш муассасаси; (ii) Хива шаҳрида (Хоразм вилояти) янги икки қаватли кўп функцияли ташриф буюрувчилар марказини қуриш, Ўзбекистонда Ипак йўли мавзусидаги меросни намойиш этувчи Ўзбекистондаги биринчи рақамли музей ҳамда аёллар учун қулай объектлар ва велосипед ижарасини ўз ичига олади; (iii) Хива шаҳрида велосипед ва пиёдалар йўлаклари, яшил майдонлар, кўча мебеллари ва болалар ўйин майдончалари бўлган мавжуд, янги сайёҳлар маркази билан боғланган 2,4 километрлик янги умумий фойдаланишга мўлжалланган Полвон канал яшил йўлни яратиш; ва (iv) Жиззах шаҳридаги (Жиззах вилояти) Иттифоқ, Дўстлик ва Ёшлик каби учта таъмирланмаган маҳаллаларда кўча йўлакларини, жумладан, йўл сиртлар, дренажлар, йўлаклар, ёритгичлар, пиёдалар йўлаклари, умумий очиқ жойлар, жумладан, маҳаллалар яшил боғлари/худудлари ва сув таъминотини ободонлаштириш ва болалар боғчаларини ободонлаштириш орқали ҳудудни яхлит ривожлантиришни намойиш этиш. (натижа 2 қаранг). Барча объектлар ҳаракатланиш имконияти чекланган шахслар учун универсал фойдаланиш имкониятига эга бўлиб, аёллар учун қулай дизайнга эга бўлади. Натижа 1 доирасидаги активлар маҳаллий ҳукуматларга тегишли бўлади ва бошқарилади.
4. Натижа 2. Ақлли тизимлар ёрдамида иқлимга чидамли ичимлик суви, санитария ва қаттиқ чиқиндилар хизматлари яхшиланди. Жиззах шаҳрида лойиҳа (i) уй-жойга уланган 21 км.га яқин тақсимловчи ҳисоблагичли ичимлик суви тармоқларини ривожлантириш, уй-жойлар билан 14 км.га яқин канализация тармоқларини қуриш орқали таъминланмаган учта маҳалла, жумладан Иттифоқ, Дўстлик ва Ёшлик маҳаллаларида асосий сув таъминоти ва канализация хизматларини универсал қамраб олишни қўллаб-қувватлайди, ва ақлли сув ўлчовчиси олтита янги худудда даромадсиз сув (ДС) бошқарувини намойиш этади; (ii) 12,5 км узунликдаги сув ўтказгич қувурлари ва 27 км га яқин тақсимлаш қувурларини қуриш, ультратовушли сув ўлчагичларни ўрнатиш, энергия тежамкор частотали бошқариладиган насослар, сувни зарарсизлантириш тизимлари, янги босим регуляторлари ва ҳаво чиқариш клапанлари, иккита вентиляция мосламаларини яхшилаш орқали Жиззах шаҳри учун сув таъминотини узатиш, тақсимлаш ва мониторинг тизимини яхшилаш, сув ишлаб чиқаришнинг масофавий мониторингини оптималлаштириш учун Диспетчерлик назорати ва маълумотларни йиғиш (ДНМЙ) тизимини ўрнатиш, Жиззах шаҳар сув таъминоти тармоғи учун Географик ахборот тизимининг (ГАТ) гидравлик моделини яратиш, активларни бошқариш тизимини жорий этиш, энергия аудити, фойдаланиш ва техник хизмат кўрсатиш (ФТХ) ускуналарини харид қилиш. Тўртта шаҳарда лойиҳа сув, санитария, гигиена ва саломатлик дастурини лойиҳа ҳудудидаги жамоат объектларида (мактаблар, шифохоналар ва жамоат жойлари) ҳожатхона ва қўл ювиш воситалари билан таъминлаш орқали амалга оширилади, бунда хатти-ҳаракатларни ўзгартириш ва хабардорлик кампаниялари ўтказилади. Лойиҳа қуйидаги тўртта шаҳарда қаттиқ маиший чиқиндиларни бошқариш хизматларини яхшилайди (i) йиғиш ускуналари ва чиқинди контейнерлари билан таъминлаш; (ii) Янгиер ва Ховос шаҳарларида (Сирдарё вилояти) жами 25 та йиғиш пунктларини қуриш орқали чиқиндиларни йиғишни кенгайтириш; (iii) Ховос шаҳрида жойлашган Ховос ва Янгиер шаҳарлари учун умумий чиқиндиларни қайта юклаш станциясини реконструкция қилиш; ва (iv) барча тўртта шаҳарда чиқиндиларни минималлаштириш ва қайта ишлаш бўйича жамоатчиликни хабардор қилиш кампаниясини амалга ошириш. Натижа 2 бўйича активлар тегишли коммунал операторлар томонидан бошқарилади.
5. Натижа 3. Шаҳар бошқаруви, институционал салоҳият ва ҳаётни қўллаб-қувватлаш кучайтирилди. Лойиҳа тўртта лойиҳа шаҳарларида барқарорликни, операцион самарадорликни ва хизматлар кўрсатишни яхшилаш учун тузилган салоҳиятни ривожлантириш дастурини тақдим этади. Тўртта шаҳар ҳукумати стратегик ривожланишни режалаштириш ва бюджетлаштириш, муниципал молия, активларни бошқариш, эксплуатация ва техник хизмат кўрсатиш (ЭТХК), электрон бошқарув, фуқаролар иштироки ва хусусий сектор ҳамкорлиги, фуқаролар иштироки ва тирикчилик дастурлари бўйича комплекс тренингдан ўтади. Жиззах шаҳридаги сув операторлари ва лойиҳа шаҳарларидаги қаттиқ маиший чиқиндилар операторлари хизмат кўрсатиш стандартлари, рақамли воситалар, хизмат кўрсатиш стандартлари, операцион самарадорлик, Операцион ва техник хизмат кўрсатиш (ОТХК), активларни бошқариш, бизнесни ривожлантириш, молиявий бошқарув, ҳисоб-китоблар ва йиғиш ва мижозларга хизмат кўрсатиш каби асосий йўналишларда тренингдан ўтадилар. Қаттиқ маиший чиқиндилар операторлари ва ҳамжамиятлари чиқиндиларни минималлаштириш ва "Камайтириш, қайта ишлатиш ва қайта ишлаш" бўйича хабардорлик кампанияларига амалга оширилади. Ушбу натижа, шунингдек, аёллар ва ёшларга мўлжалланган лойиҳа ҳудудида маҳаллий бизнесни қўллаб-қувватлаш учун бошқа соҳалар қатори, турмуш тарзи ва малака ошириш дастурларини ҳам қўллаб-қувватлайди. Натижа 3 шаҳар бошқаруви ва институционал мустаҳкамлаш бўйича маслаҳатчилар ва муниципал молия, туризм ва турмуш даражасини ривожлантириш соҳаларида техник ёрдам (ТЁ) экспертлари томонидан қўллаб-қувватланади.

 

Жиззах шаҳри

1. «Иттифоқ, Дўстлик ва Ёшлик» маҳаллаларида «ақлли сув» ва канализация биринчи дастлабки (пилотная) кичик лойиҳа. Ушбу биринчи дастлабки кичик пилот лойиҳа (i) Иттифоқдаги 69 та кўп қаватли (1380 та хонадон) ва 30 та якка тартибдаги уй-жойларга маиший уланишлар билан 4,29 км сув таъминоти (Ø 50-225 мм) тақсимлаш тармоқларини реконструкция қилишни қўллаб-қувватлайди; (ii) Дўстликдаги 3 та кўп қаватли (60 та хонадон) ва 890 та якка тартибдаги уй-жойларга 16,69 км сув таъминоти (Ø 30-160 мм) тақсимлаш тармоғини ва маиший уланишларни қуриш; ва (iii) Дўстликдаги 600 та хонадон учун 14,13 км канализация қувурлари (Ø 160-630 мм) ва уй-жой уланишларини қуриш режалаштирилган. Лойиҳа маҳаллаларида 6 та “DMA” яратиш учун кириш камералари, клапанлар, ақлли сув ва механик истеъмолчи ҳисоблагичларини ўрнатишни ўз ичига олган ўлчагич зонаси ёндашуви орқали даромад келтирмайдиган сувни камайтириш бўйича халқаро илғор тажрибани намойиш қилиш учун ақлли сув ўлчаш жорий этилади. Барча объектлар "Жиззах сувтаъминот" МЧЖга (сув корхонаси) тегишли бўлади. Ушбу кичик лойиҳадан 4376 та уй хўжалиги (шундан, 2620 та Иттифоқда, 704 та Дўстликда, 1052 та Ёшликда) фойда кўради.

 

1. SDDRнинг мақсади

1. SDDRнинг мақсадлари қуйидагилардан иборат:

• Ушбу биринчи дастлабки кичик лойиҳани скрининг натижаларини тақдим этиш;
• SDDRни якунлаш, амалга ошириш ва институционал тартибга солишнинг босқичлари;
• агар мавжуд бўлса, шикоят ва таклифларни кўриб чиқиш жараёнини тавсифлаш;
• ЕОК фаолияти давомида жамоатчилик билан маслаҳатлашиш ва ахборотни ошкор қилиш жараёнини тавсифлаш.

 

 

1. ИЖТИМОИЙ ТЕКШИРУВ НАТИЖАЛАРИ
   1. Ишлар доирасида

1. Ушбу биринчи дастлабки кичик лойиҳа Жиззах шаҳридаги учта маҳалла, жумладан Иттифоқ, Дўстлик ва Ёшлик маҳаллаларини қамраб олади. Ушбу маҳаллаларда лойиҳалаш ишлари тармоқ сув таъминоти, канализация тармоқлари ва ички йўлларни реконструкция қилиш ва яратишни назарда тутади.
2. Лойиҳа ишларининг тафсилотлари ва бу ишлар учун ер талаблари қуйидаги 1-жадвалда келтирилган. Кичик лойиҳа объектларининг концептуал кўринишлари қуйида 1-2 расмларда келтирилган.

 

Жадвал 1. Кичик лойиҳа компонентлари ва ушбу компонентлар учун ер талаблари ҳақида маълумот

№	Маҳалла номи	Лойиҳа ишларининг тавсифи	Ерга бўлган талаблар
			Жами зарур ерлар	Шу жумладан,
				Шаҳар (давлат) ерлари	Хусусий ерлар
1.	Иттифоқ	Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш ва қуриш	4,29 km	4,29 km	-
2.		Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш линиялари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ультратовушли ҳисоблагичлар ва босим регуляторларини ўрнатиш	-	-	-
3.		Ички йўлларни реконструкция қилиш ва қуриш	7,3 km	7,3 km	-
4.	Dўстлик	Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш ва қуриш	16,69 km	16,69 km	-
5.		Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш линиялари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ультратовушли ҳисоблагичлар ва босим регуляторларини ўрнатиш	-	-	-
6.		Ички йўлларни реконструкция қилиш ва қуриш	19,5 km	19,5 km	-
7.		Канализация тармоқларини қуриш ва реконструкция	14,13 km	14,13 km	-
8.	Ёшлик	Ёшлик мавжуд сув таъминоти тармоқлари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ултратовуш ҳисоблагичлари ва босим регуляторларини ўрнатиш	-	-	-
9.		Ички йўлларни реконструкция қилиш ва қуриш	2,5 km	2,5 km	-

 

 

Жадвал 2. Лойиҳа маҳалласида сув таъминоти тармоқларини қуриш/реконструкция қилиш ишлари тўғрисида маълумот

№	Махалла	Сув трубасини диаметри, мм	Сув кувурларини узунлиги, км	Изоҳ
1	Dўстлик	Ø 160 мм	0,412 км
2	Dўстлик	Ø 110 мм	12,442 км
3	Dўстлик	Ø 40 мм	1,406 км
4	Dўстлик	Ø 32 мм	2,43 км
5	Dўстлик	Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш линиялари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ультратовушли ҳисоблагичлар ва босим регуляторларини ўрнатиш	Дастлабки миқдор 929 та.	Қурилмалар сони ўзгариши мумкин
6	Иттифоқ	Ø 225 мм	0,048 км
7	Иттифоқ	Ø 160 мм	1,468 км
8	Иттифоқ	Ø 110 мм	1,966 км
9	Иттифоқ	Ø 75 мм	0,593 км
10	Иттифоқ	Ø 63 мм	0,105 км
11	Иттифоқ	Ø 50 мм	0,110 км
12	Иттифоқ	Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш линиялари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ультратовушли ҳисоблагичлар ва босим регуляторларини ўрнатиш	Дастлабки миқдор 929 та.	Қурилмалар сони ўзгариши мумкин
13	Ёшлик	Ёшлик сув таъминоти тармоғини линиялари бўйлаб механик ҳисоблагичлар, ултратовуш ҳисоблагичлари ва босим регуляторларини ўрнатиш	Дастлабки миқдор 929 та.	Қурилмалар сони ўзгариши мумкин

 

1. Сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш/қурилиш ҳар қандай ердан давлатга тегишли ерларда амалга оширилади.

 

 

2.2.Канализация тармоқларини қуриш ва реконструкция қилиш

1. Лойиҳа қувур диаметри Ø 160-630 мм бўлган канализация тизимларини қуриш/реконструкция қилишни назарда тутади. Дастлабки босқичда 14,13 км канализация тармоқлари ётқизилади (шу жумладан тортиш коллекторлари). Канализация тизимини такомиллаштириш аҳоли сонининг ўсишини ҳисобга олган ҳолда ўтадиган оқава сувлар ҳажмини ошириш имконини беради.

 

Жадвал 3. Лойиҳа маҳалласида канализация тармоқларини қуриш/реконструкция қилиш ишлари тўғрисида маълумот

№	Махалла	Қувурларнинг диаметри, мм	Қувурларнинг узунлиги, км	Эслатма
1.	Dўстлик	Ø 160-630 мм	14,13 км
2.	Иттифоқ	-	-	Лойиҳада кўзда тутилмаган
3.	Ёшлик	-	-

 

1. Канализация тармоқларини қуриш/реконструкция қилиш ҳар қандай ер давлатга тегишли ерларда амалга оширилади.

 

 

Расм 1. Биринчи дастлаб кичик лойиха, Жиззах шахрининг 3 та махалласи (Дўстлик, Иттифок ва Ёшлик) худудлари

 

Расм 2. Жиззах шаҳрида 3 та махаллада (Дўстлик, Иттифок ва Ёшилк) сув тармоғини реконструкция қилиш

 

 

1. АХБОРОТНИ ОШКОР ҚИЛИШ, МАСЛАҲАТЛАР ВА ИШТИРОК ЕТИШ

3.1.Умумий

1. Ушбу бобда жамоат маслаҳатлашувлари (бундан кейин – ЖМ) ва фокус-гуруҳ муҳокамалари (бундан кейин – ФГМ) жараёни тасвирланган. ЖМ ва ФГМ лойиҳа циклининг турли босқичларида манфаатдор томонлар билан амалга оширилди. ЖМ ва ФГМларнинг мақсади аҳолига лойиҳани тақдим етиш ва уни тушунишдир. Жиззах шаҳридаги ҳар бир маҳалладаги маҳалла марказларида, шу жумладан, СОВИД-19 даврида ўтказилган ЖМ ва ФГМ иштирокчиларига тарқатма материаллар, брошюралар тарқатилди. Брошюралар ўзбек тилида тайёрланган жамоат суҳбатлари даврида тарқатилган. Брошюраларда лойиҳа, таъсирни юмшатиш чора-тадбирлари тури ва агар мавжуд бўлса, тушунтиришлар ва шикоятларни топшириш учун "Шикоятларни кўриб чиқиш механизми (ШКЧМ)" контактлари ҳақида маълумот берилган. Брошюралардаги маълумотлар вазирлик томонидан кўриб чиқилди ва босма қоғоз нусхалари (100 нусхада) Жиззах шаҳридаги аҳоли пунктларида тарқатилди. Лойиҳа ҳудудидаги фуқароларга жами 100 та брошюралар тарқатилди. Бундан ташқари, брошюралар Жиззах шаҳар ҳокимлиги ва Жиззах шаҳар маҳаллаларига ҳам етказилди.
2. Маслаҳатлашувларнинг биринчи босқичи лойиҳани тайёрлаш даврида, яъни 29 август 2022 йилда ўтказилди. Маслаҳат йиғилиши Жиззах шаҳар ҳокимлигининг бир қанча масъул ходимлари ва маҳалла йиғин вакиллари, лойиҳанинг бошқа манфаатдор томонлари ҳамда лойиҳа томонидан танланган ҳудудга яқин жойда яшовчи хонадонлар эгалари билан ўтказилди.
3. Лойиҳани амалга ошириш даврида 2025 йил 17 февралда такрорий жамоатчилик маслаҳати ўтказилди. Маслаҳатлашув маҳаллий спорт мактабида ўтказилди, унда лойиҳанинг 3 та маҳалласи (Дўстлик, Ёшлик ва Иттифоқ) маҳаллий аҳоли вакиллари иштирок этди. Жамоат маслаҳатлашувларда 3-маҳалладан жами 30 нафар фуқаро иштирок этди. Жамоатчилик маслаҳатида (консультацияси) Жиззах шаҳар ҳокимлиги вакили ҳамда ГРПнинг ижтимоий ва гендер масалалари бўйича мутахассиси билан ҳамкорликда ўтказилди.
4. Ушбу жамоатчилик маслаҳати давомида ГРП ижтимоий ва гендер мутахассиси кичик лойиҳа бўйича маълумотларни тақдимот қилди. Маслаҳатлашувлар давомида иштирокчи аҳолига Дўстлик, Ёшлик ва Иттифоқ маҳаллаларида режалаштирилган қурилиш ва реконструксия ишлари ҳамда ОТБнинг ижтимоий ҳимоя талаблари ҳақида маълумот берилди. Ахборот варақалари (флерлар) тарқатилди. Маърузадан сўнг аҳоли билан мунозара бўлиб ўтди, аҳоли билан савол-жавоблар жадвалда келтирилган.

 

 

1. ШИКОЯТЛАРНИ КЎРИБ ЧИҚИШ МЕХАНИЗМИ

4.1.Мақсадлар

1. ОТБнинг 2009 йилдаги “Ҳимоя сиёсати тўғрисидаги баёноти (ҲСТБ)”га мувофиқ, лойиҳа самарадорлигидан сўнг “Шикоятларни кўриб чиқиш механизми (ШКЧМ)” яратилган. ШКЧМнинг асосий мақсадлари (i) лойиҳадан жабрланган шахслар томонидан юборилган шикоятлар ва ташвишларнинг қабул қилинишини, ўз вақтида бартараф этилишини таъминлаш ва (ii) лойиҳа даражасида шикоятларни ҳал қилиш ва махаллий судларга ёки ОТБнинг Ҳисоботлаш Механизмига етказилишининг олдини олишдан иборат. Шикоятларни кўриб чиқиш механизми зарар кўрган шахсларга ер ёки бошқа мол-мулк учун товон тўлашдан келиб чиқадиган қарор, амалиёт ёки фаолиятга шикоят қилиш имконини бериш учун яратилган. Ердан фойдаланувчилар хонадонлари аъзолари маслаҳатлашувлар, сўровлар ва товон пули тўлаш вақтида уларнинг ҳуқуқлари ва шикоятларни кўриб чиқиш тартиби тўғрисида оғзаки ёки ёзма равишда тўлиқ маълумотга эга бўлдилар. Шикоят механизми мамлакатнинг суд ёки маъмурий ҳимоя воситаларидан фойдаланишга тўсқинлик қилмаслиги керак. Жабрланган шахслар исталган вақтда ва лойиҳа даражасидаги шикоятларни кўриб чиқиш жараёнидан мустақил равишда судга мурожаат қилишлари мумкин. ОТБнинг инвестиция лойиҳаларини амалга ошириш орқали шикоятларни кўриб чиқиш механизмини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш бўйича талаблари билан бир қаторда Ўзбекистонда шикоятларни кўриб чиқиш тартиби ҳам Ўзбекистон Республикасининг миллий қонунчилиги, хусусан, “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини бериш тартиби тўғрисида”ги Қонун (№ 378, 2014 йил 3 декабр) билан тартибга солинади. “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатларини бериш тартиби тўғрисида”ги қонунга мувофиқ ариза ёки шикоят масалани моҳияти бўйича ҳал этиш, шунингдек қўшимча ўрганиш ва (ёки) текширишни, қўшимча ҳужжатларни сўраб олишни талаб этиши шарт бўлган давлат органига келиб тушган кундан эътиборан ўн беш кунлик муддатда кўриб чиқилади. Лойиҳа бўйича танланган ҳудудда ўтказилган жамоатчилик билан маслаҳатлашувларда фуқароларнинг шикоятлари ва аризаларини топшириш тартиби муҳокама қилинди.

 

4.2.Шикоятларни кўриб чиқиш механизми

1. Амалдаги лойиҳа бўйича “Шикоятларни кўриб чиқиш механизми (ШКЧМ)” миллий қонунчилик, лойиҳа амалга ошириладиган жойларнинг ўзига хослиги ва жамоатчилик маслаҳати натижаларини ҳисобга олади. Ўзбекистон Республикасининг 11.09.2017 йилдаги “Жисмоний ва юридик шахсларнинг мурожаатлари тўғрисида”ги 445-сонли Қонунига асосан тегишли туманлар (шаҳар) ҳокимликлари ва бошқа резидентлар олдидаги ишлаб чиқариш мулкдорлари ва бошқа мулкдорлар шу жумладан, бинолар, иншоотлар бузилишига камида олти ой қолганда ёзма шаклда имзолаш учун, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг қарори асосида туманлар (шаҳарлар) ва вилоятлар ҳокимларининг тегишли қарорлари нусхаларини билдиришномага (Далолатномага) илова қилиш.
2. Жабрланган шахс ерни олиб қўйиш, компенсация тўлаш ва кўчиришнинг ҳар қандай йўналиши бўйича шикоят ва сўровлар билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга. ИССВ қошидаги Лойиҳани амалга ошириш гурухи (ЛОАГ) лойиҳа таъсири давомида "Шикоятларни кўриб чиқиш механизми (ШКЧМ)" ни яратиш учун масъул бўлади ва ШКЧМнинг лойиҳадан таъсирланган шахсларнинг экологик ва ижтимоий муаммоларини самарали ҳал қилиш учун ишлашига ишонч ҳосил қилиш учун ШКЧМ котиби сифатида ишлайди. ЛОАГ ер олиш, товон пулини (компенсация) тўлаш ва кўчиришнинг ҳар қандай жиҳати бўйича шикоят ва саволлар ўз вақтида ва қониқарли тарзда кўриб чиқилишини таъминлайди. Лойиҳа даражасида уларнинг шикоятларини ҳал қилиш учун барча мумкин бўлган йўллар Зарар кўрган шахслар (ЗКШ)га тақдим этилади. Таклиф этилаётган лойиҳа даражасидаги шикоятлар механизмига кўра, жабрланган шахс ёки бошқа мулкларни баҳолаш ёки нархлаш, сотиб олиш ва товон тўлаш билан боғлиқ ҳар қандай қарор, амалиёт ёки фаолият устидан қайта кўриб чиқишни сўраши мумкин. Барча томонлар билан муҳокама қилингандан сўнг, лойиҳа учун қуйидаги кўп даражали ШКЧМ таклиф қилинди ва қуйида 4.1. жадвалда тасвирланган.

 

Жадвал 4.1. Шикоятларни кўриб чиқиш механизми ва даражалари

 

Қадамлар	Жараён
1-босқич - Пудратчининг ишчи идораси, маҳалла қўмитаси ва Жиззах шаҳар ҳокимлиги	Жабрланган шахс тўғридан-тўғри ИССВ ҳузуридаги ЛОАГнинг Жиззахдаги худудий координаторига, Пудратчининг ишчи идорасига, Маҳалла қўмитасига ва Жиззах шаҳар ҳокимлигига мурожаат қилади. ИССВ ЛОАГ Жиззахдаги худудий координатори шикоятларни қабул қилиш ва рўйхатга олиш учун масъул бўлади ва ИССВ ЛОАГ Ижтимоий мутахассиси ҳар ҳафта маҳалла қўмитасидан келиб тушган шикоятлар ҳақида маълумот тўплайди. Мурожаатлар учун муқобил кириш жойи ҳам ҳокимликлар бўлиб, уларнинг миллий қонун ҳужжатларида белгиланган мажбуриятлари бўйича: (i) тегишли туманлар (шаҳарлар) ҳокимликлари турар-жой, ишлаб чиқариш, бинолар ва иншоотлар мулкдорларини бузишдан камида олти ой олдин имзолаш учун қабул қилинган қарор тўғрисида ёзма равишда хабардор қилиши шарт; (ii) ҳокимнинг саноат, капитал қурилиш коммуникациялари ва коммунал хўжалик масалалари бўйича биринчи ўринбосари бўлса, у одатда қурилиш ва ер ажратиш билан боғлиқ ҳар қандай масалалар/шикоятлар учун жавоб беради. Қабул қилинган шикоятларни рўйхатдан ўтказгандан сўнг, ИССВ ЛОАГ шикоятнинг моҳиятини / ўзига хослигини кўриб чиқади ва уни ҳал қилиш учун тегишли томонга юборади ва уни ҳал қилиш бўйича кейинги ҳаракатларни назорат қилади. Шикоятнинг хусусиятига қараб, Пудратчига, Ер кадастрига, маҳаллага ёки Табиатни муҳофаза қилиш қўмитасининг шаҳар бўлимига мурожаат қилиш мумкин. Масалан, кўчириш масалалари билан боғлиқ шикоятлар Ер кадастрига, ҳокимлик ва маҳаллаларга юборилиши мумкин. Экологик муаммолар юзага келган тақдирда, шикоят Пудратчи ёки туман табиатни муҳофаза қилиш қўмитасига юборилади. ИССВ ЛОАГ вакилларига ШКЧМни амалга оширишда Давлат хизмати комиссияси (ДХК) ва ИССВ ЛОАГнинг ҳимоя чоралари бўйича мутахассиси ёрдам беради. Ушбу даражада шикоят 2 ҳафта ичида кўриб чиқилиши керак.
2-босқич - ЛОАГнинг Тошкентдаги котибияти	Агар шикоят биринчи босқичда кўриб чиқилмаган бўлса ёки аризачи қабул қилинган қарор/ечимдан қониқмаса, у шикоятни бевосита Тошкент шаҳридаги ИССВ ЛОАГ котибиятига бериши мумкин. Белгиланган тартибда ИССВ ЛОАГ котибияти шикоятни кўриб чиқади ва шикоятларни кўриб чиқиш бўйича қарор қабул қилиш учун тегишли бўлимга юборади. Агар шикоят бевосита лойиҳа билан боғлиқ бўлмаса, кейинги инстанция тўғрисида маълумот аризачига юборилади (тавсия этилади), у ечим олиш учун мурожаат қилиши керак. Шикоятни ҳал қилиш учун кўпроқ вақт ва маблағ талаб этилса, ИССВ ЛОАГ қуйидаги аъзолардан, жумладан, ИССВ ЛОАГ котибияти, туман ҳокимлиги: кадастр бўлими, маҳалла ёки қишлоқ фуқаролар йиғини ва/ёки фермерлар кенгашлари ва/ёки хотин-қизлар уюшмаси вакилларидан иборат шикоятларни кўриб чиқиш гуруҳини тузиши мумкин. Барча шикоятлар 15 кун ишчи куни ичида ҳал қилинади, қўшимча маълумотлар талаб қилинган тақдирда эса, шикоятчини олдиндан хабардор қилган ҳолда шикоятни ҳал қилиш ва тугатиш учун максимал 30 кун ишчи куни ажратилади.
3- босқич -хўжалик суди	Агар масала ҳал этилмаган бўлса ёки аризачи қарор/ечимдан норози бўлса, жабрланувчи тегишли миллий қонунчиликка мувофиқ қарор қабул қилинадиган хўжалик судига (судга) шикоят қилиши мумкин. Бироқ, зарар кўрган шахслар (ЗКШ) ШКЧМдан мустақил равишда шикоятларни кўриб чиқиш жараёнида исталган вақтда судга мурожаат қилишлари мумкин ва шикоят механизми мамлакатнинг суд ёки маъмурий ҳимоя воситаларидан фойдаланишга тўсқинлик қилмаслиги керак.

 

 

Жадвал 4.2. Масъул идораларнинг алоқа маълумотлари қуйида келтирилган:

№	масъул агентликларни алоқа маълумотлари
1.	Жиззах шаҳари	Жиззах шаҳар ҳокимияти	Жиззах шаҳри, Ўзбекистон кўчаси, Hamid Олимжон маҳалласи, 13-уй. Електрон почта: jizzak.sh@exat.uz Тел рақами: +99872 222-40-10; +99872 222-24-97
		"Жиззах Сувтаминот" МЧЖ	Жиззах шаҳри, кўчаси. Шароф Rashidov Рашидов кўчаси, 115. Електрон почта: jizzakh_suvtaminoti@mail.ru Тел рақами: +99872 226-03-25
2.	ИССВ ЛОАГ	Тошкент шаҳрида	Тошкент шаҳри, Султонали Машҳади кўчаси, 210. Електрон почта: iudpuzb4230@gmail.com Тел рақами: +99871 252-42-20

 

 

 

 

Шакл 6. Шикоятни кўриб чиқиш механизми диаграммаси

 

 

1. МОНИТОРИНГ ВА БАҲОЛАШ

1. ИССВ ЛОАГ ички ижтимоий ҳимоя мониторинги учун масъул бўлади ва лойиҳани амалга ошириш жараёнида кўриб чиқиш ва тасдиқлаш учун ОТБга ярим йиллик ҳимоя чоралари мониторинги ҳисоботларини (ҲЧМХ) тақдим этади. Мониторинг ва ҳисобот кўчиришнинг ҳар қандай кутилмаган таъсирини аниқлаш ва бартараф этишга, потенциал шикоятларни ОТБ ҲСТБ (2009) ва Ўзбекистон қонунларига мувофиқ ўз вақтида кўриб чиқишга ҳамда мажбурий кўчиришни ҳимоя қилиш талабларига риоя этилишини таъминлашга ёрдам беради. Ижтимоий кафолатлар бўйича шартномалар Пудратчининг шартномасига киритилади ва ИССВ ЛОАГ ва Лойиҳаларни бошқариш ва назорат қилиш маслаҳатчиси (ЛБНҚМ) уларнинг мувофиқлик ҳолатини назорат қилади.
2. Лойиҳа ишларини мониторинг қилиш ва келишилган батафсил лойиҳадан четга чиқишлар йўқлиги ва хавфсизлик чораларига тўлиқ риоя этилишини ҳар ярим йилда ОТБга тақдим этиладиган ички мониторинг ҳисоботлари орқали тасдиқлаш. Мониторинг доимий равишда Қурилиш назорати бўйича консалтинг компанияси мутахассислари томонидан амалга оширилади ва ЛОАГ кўчириш бўйича мутахассис томонидан ярим йиллик ҳисоботлар тақдим этилади.
3. SDDRнинг мониторинг ва баҳолаш (М&Б) компонентининг асосий мақсадлари қуйидагилардан иборат:

• SDDR мониторинги кўрсаткичлари, муддатлари, тартиблари ва ҳисобот шаклларини кўриб чиқиш;
• ОТБнинг кўчириш сиёсатига мувофиқ тавсиялар тайёрлаш;
• Вақтинчалик/муддатларни тузатиш бўйича тегишли тавсиялар тайёрлаш;
• Таъсирни юмшатиш чоралари бўйича тавсиялар бериш.

 

Меҳнат ва меҳнат шароити

1. Лойиҳадаги меҳнат ва меҳнат шароитлари билан боғлиқ бўлиши мумкин бўлган хавфлар ва уларни қандай камайтириш мумкинлиги қуйида муҳокама қилинади.
2. Пудратчилар мунтазам равишда (ойлик ва ярим йиллик) меҳнат ва меҳнат шароитлари ҳолати, шу жумладан ҳодисалар, мувофиқлик ҳужжатлари ва хавф ёки қоидабузарликларни бартараф этиш бўйича кўрилган чоралар ҳақида батафсил ҳисоботларни тақдим этадилар. Улар содир бўлган ҳодисалар ҳақида зудлик билан хабар беришлари, аудитларни осонлаштиришлари ва ишчиларнинг шикоятлари учун алоқа каналларини ўрнатишлари керак. ЛОАГ, шунингдек, бажарилиш ҳисоботи ёки ярим йиллик ҳимоя чоралари мониторинги ҳисоботларида пудратчининг меҳнат ва асосий меҳнат стандартлари (АМС) стандартларига мувофиқлигини кузатиб боради ва мунтазам равишда ҳисобот беради (ЛБМ орқали).

1. Хавфсиз иш шароитлари: асосий хавфлардан бири бу хавфсизлик ускуналарининг етарли эмаслиги, инфратузилманинг ёмонлиги ёки тегишли тайёргарликнинг йўқлиги каби хавфли иш шароитларининг мавжудлиги. Ушбу хавфни камайтириш учун лойиҳа қатъий хавфсизлик протоколларини бажариши ва барча ишчилар учун кенг қамровли ўқув машғулотларини ўтказиши мумкин. Хавфсизлик стандартларига мувофиқлигини таъминлаш учун мунтазам текширувлар ўтказилиши ва ҳар қандай камчиликларни зудлик билан ҳал қилиш керак.
2. Соғлиқ учун хавфлар: яна бир ташвиш-ишчиларнинг соғлиқ учун хавф-хатарлари, жумладан, хавфли кимёвий моддалар, атроф-муҳитни ифлослантирувчи моддалар ёки муаммолар. Ушбу хавфни камайтириш учун лойиҳа шахсий ҳимоя воситалари билан таъминлаш, тўғри шамоллатишни таъминлаш ва мунтазам равишда тиббий кўрикдан ўтиш каби тадбирларни амалга ошириши керак.
3. Дискриминация ва таъқиб: иш жойидаги камситиш ва таъқиб қилиш, токсик иш муҳитига олиб келиши ва маҳсулдорликка салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ушбу хавфни камайтириш учун лойиҳа камситиш ва таъқиб қилишни тақиқловчи аниқ сиёсатни ўрнатиши ва барча ходимларга иш жойидаги ҳурматли хатти-ҳаракатлар бўйича тренинглар ўтказиши керак. Хабар бериш механизмлари ишчиларга ҳар қандай камситиш ёки таъқиб қилиш ҳодисалари тўғрисида махфий равишда хабар беришга имкон бериш учун ишчиларнинг шикоятларини бартараф етиш механизми шаклида ўрнатилиши керак ва бундай муаммоларни ҳал қилиш ва ҳал қилиш учун тезкор чоралар кўриш керак.
4. Иш ҳақи ва иш вақтининг бузилиши: иш ҳақи ва иш вақтининг бузилиши, шу жумладан иш ҳақини тўламаслик, қўшимча иш вақтидан фойдаланиш ёки қонун билан белгиланган имтиёзларни бермаслик хавфи мавжуд. Ушбу хавфни камайтириш учун лойиҳа барча тегишли меҳнат қонунлари ва қоидаларига, шу жумладан энг кам иш ҳақи талаблари ва максимал иш вақтига риоя этилишини таъминлаши керак. Шартномалар ва субпудратчилар меҳнат тўғрисидаги қонунларга риоя қилишни талаб қилувчи қоидаларни ўз ичига олиши керак ва мувофиқликни текшириш учун мунтазам текширувлар ўтказилиши керак.
5. Болалар меҳнати ва мажбурий меҳнат: Болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатдан фойдаланиш жиддий ахлоқий ва ҳуқуқий муаммо бўлиб, лойиҳанинг обрўси ва барқарорлигига жиддий хавф туғдириши мумкин. Ушбу хавфни юмшатиш учун лойиҳа болалар меҳнати ва мажбурий меҳнатдан фойдаланишни тақиқловчи қатъий сиёсатни амалга ошириши ва мувофиқликни таъминлаш учун пудратчилар ва субпудратчилар устидан мунтазам мониторинг ўтказиши керак.

 

 

1. ХУЛОСА ВА ТАВСИЯЛАР

6.1.Хулоса

1. Таклиф этилаётган кичик лойиҳа: “IUDP/DJZ/UR02: Жиззах шаҳридаги Дўстлик, Иттифоқ ва Ёшлик маҳаллаларида ҳудудий интеграциялашган шаҳарсозликни ривожлантириш”да (i) 20,98 км сув таъминоти тармоқларини реконструкция қилиш ва қуриш; (ii) 29,3 км ички йўлларни реконструкция қилиш ва қуриш; ва (iii) 14,13 км канализация тармоқларини қуриш ва реконструкция қилиш.
2. ЕОК таъсирига нисбатан кичик лойиҳа синчковлик билан текшириш ўтказилди ва ҳеч қандай таъсир аниқланмади.
3. Лойиҳани амалга ошириш гурухи (ЛОАГ) шаклидаги институционал тузилма ҳимоя ҳужжатларини тайёрлаш ва амалга ошириш учун ташкил этилган. Бироқ, ЛОАГ ходимлари кредит шартномаси бўйича ҳимоя талабларига мувофиқлигини таъминлаш учун салоҳиятни оширишни талаб қилади.
4. Шикоятларни кўриб чиқиш механизми зарар кўрган шахсларга ер ёки бошқа мол-мулк учун товон пулини (компенсация) қоплашдан келиб чиқадиган ҳар қандай қарор, амалиёт ёки фаолиятга шикоят қилиш имконини бериш учун яратилган. Ердан эгалари, уй-хўжалиги аъзолари билан маслаҳатлашувлар, сўровлар ва товон пули тўлаш вақтида уларнинг ҳуқуқлари ва шикоятларни кўриб чиқиш тартиби тўғрисида оғзаки ёки ёзма равишда тўлиқ маълумотга эга бўлдилар.
5. SDDR лойиҳани амалга ошириш босқичида кутилмаган таъсирларни кўриб чиқишни таъкидлайди. Қурилиш пайтида кутилмаган таъсирларнинг пайдо бўлиши билан бирга кузатиладиган SDDRда тақдим етилган чора-тадбирлар/дизайн модификацияси ва бошқа чораларга мувофиқлиги хам.
6. ЕОК таъсиридан қочиш учун қабул қилинган ёндашув қурилиш ишларини потенциал таъсир кўрсатадиган жойларда мавжуд майдонларнинг кенглиги билан чеклашга имкон берди.

 

6.2.Тавсиялар

1. Тадқиқот натижаларига асосланган SDDR жамоаси ҳар қандай қурилиш ишлари бошланишидан олдин амалга ошириш учун қуйидаги тавсияларни беради:

1. Пудратчи барча қурилган ҳудудларда қабул қилиниши керак бўлган қурилиш ва лойиҳалаш билан боғлиқ чораларга қатъий риоя қилиши ва барча хусусий тузилмаларни таъсирлардан ёки зарарлардан ҳимоя қилиши керак.
2. ЛАОГ ЛБМ орқали ушбу SDDRда келишилган қурилиш ишлари ва лойиҳалаш чора-тадбирларини ва меҳнат шароитларининг асосий меҳнат стандартларига мувофиқлигини ОТБга ярим йиллик мониторинг ҳисоботлари орқали назорат қилиши керак.
3. Қурилиш ишлари давомида баъзи тузилмалар шикастланиши мумкин бўлган тақдирда, ОТБнинг ҲСТБ 2009 га мувофиқ уларни ҳал қилиш керак. Бундай ҳолларда, ЕОКР тайёрланмагунча ва барча ЗКШлар тўлиқ компенсация қилинмагунча ва ярим йиллик мониторинг ҳисоботида тасдиқланмагунча, таъсир зоналарида қурилиш бошланмайди.
4. SDDR нозароти ва қурилишни мониторинг қилиш ҳамда ОТБга ҳар ярим йилда ҳисобот бериш учун ЛОАГ ва ЛБМлар тажриба эга кўчириш/мониторинг бўйича мутахассисни жалб қилиши керак.
5. Маҳаллий аҳоли, шу жумладан ҳар иккала жинс вакиллари билан мунтазам маслаҳат учрашувлари уларни амалга оширилаётган лойиҳа фаолияти ҳақида хабардор қилиш ва лойиҳани амалга ошириш жараёнида юзага келадиган ҳар қандай ижтимоий муаммоларни ҳал қилиш учун муҳим аҳамиятга эга.