Kecha “Elektr energetikasi to‘g‘risida”gi Qonun (O‘RQ-939-son, 07.08.2024 y.) O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan imzolandi.
2024-08-08 16:25:00 / Press-relizlar
Qonun 10 ta bob va 68 ta moddadan iborat.
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti tomonidan qabul qilingan “O‘zbekiston — 2030” strategiyasida belgilangan asosiy islohotlarni davom ettirish maqsadida Turkiya, Gruziya, AQSH va Yevropa Ittifoqi davlatlari kabi rivojlangan davlatlar tajribasini inobatga olgan holda xalqaro moliya institutlari, xususan, Jahon banki, Yevropa tiklanish va taraqqiyot banki, Osiyo taraqqiyot banki va USAID tavsiyalari asosida ishlab chiqilgan bo‘lib, mamlakatimizning elektr energetika sohasini isloh qilish yo‘lidagi muhim qadamdir.
Ushbu Qonunda mamlakatimizning energetika xavfsizligini mustahkamlash, isteʼmolchilarning narxlar, ishonchli va sifatli elektr taʼminoti bo‘yicha manfaatlarini himoya qilish, samarali, shaffof va raqobatli elektr energiyasi bozorini rivojlantirish va tartibga solish, xususiy sarmoyalarni jalb qilish bo‘yicha umumiy qoidalar belgilandi.
Mazkur Qonun O‘zbekiston Respublikasida sanoatni rivojlantirish, iqtisodiy o‘sishni taʼminlash va aholi farovonligini yuksaltirish, eng muhimi, ishonchli, xavfsiz hamda barqaror elektr taʼminoti tizimini yaratishga xizmat qiladi.
Qonunning yana bir muhim qoidalaridan biri elektr energetika sektoridagi monopoliyaning bekor qilinishidir. Bu vaqtgacha elektr energetika bozori monopol bo‘lib, bu yangi ishtirokchilar va innovatsiyalar imkoniyatlarini cheklab qo‘ygan edi. Monopoliya bekor qilinishi bilan, yangi o‘yinchilar uchun imkoniyat ochiladi, bu esa raqobatni rivojlantirish va xizmat sifatini yaxshilashga yordam beradi.
Qonunda elektr energiyasini ishlab chiqarish, uzatish, taqsimlash, saqlash, isteʼmolchilarni elektr energiyasi bilan taʼminlash, markaziy xarid qiluvchi funksiyalarini bajarish, elektr energiyasi savdosi Energetika bozori regulyatori tomonidan berilgan litsenziya asosida amalga oshirilishi belgilangan. Bu esa, ushbu faoliyat turlarini amalga oshirish sifati doimiy nazorat qilinishiga asos bo‘ladi.
Shuningdek, Qonunda elektr energiyasi bozorining har bir ishtirokchilarining maqomi, huquqlari, majburiyatlari va javobgarligi hamda ular o‘rtasida adolatli va ochiq raqobatni taʼminlaydigan mexanizmlar aniq belgilangan. Bu infratuzilma va bozor maʼlumotlariga teng kirish sharoitlarini, shuningdek, shartnomalar tuzish va narxlarni tartibga solishning shaffof protseduralarini o‘z ichiga oladi.
Shu bilan birga, Qonunga ko‘ra bozor va uning ishtirokchilari faoliyati, narxlash mexanizmlari, tariflarni qo‘llash va elektr energiyasi bozoridagi o‘zgarishlar dinamikasini o‘z ichiga olgan yillik hisobot Energetika bozori regulyatori tomonidan eʼlon qilib boriladi.
Qonunda ijtimoiy himoyaga muhtoj isteʼmolchilarni qo‘llab-quvvatlashga oid normalar kiritilgan. Ushbu isteʼmolchilar uchun qulay to‘lov shartlarini joriy qilish, oldindan to‘lov hisoblagichlarini o‘rnatish, taʼminotni vaqtincha to‘xtatib turishdan ozod qilish va boshqa ko‘rsatiladigan to‘g‘ridan-to‘g‘ri ijtimoiy yoki moddiy yordam ko‘rsatish kabi choralar belgilanishini nazarda tutadi.
Yangi Qonun tariflarni shakllantirish uchun qatʼiy qoidalarni joriy qiladi, bu haqiqiy ishlab chiqarish va uzatish xarajatlarini hisobga olishi, shuningdek, yetkazib beruvchilar uchun adolatli foyda olishni taʼminlaydi.
Qonun, shuningdek, isteʼmolchilar huquqlarini himoya qilishga qaratilgan muhim qoidalarni o‘z ichiga oladi. Asossiz tariflar va sifatsiz xizmatlarni shikoyat qilish, shikoyatlarni ko‘rib chiqish va isteʼmolchilar va yetkazib beruvchilar o‘rtasidagi nizolarni tartibga solish mexanizmlari kiritilgan.
Qonun rasmiy eʼlon qilingan kundan eʼtiboran 3 oy o‘tgach kuchga kiradi.