Статистика – аниқ қарорлар, барқарор ривожланиш ва самарали давлат бошқарувининг пойдевори

Бугунги замон – рақамлар замони. Статистик маълумотлар нафақат мамлакат иқтисодиёти, балки ижтимоий ҳаёт, аҳоли фаровонлиги ва келажак тараққиётининг ҳам асосий индикаторларидан бири саналади. Давлатнинг тўғри қарор қабул қилиши, ислоҳотларни тўғри йўналтириши ва самарали бошқарув тизимини ташкил этиши кўп жиҳатдан ишончли ва очиқ статистик маълумотлар асосига таянади.

Ўзбекистонда охирги йилларда ушбу соҳани тубдан ислоҳ қилиш, уни халқаро стандартларга мослаштириш ва рақамлаштириш орқали замонавий статистика тизимини шакллантиришга қаратилган кенг кўламли чора-тадбирлар амалга оширилмоқда.

Президент Фармони – соҳада янги босқични бошлаб берди

2025 йил 24 феврал куни қабул қилинган ПФ–27-сон Президент Фармони – мамлакатимизда расмий статистикани юритиш тизимини замонавийлаштириш ва сифат жиҳатдан янги босқичга кўтаришга қаратилган муҳим қадам бўлди.

Мазкур фармон асосида Президент ҳузуридаги Статистика агентлиги Миллий статистика қўмитаси сифатида қайта ташкил этилди ва унинг ваколатлари, функциялари сезиларли даражада кенгайтирилди.

Бу эса статистик маълумотларнинг ишончлилиги, шаффофлиги ва долзарблигини таъминлаш, замонавий ахборот технологияларидан фойдаланиш ва халқаро ташкилотлар билан ҳамкорликни кучайтириш каби бир қатор устувор вазифаларни белгилаб берди.

Рақамлаштириш – замонавий статистиканинг асосий йўналиши

Янги Фармон доирасида қўлга киритилаётган инновацион ёндашувлар, айниқса, рақамлаштиришга оид ташаббуслар соҳани сифат жиҳатдан янги босқичга олиб чиқмоқда:

“Ҳудудлар статистикаси” ахборот тизими орқали ҳар бир вилоят, туман ва шаҳар бўйича иқтисодий ва ижтимоий кўрсаткичлар реал вақт режимида шакллантирилади;

“Маслаҳатчи” интерактив хизмати – сунъий интеллектга асосланган ёрдамчи тизим бўлиб, тадбиркорлик субъектларига ҳисобот топширишда автоматик тавсиялар беради, хатоларни аниқлайди ва уларни тўғрилаш бўйича таклифлар тақдим этади;

“Таҳлилчи” консултатив хизмати фойдаланувчиларга статистик маълумотларни саралаш, таҳлил қилиш ва прогнозлаштиришда кўмаклашади;

“Cалл-марказ” хизмати орқали телефон алоқаси воситасида респондентлардан маълумот тўплаш жараёни самарали йўлга қўйилади.

Бу каби ечимлар статистик маълумотларни йиғиш, қайта ишлаш ва тарқатиш жараёнини автоматлаштиришга, инсон омилини камайтиришга ва сифатни оширишга хизмат қилади.

Тадбиркорлар учун қулайлик – ҳисобот юки камайди

Миллий статистика қўмитаси томонидан кичик бизнес ва микрофирмалар учун ҳисобот топшириш тартиби янада соддалаштирилди.

Эндиликда:

ходимлар сони 5 нафаргача ва йиллик даромади БҲМнинг 2000 баробаригача бўлган корхоналар фақат уч йилда бир марта ҳисобот тақдим этади;

давлат улуши 50%дан юқори ва акциз солиғини тўловчи субъектлар ушбу тартибдан мустасно ҳисобланади;

микрофирмалар ҳақидаги маълумотлар автоматик равишда Солиқ қўмитасининг ахборот тизими орқали шакллантирилади.

Бу эса тадбиркорлар учун маъмурий юкни камайтиради, вақт ва ресурсларни тежайди ҳамда ҳисоботларнинг аниқлиги ва ишончлилигини таъминлайди.

Ахборот тизимлари интеграцияси – тезкорлик ва сифат гарови

Қишлоқ хўжалиги, кадастр, меҳнат ва бошқа соҳалардаги вазирлик ва идоралар ахборот тизимлари билан интеграция қилиниши орқали:

қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари ҳажми бўйича ишончли маълумотлар тўпланади;

электрон маълумот алмашинуви автоматлаштирилиб, таҳлил жараёни тезлаштирилади;

қарор қабул қилишда долзарб маълумотлардан самарали фойдаланиш имкони яратилади.

Жамоатчилик билан алоқа: замонавий медиа-марказ ташкил этилади

Расмий статистика маълумотларини оммага содда, тушунарли ва визуал шаклда етказиш мақсадида Миллий статистика қўмитаси ҳузурида медиа-марказ фаолияти йўлга қўйилади.

Ушбу марказ орқали:

инфографика, видеоролик ва таҳлилий материаллар тайёрланади;

расмий сайт ва ижтимоий тармоқлар орқали маълумот тарқатиш йўлга қўйилади;

журналистлар, блогерлар ва таҳлилчилар учун доимий брифинглар, медиа-тренинглар ва семинарлар ташкил этилади.

Бу ташаббуслар жамоатчиликнинг расмий маълумотларга бўлган ишончини ошириш, фуқароларнинг рақамли саводхонлигини юксалтириш ва ахборотга кириш имкониятларини кенгайтиришга хизмат қилади.

Статистик ислоҳотларнинг асосий мақсади – аниқ, шаффоф ва ишончли маълумотлар

Янги ислоҳотлар мамлакатимиздаги статистика тизимини халқаро стандартларга мослаштириш, сифат бошқаруви механизмларини жорий этиш ва маълумотларнинг долзарблигини таъминлашга қаратилган. Айниқса, якка тартибдаги тадбиркорларни иқтисодий фаоллик соҳаларига мувофиқ рўйхатдан ўтказиш тизими орқали ҳам статистик таснифлаш жараёни соддалаштирилади.

Шу билан бирга, халқаро тажрибаларни чуқур ўрганиш, амалий тавсиялар ишлаб чиқиш ва жаҳон рейтингларида мамлакатимиз ўрнини мустаҳкамлашга қаратилган чоралар ҳам тизимли равишда амалга оширилади.

Хулоса ўрнида, расмий статистика бу – фақатгина рақамлар эмас. У – мамлакатнинг бугунги ҳолати, сиёсий-иқтисодий жараёнларининг реал манзараси ва энг муҳими, келажакни аниқ кўра билиш воситасидир. Ўзбекистонда статистик ислоҳотларнинг янги босқичи эса давлат бошқарувини замонавийлаштириш, бизнес муҳитини яхшилаш ва фуқароларга сифатли маълумот етказишда муҳим пойдевор бўлиб хизмат қилади.