Болалар — жамиятнинг энг ҳимояга муҳтож қатлами ҳисобланади. Уларга нисбатан ҳар қандай зўравонлик инсон ҳуқуқларининг қўпол равишда бузилиши бўлиб, боланинг жисмоний, руҳий ва ижтимоий ривожланишига жиддий салбий таъсир кўрсатади. Шу сабабли болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш ҳар бир ота-она, таълим муассасаси ва жамиятнинг умумий бурчидир.

Болалар зўравонлигининг турлари

Болаларга нисбатан зўравонлик бир неча шаклларда намоён бўлиши мумкин:

Жисмоний зўравонлик — болага тан жароҳати етказиш, қўпол муносабатда бўлиш.

Руҳий (психологик) зўравонлик — ҳақоратлаш, қўрқитиш, камситиш орқали боланинг қадр-қимматига путур етказиш.

Бепарволик (эътиборсизлик) — боланинг асосий эҳтиёжларини (овқат, таълим, тиббий ёрдам) қондирмаслик.

Киберзўравонлик — интернет ва ижтимоий тармоқлар орқали таҳқирлаш ёки қўрқитиш.

Зўравонликнинг оқибатлари

Болаликда зўравонликка дуч келган болаларда:

ўқишга қизиқиш пасайиши,

ўзига ишонч йўқолиши,

хавотир ва қўрқув ҳиссининг кучайиши,

жамиятга мослашишда қийинчиликлар

каби салбий ҳолатлар кузатилиши мумкин.

Зўравонликка қарши курашиш чора-тадбирлари

Болаларни зўравонликдан ҳимоя қилиш учун қуйидаги чоралар муҳим аҳамиятга эга:

Оилада соғлом муҳит яратиш

Ота-оналар бола билан мулоқотда меҳр, сабр ва тушунишни устувор қилиши лозим.

Таълим муассасаларида профилактика ишлари

Мактаб ва боғчаларда болалар ҳуқуқлари, ўзаро ҳурмат ва хавфсизлик мавзуларида суҳбатлар ўтказиш.

Ҳуқуқий ҳимоя механизмларини кучайтириш

Болалар ҳуқуқларини ҳимоя қилувчи қонунларни самарали қўллаш ва зўравонлик ҳолатларига нисбатан қатъий чоралар кўриш.

Ахборот ва маърифат ишлари

Жамиятда болалар зўравонлиги ҳақида хабардорликни ошириш, оммавий ахборот воситалари орқали тарғибот ишларини олиб бориш.

Болаларни ўз ҳуқуқларини билишга ўргатиш

Болаларга “йўқ” дейиш, ёрдам сўраш ва ишончли катталарга мурожаат қилишни ўргатиш муҳим.

Хулоса

Болаларга нисбатан зўравонликка қарши кураш — фақат бир ташкилот ёки шахснинг эмас, балки бутун жамиятнинг умумий масъулиятидир. Фақат биргаликдаги ҳаракатлар орқалигина болалар учун хавфсиз, соғлом ва бахтли муҳит яратиш мумкин.

Жиноят ишлари бўйича Сариосиё туман судининг тергов судяси Б.З.Нармуратов