Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń “Respublika joqarı oqıw orınlarınıń kúndizgi bólimlerine qabıl etiwdi jetilistiriw haqqında”ǵı 1992-jıl 11-marttaǵı PF-361-sanlı pármanı elimizdiń joqarı oqıw orınlarına qábiletli jaslardı tańlap alıw tarawındaǵı bilimlendiriwdegi túpkilikli reformalardı baslap berdi.

Dáslep respublikamızdıń 6 joqarı bilimlendiriw mákemesinde test sınaǵı tiykarında oqıwǵa qabıllaw tájiriybeden ótkerilgen edi.

Test sisteması 1992-jılı eki variantlı modelleri hám sheklengen kólemdegi test materiallarınan ibarat universal sorawlar kitapshası menen baslanǵan edi.

992-jılı testler eki variantlı (A, B) bolıp, ana tili, matematika, jámiyetlik pánler – tariyx hám geografiya, tábiyiy pánler – fizika, geografiya, ximiya, shet tiller boyınsha 50 sorawdan ibarat bolǵan. Abiturientler tálim baǵdarına qarap 3 pándi tańlaǵan.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń pármanına muwapıq 1992-jılı 9-aprelde Ózbekstan Respublikası Prezidenti janındaǵı Ministrler Kabinetiniń “Ózbekstan Respublikası joqarı oqıw orınlarınıń kúndizgi bólimlerine qabıllaw boyınsha eksperimentti shólkemlestiriw hám ótkeriw haqqında”ǵı 181-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qararda Ózbekstan Respublikası joqarı oqıw orınlarınıń kúndizgi bólimlerine qabıllaw boyınsha eksperimentti shólkemlestiriw hám ótkeriw belgilendi hám 1992-jıl 15-aprelden Ministrler Kabineti janında Joqarı oqıw orınlarınıń kúndizgi bólimlerine abiturientlerdi tańlaw boyınsha Respublikalıq oray shólkemlestirildi. Orayǵa joqarı oqıw orınlarına studentler tańlap alıw boyınsha birden-bir mámleketlik siyasattı ámelge asırıw hám joqarı oqıw orınlarına oqıwǵa kirip atırǵan jaslar ushın birden-bir normalardı engiziw, qabıllaw hám test texnologiyası qaǵıydaların, eń qábiletli jaslardı izlep tabıw usılların islep shıǵıw sıyaqlı wazıypalar júklendi.

1993-jılı bar 46 joqarı oqıw orınlarınıń on toǵızında tájiriybe túrinde test sınaqları ótkerildi.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janında Mámleketlik test orayın shólkemlestiriw haqqında”ǵı 1994-jıl 14-maydaǵı 258-sanlı qararı menen Joqarı oqıw orınlarınıń kúndizgi bólimlerine abiturientler tańlaw boyınsha Respublikalıq oray Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayına aylandırıldı.

Mámleketlik test orayına joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarında test sınaqların shólkemlestiriw hám ótkeriw júklendi.

1994-jıldan baslap joqarı oqıw orınlarında abiturientlerdiń bilimin bahalawdıń test usılın qollanǵan halda tańlaw ámeliyatqa engizildi.

1993-1994-jılları testler eki variantlı (A, B) bolıp, kúndizgi hám keshki bólimler ushın ana tili, matematika, jámiyetlik pánler – tariyx hám geografiya, shet tiller boyınsha 48 sorawdan, tábiyiy pánler – fizika, geografiya, ximiya boyınsha 72 sorawdan ibarat bolǵan.

Orta arnawlı oqıw orınlarında test sınaqları nátiyjeleri boyınsha abiturientlerdi tańlaw 1994-jılı ayırım orta arnawlı oqıw orınlarına, 1995-jildan baslap bolsa – organlıq boysınıwına qaramastan barlıq orta arnawlı oqıw orınlarına engizildi.

1995-jılı testler 3 variantlı (A, B, C) bolıp, ana tili, matematika, fizika, ximiya, biologiya, tariyx, geografiya, shet tilleri, ózbek tili, rus tili boyınsha 36 sorawdan ibarat bolǵan. Az muǵdardaǵı variantta jeterli dárejede sheklengen kólemdegi test materiallarınan paydalanıw bilimler dárejesin bahalaw, anıqlawda qalıslıq hám muwapıqlıq, sáykeslikti támiyinley almadı, qupıyalılıqtı qorǵaw tártibin quramalastırdı.

1996-jılı joqarı hám orta arnawlı oqıw orınlarına qabıllaw procesinde test sınaqlarında test tapsırmaları variantların bilimlendiriw baǵdarları, qánigelikler hám bilimlendiriw tilleri boyınsha kompyuter járdeminde generaciyalaw (dúziw) ǵa tiykarlanǵan jańa, kóp variantlı test sisteması jaratıldı hám qollanıldı. Bul test sistemasınan házirgi kúnde de paydalanılmaqta.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Mámleketlik test orayı quramında kadrlar tayarlaw sapasın qadaǵalaw, pedagog kadrlar hám bilimlendiriw mákemelerin attestaciyalaw basqarmasın shólkemlestiriw haqqında”ǵı 1998-jıl 11-marttaǵı 109-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qarar tiykarında pedagog kadrlar hám bilimlendiriw mákemelerin attestaciyalaw Mámleketlik test orayı tárepinen ótkerile basladı.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayınıń jumısın jetilistiriw haqqında”ǵı 2004-jıl 24-iyundaǵı 293-sanlı qararı qabıl etilip, tómendegiler Mámleketlik test orayınıń tiykarǵı wazıypaları etip belgilendi:

respublikalıq bilimlendiriw mákemelerine oqıwǵa qabıl etiwde test sınaǵı arqalı tańlap alıw, kadrlar tayarlaw sapası hám oqıw procesiniń nátiyjeliligi qalıs bahalanıwın qadaǵalaw tarawında mámleketlik siyasattı ámelge asırıw;

abiturientler, oqıwshılar, studentler bilimleriniń Ózbekstan Respublikası mámleketlik bilimlendiriw standartlarına hám mámleketlik talaplarına muwapıqlıǵın talqılaw;

test sınaǵı nátiyjeleriniń qalıslıǵı, isenimliligi hám ádilligin támiyinlew;

úzliksiz bilimlendiriw sistemasında bánt bolǵan pedagoglar, professor-oqıtıwshılar quramı hám basshı xızmetkerlerdi attestaciyadan ótkeriwdi shólkemlestiriw hám ámelge asırıw;

organlıq tiyisliligine hám múlk túrlerine qaramastan, bilimlendiriw mákemelerin attestaciyadan ótkeriw hám mámleketlik akkreditaciyadan ótkeriwdi shólkemlestiriw hám ámelge asırıw, bilimlendiriw mákemeleriniń reytingin anıqlaw;

Ministrler Kabinetiniń Mámleketlik emes bilimlendiriw mákemeleriniń jumısın licenziyalaw komissiyasınıń jumısshı organı funkciyaların orınlaw;

sırt ellerde berilgen bilimlendiriw haqqındaǵı hújjetlerdi tán alıw hám nostrifikaciyalaw (teńligin anıqlaw) tártibiniń ámelge asırılıwın shólkemlestiriw hám támiyinlew.

2009-jılı 80 hárbir tiptegi sorawlar kitabı ushın 30 danadan variantlar engizildi.

2010-jılı hárbir abiturient ushın individual variantlı test sistemasına ótildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2012-jıl 10-dekabrdegi “Shet tillerdi úyreniw sistemasın bunnan bılay da jetilistiriw ilajları haqqında”ǵı PQ-1875-sanlı qararı qabıl etildi. Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayı quramında Shet tillerin biliw hám iyelew dárejesin bahalaw basqarması shólkemlestirildi hám shet tillerin biliw dárejesin bahalaw hám sertifikatlaw sisteması engizildi.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 2017-jıl 17-iyuldaǵı “Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayınıń jumısın bunnan bılay da jetilistiriw haqqında”ǵı 508-sanlı qararı qabıl etilip, bilimlendiriw mákemelerine oqıwǵa qabıl etiwde test sınaǵı arqalı tańlap alıwǵa baylanıslı mámleketlik siyasattı ámelge asırıw, bilimlendiriw mákemelerine oqıwǵa qabıl etiwde test sınaǵı nátiyjeleriniń qalıslıǵı, isenimliligi hám ádilligin támiyinlew, test materialları bankin qáliplestiriw, pedagogikalıq ólshew quralların jetilistiriw, test sınaqların shólkemlestiriw hám ótkeriw, bul proceslerdi muwapıqlastırıw, test materialların basıp shıǵarıw, test sınaǵı nátiyjelerin talqılaw, shet tillerin biliw dárejesin bahalawdıń milliy test sistemasın rawajlandırıw Mámleketlik test orayınıń tiykarǵı wazıypaları etip belgilendi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2017-jıl 17-noyabrdegi “Respublika joqarı bilimlendiriw mákemeleriniń bakalavriatına kiriw test sınaqların ótkeriw tártibin jetilistiriw haqqında”ǵı PQ-3389-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qarar tiykarında, 2018/2019-oqıw jılınan baslap, joqarı bilimlendiriw mákemesine oqıwǵa qabıllaw boyınsha kiriw test sınaqları Tashkent qalasında “Ózekspomarkaz” Milliy kórgizbeler kompleksi pavilonlarında hám onıń aymaǵında ornatılatuǵın qosımsha jıynalmalı pavilonlarda, sonday-aq, úlken sıyımlılıqtaǵı basqa imaratlarda yamasa basqa da shólkemlerdiń úlken sıyımlı imaratlarında ótkeriliwi, test procesiniń maksimal dárejede ashıq-aydınlıǵın támiyinlep, videobaqlaw arqalı jámiyetshilik, sonıń ishinde, abiturientlerdiń ata-analarınıń kiriw test sınaqların onlayn rejiminde baqlap barıwına imkaniyat jaratıldı.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı mámleketlik test orayınıń jumısın bunnan bılay da jetilistiriw haqqında”ǵı 2018-jıl 20-fevraldaǵı 130-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qararǵa muwapıq, Mámleketlik test orayı bilimlendiriw mákemelerine oqıwǵa qabıl etiwde test sınaǵı arqalı tańlap alıwǵa baylanıslı mámleketlik siyasattı ámelge asırıwshı birden-bir wákillikli mámleketlik basqarıw organı jáne test sınaqların shólkemlestiriw, ótkeriw, nátiyjelerin talqılaw hám járiyalaw, test texnologiyaların rawajlandırıw, pedagogikalıq ólshew quralların jetilistiriw, ulıwma bilim beriw pánlerin biliw dárejesin bahalawdıń milliy test sistemasın rawajlandırıw, basshı kadrlar jáne juwapker lawazımlarǵa tayınlanatuǵın shaxslardıń mámleketlik tildi biliw dárejesin anıqlaw hám olarǵa mámleketlik tildi biliw boyınsha dáreje sertifikatın beriw tiykarǵı wazıypaları etip belgilendi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2019-jıl 14-maydaǵı “Joqarı bilimlendiriw mákemelerine test sınaqları arqalı qabıllaw sistemasın jetilistiriw boyınsha qosımsha ilajlar haqqında”ǵı PP-4319-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qarar menen 2021/2022-oqıw jılı qabıllawınan baslap test sınaǵı tapsırılatuǵın pánler kompleksin eki bólimge ajıratıp, birinshi bólimge barlıq test tapsırıwshılar ushın májbúriy úsh pán – ana tili (ózbek, rus yamasa qaraqalpaq tili), matematika hám Ózbekstan tariyxı, ekinshi bólimge abiturient tańlaǵan bakalavriat tálim baǵdarına sáykes eki pán kirgizildi.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Test sistemasın jetilistiriwge qaratılǵan qosımsha ilajlar haqqında”ǵı 2020-jıl 17-sentyabrdegi 562-sanlı qararına tiykarlanıp, testologiya hám pedagogikalıq ólshemler, shet tilinen qánigelik arttırıw kursların shólkemlestiriw hám tarawda jetekshi xalıqaralıq shólkemler menen birge islesiwdi jolǵa qoyıw maqsetinde Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayı janında “Ilimiy-oqıw ámeliy orayı” mámleketlik mákemesi shólkemlestirildi.

Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń “Ulıwma bilim beriw pánlerin biliw dárejesin bahalawdıń milliy test sistemasın engiziw haqqında”ǵı 2020-jıl 12-oktyabrdegi 646-sanlı qararı qabıl etildi. Usı qarar menen 2020-jıl 1-dekabrden baslap basqıshpa-basqısh bakalavriat tálim baǵdarlarına sáykes pánler kompleksindegi ulıwma bilim beriw pánlerinen bilim dárejesin bahalawdıń milliy test sisteması jáne 2021/2022-oqıw jılı qabıllawınan baslap tiyisli ulıwma bilim beriw pánin (shet tili buǵan kirmeydi) biliw dárejesi haqqında mámleketlik úlgidegi sertifikatqa iye bolǵan abiturientke sertifikattaǵı ózlestiriw procentine sáykes túrde joqarı bilimlendiriw mákemesiniń bakalavriatına oqıwǵa qabıllaw boyınsha test sınaqlarında usı pánnen belgilengen maksimal balǵa salıstırǵanda proporcional ball beriw tártibi engizildi.

Sonday-aq, joqarıdaǵı qararǵa kirgizilgen ózgerislerge bola 2024/2025-oqıw jılı qabıllawınan baslap A+, A dárejeli sertifikat alǵan abiturientlerge joqarı bilimlendiriw mákemesiniń bakalavriatına oqıwǵa qabıllaw boyınsha test sınaqlarında usı pánnen belgilengen maksimal ball beriledi;

B+, B, C+, C dárejeli sertifikat alǵan abiturientlerge sáykes túrde sertifikattaǵı ulıwma balǵa salıstırǵanda procent tiykarında joqarı bilimlendiriw mákemesiniń bakalavriatına oqıwǵa qabıllaw boyınsha test sınaqlarında usı pánnen belgilengen maksimal balǵa salıstırǵanda proporcional ball beriledi.

Milliy sertifikatqa iye bolǵan abiturientke tiyisli májbúriy pánler boyınsha belgilengen eń joqarı ball beriledi.

2020-jıldan baslap joqarı bilimlendiriw mákemelerine oqıwǵa kiriw tileginde bolǵan abiturientler tolıq onlayn dizimnen ótkerile basladı. Atap aytqanda, 2020-jılı 1 million 304 mıńnan aslam, 2021-jılı 948 mıńnan aslam, 2022-jılı 1 million 146 mıńnan aslam, 2023-jılı 948 mıńnan aslam, 2024-jılı 805 mıńnan aslam abiturient onlayn dizimnen ótip, test sınaqlarında qatnasqan.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2022-jıl 21-dekabrdegi “Jańa Ózbekstannıń hákimshilik reformaların ámelge asırıw ilajları haqqında”ǵı PP-269-sanlı pármanı menen Ministrler Kabineti janındaǵı Mámleketlik test orayı negizinde Joqarı bilimlendiriw, ilim hám innovaciyalar ministrligi janındaǵı Bilim hám mamanlıqlardı bahalaw agentligi shólkemlestirildi.

Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń 2023-jıl 25-yanvardaǵı “Respublika atqarıw hákimiyatı organlarınıń jumısın nátiyjeli jolǵa qoyıwǵa baylanıslı birinshi gezektegi shólkemlestiriw ilajları haqqında”ǵı PP-14-sanlı Pármanına tiykarlanıp Bilim hám mamanlıqlardı bahalaw agentligi Mámleketlik test orayınıń tiyisli huqıq hám minnetlemeleri boyınsha huqıqıy miyrasxorı esaplanadı.