Өзбекстан халқи озалдан жақсы ислик ҳәм жаманлық, өз жайи шəни ҳәм салаўатын қорғаў еткен батыр алплар, ҳукмдорларнинг шәпәәтсизлиги ҳәм усы ўақытта ойшыллығы ҳаққында рең-баранг рәуиятлар тузиб, аўыздан аўызға өтип келип атыр. Алпомиш, Сиёвуш ҳәм Афросиёб ҳаққындағы атақлы рәуиятлар ҳәм басқа көплеген рең-баранг халық аўызша ижоди үлгилери әдебиятимизга тийкар салған.

Өзбек әдебияты тарийхында юморнинг да орны бар еди. Халық епоси - күлкили ўақыя ҳаққындағы қысқа гүрриңлерде сулыў жанри сондай пайда болған. Белгили ҳажвий гүрриңлер қаҳарманы Насреддин Афанди дүня көлеминде даңқ шығарды - байлар ҳәм қала ҳукмдорлари менен шеберона уйқаслықты әмелге асыратуғын ҳажвий қаҳарман.

Фолъклор дөретпелери де қызықлы болып, олардың сюжетларини өзбек әдебияты кластсиклари: «Тоҳир ҳәм Шолпан», «Фарҳод ҳәм Шыйрын», «Лайли ҳәм Межнун» ҳәм басқалар топлаған. Темурийлар дәуиринде ең уллы шайыр ҳәм мәмлекет ғайраткери, өзбек әдебияты ҳәм әдебиятының тийкарлаўшиси Алишер Наваий (1441-1501) әдебиятында үлкен ролъ ойнаған. Оның баҳасыз қоълёзмалари сол кунге шекем Мәмлекет Ермитажи, Лувр ҳәм Британия музейи сыяқлы жәҳәнға атақлы музейлердиң көплеген қоълёзма коллектсияларида сақланып атыр ҳәм дүняның көплеген тиллерине аўдарма етилген. Алишер Наваий (1441-1501) Атақлы авторлар ижодида Өзбекстанның түрли дәуирлеринде жүз берген тарийхый ўақыяларды оқыў мүмкин. Сондай етип, Заҳириддин Бобурнинг (1483-1530 ) «Бобурнома» шығармасында еки салтанат - Темурийлар ҳәм Бобурийлар ҳүкимранлығы дәуириндеги мәмлекет турмысы суўретленген.

14-әсирден баслап Самарқанд, Бухара қалалары, Ферғана ойпатлықсы ҳәм Хорезм қалалары Орта Азияның зәрүрли көркем әдебиятқа байланыслы орайлары болған. Бул жерде поезия ҳәм көркем уқып тез раўажланди. Әсиресе, төмендеги шайырлар атақлы болған : Жомий (1414-1492), Лутфий (1367-1466 ), Машраб (1653-1711), Оғахий (1809 -1874). Атақлы шайыралар Нодира (1792-1842, Увайсий (1780-1845), Махзуна) да өзбек ҳаяллар поезияына күтә үлкен үлес қосқан, өзбек әдебиятында сотсиал-реализмга тийкар салған, оған социаллық-сиясий темаларды киргизген Фитрат, Ҳамзалар да күтә үлкен үлес қосқан.

Дәуирмиз дөретпелеринен Абдулла Қаҳҳор, Ғафур Ғулом, Ойбек, Еркин Воҳидов, Абдулла Орипов ҳәм басқа көплеген жазыўчиларнинг дөретпелерин оқыўды мәслаҳәт беремиз.