Bezorilik — bu jamoat tartibi va yurish-turish qoidalariga zid ravishda amalga oshiriladigan jinoyat bo‘lib, u shaxslar o‘rtasidagi muomala madaniyatiga putur yetkazadi va jamiyat tinchligiga tahdid soladi. Bezorilik jinoyati jamiyatda tartib va tinchlikni buzishga qaratilgan xatti-harakatlardan iborat bo‘lib, uning oqibatida fuqarolarning mulkiy manfaatlari va jismoniy salomatligiga zarar yetkazilishi mumkin.

Bezorilik jinoyatining mohiyati

O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksining 277-moddasida bezorilik jinoyatining mazmuni aniq belgilangan. Unga ko‘ra, jamoat tartibini qasddan buzish, jamiyatdagi odob-axloq qoidalarini mensimaslik, shaxsga yoki mulkka zarar yetkazish bezorilik jinoyati tarkibini tashkil qiladi. Bu jinoyat jismoniy kuch ishlatish, uyatli so‘zlar bilan haqorat qilish, mulkiy zarar yetkazish yoki boshqa tarzda namoyon bo‘lishi mumkin.

Bezorilik jinoyatining salbiy oqibatlari

Bezorilik nafaqat alohida shaxslarga, balki butun jamoaga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu jinoyatning oqibatlari quyidagicha bo‘lishi mumkin:

• Jismoniy zarar: Bezorilik vaqtida urish-do‘pposlash yoki qurol ishlatish natijasida shaxslarga tan jarohati yetkazilishi.
• Ruhiy zarar: Bezorilik qurboni bo‘lgan shaxslarda ruhiy tushkunlik va qo‘rquv holatlari yuzaga kelishi.
• Ijtimoiy zarar: Jamoat tartibining buzilishi va jamoat xavfsizligining ta’minlanmasligi.
• Mulkiy zarar: Bezorilik paytida shaxsiy yoki davlat mulkiga zarar yetkazilishi.

Bezorilik va mayda bezorilikning farqi

O‘zbekiston Respublikasi Ma’muriy javobgarlik to‘g‘risidagi kodeksning 183-moddasiga ko‘ra, mayda bezorilik jamoat joylarida uyatli so‘zlar aytish, behayo qiliqlar qilish, jamoat tartibini buzish harakatlari sifatida baholanadi. Agar bu xatti-harakatlar og‘irlashib, shaxsga jarohat yetkazish yoki mulkiy zarar keltirishga olib kelsa, jinoyat ishi qo‘zg‘atilib, Jinoyat Kodeksining 277-moddasi bo‘yicha javobgarlikka tortiladi.

Bezorilikning oldini olish choralari

Jamiyatda bezorilikning oldini olish uchun quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilishi zarur:

• Huquqiy targ‘ibot: Fuqarolar o‘rtasida huquqiy madaniyatni oshirish, jinoiy javobgarlik haqida tushuntirish ishlarini olib borish.
• Ta’lim va tarbiya: Yoshlarning axloqiy qadriyatlarga hurmat ruhida tarbiyalanishiga e’tibor qaratish.
• Nazorat va profilaktika: Huquqni muhofaza qilish organlari tomonidan jamoat joylarida nazoratni kuchaytirish.
• Jamoatchilik nazorati: Fuqarolarni jamoat tartibini saqlashda faol ishtirok etishga jalb qilishdir.

Bezorilik jamiyat barqarorligi va tinchligiga jiddiy tahdid soluvchi jinoyat turidir. Uning oqibatlari nafaqat ayni bir shaxslarga, balki jamoat xavfsizligiga ham salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shundan kelib chiqib, bunday jinoyatlarning oldini olish uchun huquqiy targ‘ibot, jamoatchilik nazorati va jamoaviy hamkorlikni kuchaytirish muhim ahamiyat kasb etadi. Har bir fuqaro jamiyat tartibini saqlashda o‘z hissasini qo‘shishi kerak

Jinoyat ishlari boyicha Zarbdor tuman sudi raisi Mamaraximov Quvondiq Qudratovich