Qoraqalpog`iston Rеspublikаsi Taxiatosh tumani hokimligi

Korrupsiyaga qarshi kurash: O‘zbekiston Respublikasining qonunchilik bazasi

 Korrupsiya – bu davlat hokimiyati va boshqa jamoat institutlaridagi mansabdor shaxslarning o‘z manfaatlari yo‘lida vakolatlarini suiiste’mol qilishidir. U jamiyatning barqaror rivojlanishiga, iqtisodiy farovonlikka va inson huquqlarining ta’minlanishiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Shu bois, O‘zbekiston Respublikasi korrupsiyaga qarshi samarali kurashishni ta’minlash maqsadida mustahkam huquqiy bazani yaratgan va uni takomillashtirishda davom etmoqda.
  

 Avvalo, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida davlat idoralaridagi faoliyatning shaffofligi va qonuniyligi, inson huquqlarining ta’minlanishi asosiy prinsip sifatida belgilab qo‘yilgan. Konstitutsiyaning 18-moddasi barcha fuqarolarning jinsidan va boshqa belgilaridan qat’i nazar, teng huquq va erkinliklarga ega ekanini ta’kidlaydi. Shuningdek, 29-moddada mehnat sohasida diskriminatsiyaga yo‘l qo‘yilmasligi va davlat idoralarida qonuniylikning ustuvorligi belgilangan.

       Korrupsiyaga qarshi kurashning asosiy huquqiy hujjati sifatida 2017-yilda qabul qilingan “Korrupsiyaga qarshi kurashish to‘g‘risida”gi qonun xizmat qiladi. Unga ko‘ra, korrupsiyaning barcha shakllari qat’iy taqiqlanadi, davlat xizmatchilari va mansabdor shaxslar uchun mas’uliyat belgilab qo‘yilgan, shuningdek, korrupsiyaga qarshi profilaktika choralari, jumladan davlat idoralarida nazorat tizimlarini joriy etish va jamoatchilik nazoratini oshirishga alohida e’tibor qaratiladi. Qonunning asosiy maqsadi – davlat xizmatida shaffoflikni ta’minlash va korrupsiyani oldini olishdir.

O‘zbekiston Jinoyat kodeksida korrupsiyaga oid jinoyatlar — davlat xizmatchilari tomonidan vakolatlarni suiiste’mol qilish, pora olish va pora berish, pul yoki mol-mulkni talashish kabi harakatlar aniq belgilab qo‘yilgan. Bunday jinoyatlar uchun qat’iy jazolar — jarima, mahrum qilish va ozodlikdan mahrum qilish qoidalari nazarda tutilgan.

Shuningdek, davlat xizmati sohasidagi munosabatlarni tartibga soluvchi “Davlat xizmati to‘g‘risida”gi qonun davlat xizmatchilari uchun manfaatlar to‘qnashuvini oldini olish, shaffoflikni ta’minlash, hisobdorlik va korrupsiyaga qarshi ta’lim dasturlarini joriy etishni nazarda tutadi. Bu qonun davlat xizmatchilari faoliyatida korrupsiya xavfini kamaytirishga xizmat qiladi.

Korrupsiyaga qarshi kurashda davlat mulki va aktivlarini boshqarishning shaffofligini ta’minlashga qaratilgan “Davlat aktivlarini boshqarish to‘g‘risida”gi qonun ham muhim ahamiyatga ega. Uning maqsadi — davlat mulkini samarali va oshkora boshqarish orqali korrupsiya xavflarini kamaytirish.

Korrupsiyaga qarshi kurashda asosiy rolni O‘zbekiston Respublikasi Antikorrupsiya agentligi o‘ynaydi. Bu idora korrupsiya holatlarini aniqlash, tekshirish va oldini olish bo‘yicha chora-tadbirlarni amalga oshiradi. Shuningdek, agentlik davlat organlari va jamoatchilik bilan hamkorlikda korrupsiyaga qarshi monitoring va profilaktika ishlarini olib boradi.

Xalqaro miqyosda O‘zbekiston BMTning Korrupsiyaga qarshi konvensiyasi (UNCAC) kabi muhim hujjatlarga qo‘shilgan. Bu konvensiyalar mamlakatdagi korrupsiyaga qarshi qonunchilikni takomillashtirish va xalqaro hamkorlikni kuchaytirishga xizmat qiladi.

Shu bilan birga, korrupsiyaga qarshi kurashishda jamoatchilik nazoratini kuchaytirish, davlat idoralarida shaffoflik va hisobdorlikni yanada oshirish, ommaviy axborot vositalari va ijtimoiy tarmoqlarda targ‘ibot va ta’limni samarali tashkil etish muhim ahamiyatga ega.

Xulosa qilib aytish mumkinki, O‘zbekistonda korrupsiyaga qarshi kurashish yo‘lida keng qamrovli qonunchilik bazasi va maxsus idoralar tashkil etilgan. Konstitutsiya, qonunlar va jinoyat huquqi sohasidagi normalar korrupsiyaga qarshi qat’iy choralarni ko‘radi. Biroq, korrupsiyani butunlay yo‘q qilish uchun davlat va jamiyatning doimiy hamkorligi, shaffoflik va jamoat nazoratini kuchaytirish zarur.

Nukus tumanlararo ma’muriy sudi sudyasi                    A.Saliyev