Surxondaryo viloyati Sho'rchi tumani hokimligi

....O‘zi ichki ishlar bo‘limiga yozgan arizamni ham qaytarib olishimi kerak. Sizga aytganlarimni ham hech kimga aytmang. Kecha qaynonamga onlayn savdoga ishonib, uch million so‘mni o‘zim yaxshi tanimaydigan kishining plastik kartasiga tashlab berganimni aytganimda rosa to‘palon qildilar.

-Nega 3 million, menga 8 million deb aytgandingizku, - deyman ro‘paramda mung‘ayibgina o‘tirgan ayolga yuzlanib.

-To‘g‘ri aslida 8 million. Qaynonam urushmasin deb 3 million deb aytgandim. “O‘g‘lim xorijda qiynalib topgan pulini osongina sarflaysiz, ishlab pul topsangiz qadriga yetasiz” deb xoli-jonimga qo‘ymaydi. Avvaliga tashlagan pullarimni ko‘paytirib qaytarib berdi. Ikkinchi marotaba tashlaganimdan keyin men bilan onlayn gaplashib turgan hamkorim g‘oyib bo‘ldi. Uni qayerdan izlashni bilmay qoldim. To‘g‘risi, ismini ham yashash manzilini ham bilmayman.   

Keyingi paytlarda onlayn xizmatlar, jumladan, mahsulotlarning onlayn savdosi ham rivojlanib bormoqda. Biroq, onlayn savdoda firibgarlik holatlari ham uchrayotgani sir emas. Turli xil platformalar tovarlar va xizmatlar taqdim etishning qulay vositasi bo‘libgina qolmay, firibgarlar uchun ham o‘lja izlash vositasi bo‘lib qolmoqda. 

Shaxsi, telefon raqami aniq bo‘lmagan shaxslarga oldindan pul o‘tkazib berish yoki ularga karta raqamingiz bilan bog‘liq barcha ma’lumotlarni ma’lum qilmaslik, ayniqsa, kodlarni oshkor etmaslik zarur. 

Sho‘rchi tumanidagi “Zarbdor” mahallasida yashovchi fuqaro X.L. “Uzum market” orqali noma’lum shaxs bilan gaplashib, onlayn savdo qilishga kelishgan. Kelishuvga ko‘ra, X.L dastavval U.E ismli shaxsga tegishli plastik kartaga 3 million pul tashlab bergan.

-Onlayn savdo qilish jarayonida bir necha marotaba menga vazifa berishdi, - deydi suhbat davomida X.L. – Ular bergan har bir vazifa oxirida ma’lum bir miqdorda pul mablag‘i ular yuborgan turli xildagi plastik kartasiga tashlab berardim. Menga berilgan vazifalarning natijasida tashlagan pullarim ma’lum bir miqdorda ko‘payib borardi. Shu pullarni olish maqsadida, yana pul tashlardim. Oxirida 37.000.000  so‘m pul tashlab bering, pulingiz 71.378.000 so‘m bo‘ladi yechib olasiz deyishganidan keyin ularni firibgar ekanligini tushunib qoldim. Menga alam qilayotgani, o‘zim aldanib qolganim yemaganidek, dugonamni ham firibgarlar tuzog‘iga tushishiga sababchi bo‘lib qoldim. Endi u mening ustimdan arz qilmoqchi.  Hamkasblarim, mahalladoshlarim oldida nima degan odam bo‘laman.

....Asl kasbi o‘qituvchi bo‘lgan J.Z qo‘shimcha daromad topish ilinjida onlayn savdo qilishni o‘ziga ma’qul ko‘radi. Avvaliga kamroq pul bilan savdo qilgan o‘qituvchi, bora-bora tovarlari xajmini kengaytirish maqsadida o‘ziga faqatgina onlayn tanish bo‘lgan shaxsning kartasiga 36 million so‘m o‘tkazadiyu, uni yo‘qolib qolishiga sababchi bo‘ladi.

Internatdagi turli xil sahifalarga kirishi natijasida onlayn savdo qilish yoki pulni ko‘paytirib berishni va’da qilayotgan shaxslarning yolg‘on reklamalariga ishonib qolayotgan juda ko‘p fuqarolarning arizasi ichki ishlar bo‘limida ekanligini ko‘rib to‘g‘risi, na kulishni na achinishni bilmay qolasan kishi. Nahotki, o‘zi tanimagan, bilmagan shaxsning aldoviga ishonib, million-million so‘m pulni o‘tkazib yuborish oson bo‘lsa?! Yoki “Onlayn savdo qilsangiz pulingiz ikki xissa oshadi” degan shiringina yolg‘on har bir kuzatuvchini o‘ziga chorlaydimi?! Xulosa qilishga shoshilmang! Zero, xalqimizda sinalmagan otning sirtidan o‘tma degan naql bekorga aytilmagan.

Bu maqolani yozishdan maqsadim, kimnidir qoralash emas, aksincha fuqarolarni notanish kishilardan onlayn tovar va narsalarni xarid qilganda ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘lish, firibgarlik qurboni bo‘lib qolmaslik uchun ogoh bo‘lishga chaqirishdir. 

Nigina Shoyeva

Jurnalist.