Tashish faoliyati ishtirokchilarning huquq va burchlari
Asosiy tushunchalar:yo‘lovchi – tashish xizmatidan foydalanuvchi shaxs;
tashuvchi - mulk huquqida transport vositalariga ega bo‘lgan, yo‘lovchilar va yuklarni tashish bo‘yicha xizmat ko‘rsatadigan tadbirkor;
yo‘nalishsiz taksi - taksometr ko‘rsatkichiga ko‘ra yo‘lovchilar talabiga binoan haq evaziga xizmat ko‘rsatadigan transport vositasi;
yo‘nalishli taksi (marshrutka) - doimiy yo‘nalishlarda yo‘lovchilarni tashish uchun mo‘ljallangan transport vositasi (mikroavtobus va boshqalar);
avtovokzal - yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatadigan tashkilot;
metro - yo‘lovchilarni elektr poezdlarda tashish uchun mo‘ljallangan er osti va er usti inshootlari tizimi.
Yo‘lovchining huquqlari
- transportning har qanday turidan foydalanish;
- bekatlardan foydalanish;
- 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarni bepul olib yurish;
- vazni 20 kg.gacha bo‘lgan qo‘l yukini bepul olib yurish;
- haq evaziga bagaj olib yurish;
- dispetcherlardan yo‘lovchi transporti to‘g‘risida axborot olish.
Yo‘lovchining majburiyatlari
- tashish qoidalariga rioya etishga;
- yo‘l haqini to‘lashga, chiptani manzilga etgungacha saqlash va nazoratchiga ko‘rsatishga;
- imtiyoz beruvchi hujjatni ko‘rsatishga;
- transportdan foydalanganda tozalikka rioya etish va mol-mulkni ehtiyot qilishga.
Yo‘lovchi tez yonuvchan, portlovchi, zaharli moddalarni, shuningdek o‘qotar qurol va tig‘li ashyolarni olib yurishi man etiladi.
Tashuvchi – mulk huquqi asosida avtotransportga ega bo‘lgan, yo‘lovchi va yuk tashish xizmatini ko‘rsatuvchi tadbirkor.
- fuqarolarning ehtiyojini qondirish;
- yo‘lovchi transportining bir maromda ishlashini tashkil etish;
- xizmat ko‘rsatish sifatini oshirish;
- yo‘lovchilarning hayoti va sog‘lig‘i xavfsizligini ta’minlash.
- faoliyatni litsenziya asosida olib borish;
- tashish qoidalariga rioya etish;
- yo‘lovchilarning hayoti va sog‘lig‘i xavfsizligini ta’minlash;
- yong‘in xavfsizligi, sanitariya va ekologiya talablarini bajarish;
- fuqarolarning ayrim toifalarini imtiyozli tashish.
Tashuvchi o‘zboshimchalik bilan yo‘nalishdan chetga chiqishi, harakat jadvalini buzishi va yo‘lovchilarga ortiqcha talab qo‘yishi man etiladi.
- yo‘nalishda ishlash huquqini tasdiqlovchi guvohnoma;
- litsenziya kartochkasi;
- yo‘nalish hujjatlari;
- yo‘l varaqasi va chiptalarni hisobga olish varaqasi;
- avtotransportning texnik ko‘rikdan va haydovchining tibbiy ko‘rikdan o‘tganligi haqidagi qaydlar;
- qatnov jadvali va yo‘nalish sxemasi.
- tariflarni belgilash;
- bekatlar va dispetcherlik punktlarini joylashtirish, qurish va obodonlashtirish;
- yo‘lovchilar tashish ishining sifati ustidan nazorat qilish.
- kechikkanlikning birinchi to‘liq soati uchun (60 daqiqa) chipta bahosining 10 foizi miqdorida;
- keyingi har bir 15 daqiqa uchun chipta bahosining 3 foizi miqdorida hisoblanadi.
Jarima umumiy summasi chipta bahosining 50 foizidan ortiq bo‘lmasligi kerak.
- mast holda yurish;
- alkogolь va tamaki mahsulotlarini iste’mol qilish;
- haydovchi (konduktor)ning ruxsatisiz oynalarni ochish;
- oynadan tashqariga osilish;
- o‘lchami 100 sm x 50 sm x 30 smdan katta yoki og‘irligi 60 kgdan ortiq buyumlarni, shuningdek uzunligi 200 smdan ortiq buyumlarni olib yurish;
- salonni yoki yo‘lovchilarning kiyimlarini iflos qiluvchi buyumlarlarni olib yurish;
- tumshuqbog‘siz itlar va boshqa hayvonlarni olib yurish.
Tashuvchiga e’tirozlar 6 oy ichida, jarimalar to‘lash to‘g‘risida esa 45 kun ichida berilishi mumkin.
- bagajning buzilganligi, shikastlanganligi yoki kamomadi uchun to‘lovlar to‘g‘risida – bagaj berilgan kundan;
- bagaj yo‘qolganligi uchun zararni qoplash to‘g‘risida – bagaj etkazib berilgan muddatlar tugagandan 10 kundan keyin;
- qolgan barcha holatlarda – e’tiroz bildirish uchun asos bo‘ladigan voqealar sodir bo‘lgan kundan.